رودررویی ترامپ و ماکرون در پاریس

گروه جهان|

 رییس‌جمهور امریکا همزمان با سفرش به پاریس سخنان امانوئل ماکرون همتای فرانسوی‌اش، درباره ضرورت تشکیل ارتش اروپایی برای مقابله با امریکا، چین و روسیه را توهین‌آمیز خوانده است. واکنش دونالد ترامپ به سخنان چند روز پیش ماکرون است که اروپا را قربانی اصلی خروج امریکا از پیمان نظامی ۱۹۸۷ با روسیه خوانده و گفته بود که اروپا باید مسوولیت حفاظت از خودش را برعهده بگیرد.

دونالد ترامپ که به منظور شرکت در مراسم سالروز پایان جنگ جهانی اول به فرانسه سفر کرده، اینکه ماکرون امریکا را در زمره دشمنان اروپا تلقی کرده بسیار توهین‌آمیز خوانده است. ترامپ در توییترش نوشته: «اروپا بهتر است اول سهم عادلانه خود در ناتو را بپردازد که امریکا کمک مالی بزرگی به آن می‌کند.» شبکه سی‌ان‌بی‌سی نوشت که رهبران دو کشور شنبه و پس از تنش دیپلماتیک، در برابر دوربین‌های رسانه‌ای لبخند زده و اعلام کردند که هر دو در این باره توافق دارند که اروپا باید در تامین امنیت خود مسوولیت بیشتری بپذیرد.

دونالد ترامپ پیشتر بارها از هم‌پیمان‌های عضو ناتو گله کرده که بار مالی این پیمان نظامی را روی دوش امریکا انداخته‌اند. ناتو بودجه نظامی ندارد ولی اعضای این پیمان تعهد داده‌اند که دست‌کم دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای مصارف نظامی خرج کنند. با این حال شماری از کشورهای ناتو این مقدار را برآورده نمی‌کنند. مثلا در سال جاری میلادی، ایالات متحده ۳.۵درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را صرف بودجه نظامی کرده است. در حالی که این نسبت برای فرانسه، ۱.۸درصد گزارش شده است.

امانوئل ماکرون اولین رهبر اروپایی نیست که معتقد است اروپا برای دفاع از خود باید بیشتر تلاش کند. فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه، نیز در نشست «ابتکارعمل مداخله اروپایی» که هفته گذشته با حضور وزرای دفاع چند کشور اروپایی در پاریس برگزار شد، گفته بود که اروپا نمی‌تواند برای همیشه پشت دیوار دفاعی امریکا بماند. دونالد تاسک رییس شورای اتحادیه اروپا، هم پس از خروج امریکا از توافق هسته‌ای با ایران و پیمان اقلیمی پاریس و همین‌طور به‌دنبال انتقادات ترامپ از نقش مالی کمرنگ اروپا در پیمان ناتو و تهدیدات وی مبنی بر آغاز یک جنگ تجاری با اروپا گفته بود: «اروپا باید هرآنچه در توان دارد را برای حفظ رابطه و همکاری‌های دو سوی اقیانوس اطلس انجام دهد. اما در عین حال ما باید برای هر سناریوی احتمالی آماده باشیم تا بتوانیم بطور مستقل عمل کنیم.» تاسک همچنین گفته بود اتحادیه اروپا باید سپاسگزار ترامپ باشد چرا که به لطف او، دیگر از توهمات خلاص شده است. ریاست شورای اتحادیه اروپا افزوده بود: «با در نظر گرفتن تصمیمات اخیر رییس‌جمهور ترامپ، باید گفت با همچین دوستانی، دیگر به دشمن احتیاجی نیست.»

با تشدید تنش‌های واشنگتن و بروکسل، وزرای دفاع و خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا سال گذشته نخستین گام را برای ایجاد یک ارتش واحد اروپایی برداشتند. بر اساس تصمیم وزرا یک ستاد فرماندهی در بروکسل ایجاد خواهد شد که هدفش آموزش نیروهای نظامی است. این ستاد فرماندهی وظیفه‌اش تنها آموزش نیروهاست و در مسائل دیگر بطور مثال در درگیری‌های نظامی نمی‌تواند دخالت کند.

     طرح ماکرون چیست؟

امانوئل ماکرون از زمان روی کار آمدن در مه 2017، خواستار همکاری دفاعی نزدیک‌تر متحدان اروپایی شده است. اما تاکنون موفقیت چندانی به دست نیاورده، چرا که برخی از اعضای ناتو خود را از آن کنار کشیده‌اند. آلمان از جمله کشورهایی است که تمایل زیادی به طرح ماکرون ندارد. برلین به‌ویژه نگاه تردیدآمیزی به طرح دفاعی پیشنهادی فرانسه با مشارکت 10 کشور دارد. بر اساس این طرح، که انگلیس، اسپانیا، لهستان، بلژیک، دانمارک، استونی، پرتغال، فنلاند، فرانسه و آلمان در یک ارتش سراسری اروپا شرکت خواهند داشت می‌توانند به عنوان یک نیروی واکنش سریع در داخل و خارج قاره اروپا اقدام کنند.

البته این طرح ماکرون جدید نیست و به «دکترین دوگل» (ژنرال شارل دوگل، رییس‌جمهوری سابق فرانسه) معروف است که «ستون اروپا» در ناتو را که بطور مستقل از امریکا عمل خواهد کرد، پیش‌بینی می‌کند. مفهوم ماموریت «خارج از حوزه» در این طرح تابوی مهمی برای آلمان محسوب می‌شود. ارتش المان بر اساس اصل پس از دوران جنگ جهانی در زمینه عملیات نظامی تهاجمی به مجوز پارلمان برای انجام هرگونه ماموریتی در خارج از خاک این کشور نیاز دارد. تشکیلات امنیتی آلمان درباره طرح دفاعی فرانسه به‌شدت مظنون است چرا که این طرح به منظور عملیات در خارج از ساختار فرماندهی ناتو طراحی شده است. تشکیلات امنیتی آلمان همچنین نگران آن است که نیروهای نظامی اهداف سیاست خارجی آلمان را به‌ویژه در کشورهای فرانسوی زبان غرب و شمال آفریقا تامین نکند. این کشورها همگی مستعمره سابق فرانسه بوده‌اند و پاریس حضوری قوی در آنها دارد.

مراسم ۱۰۰سالگی جنگ جهانی اول که در ۱۱نوامبر ۱۹۱۸پایان یافت یک‌شنبه (امروز) در پاریس برگزار می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که روسا و نخست‌وزیران حدود ۶۰ کشور، از جمله ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان روسای جمهور روسیه و ترکیه، و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، در این مراسم شرکت کنند.