اجلاس اپک در سایه جنگ تجاری امریکا و چین
گروه جهان| طلا تسلیمی|
ایالات متحده و چین در اجلاس همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (اپِک)، بر سر تجارت، سرمایه‌گذاری و امنیت منطقه‌ای در برابر یکدیگر جبهه گرفتند. با تشدید شدن مناقشات، به نظر می‌رسد که بخت زیادی برای حصول توافق بین اقتصادهای اول و دوم وجود نداشته باشد. شی جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین درباره سایه حمایت‌گرایی و یک‌جانبه‌گرایی بر سر رشد جهانی هشدار داده و مایک پنس معاون رییس‌جمهوری امریکا هم در اظهاراتی در پایتخت پاپوا گینه نو گفته تا زمانی که چین مسیر خود را تغییر ندهد، امریکا به اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی از این کشور ادامه خواهد داد.
به نوشته رویترز، یک دیپلمات درگیر در مذاکرات رهبران اپک درباره اعلامیه نهایی این سازمان ضمن اشاره به بن‌بست بین دو اقتصاد بزرگ جهان، به این مساله اشاره کرد که تجارت مساله چالش برانگیز در گفت‌وگوها بوده و کشور میزبان برای یافتن زبانی قابل قبول برای همه طرفین، مشکلات زیادی داشته است.
مایک پنس بطور مستقیم برنامه کمربند و جاده چین را هدف گرفته و گفته کشورها نباید زیر بار قرض بروند و بر سر تمامیت ارضی خود معامله و مصالحه کنند. این در حالی بوده که چین سعی داشته در نشست اپک توجه کشورهای منطقه اقیانوس آرام را به این ابتکارعمل جلب کند. مایک پنس در سخنرانی در اجلاس مدیران عامل شرکت‌های اپک که پیش درآمد نشست رسمی رهبران کشورهای عضو این سازمان اقتصادی به شمار می‌رود، گفت: «ما (همچون چین) کمربندهای منقبض‌کننده یا جاده‌های یک طرفه پیشنهاد نمی‌دهیم.» نیروهای سنتی قدرتمند در منطقه یعنی استرالیا و ایالات متحده تلاش‌های چین برای به دست آوردن دوستانی در منطقه غنی از منابع اقیانوس آرام را با احتیاط زیرنظر گرفته‌اند.
دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا و ولادیمیر پوتین همتای روس او در نشست اپک شرکت نمی‌کنند. اما شی جین‌پینگ برای شرکت در اجلاس به پاپوا گینه نو سفر کرده و با مقامات این کشور جشن گرفته و فرصتی برای جلب حمایت از ابتکارعمل «کمربند و جاده» یافته که همین مساله نگرانی غربی‌ها را برانگیخته است. شی جین‌پینگ که قبل از پنس در نشست مدیران عامل اپک سخنرانی کرد، گفت که هیچ دستورکار ژئوپولیتیکی پشت پروژه کمربند و جاده نیست. رییس‌جمهوری چین این پروژه را در سال 2013 با هدف تقویت شبکه ارتباطات زمینی و دریایی بین جنوب شرق آسیا، خاورمیانه، اروپا و آفریقا معرفی کرده است. او گفت: «هیچ کسی از این پروژه بیرون نگه داشته نشده است. این یک باشگاه خاص نیست که درهای آن به روی غیرعضوها بسته باشد. آنطور که برخی بر آن نام نهاده‌اند، تله‌ای برای به دام انداختن آنهایی است که عضو می‌شوند هم نیست.»
نگرانی‌هایی وجود داشته مبنی بر اینکه کشورهای کوچک‌ترین که با پروژه‌های زیرساختی مرتبط با ابتکارعمل کمربند و جاده مشارکت می‌کنند، زیر بار بدهی سنگین به چین می‌مانند که توانایی پرداخت آن را نخواهند داشت. پنس هم در سخنرانی خود بر همین مساله تاکید کرده است: «بدهی‌های خارجی‌ای را که می‌تواند تمامیت ارضی شما را به خطر بیاندازد، قبول نکنید. از استقلال خود محافظت کنید و درست همانند امریکا، کشور خود را در اولویت قرار دهید.» اشاره پنس به شعار «اول امریکا»ی دولت ترامپ است.
سریلانکا در ماه دسامبر گذشته به عنوان بخشی از برنامه تبدیل بدهی‌های شش میلیارد دلاری خود به چین به اوراق قرضه، فعالیت‌های تجاری در بندر مهم هامبانتوتا در جنوب این کشور را به یک شرکت چینی واگذار کرد.
مقام استرالیایی حاضر در پاپوا گینه نو هم بلافاصله پس از سخنرانی پنس گفت که کشورش به نوعی همکاری با ایالات متحده و ژاپن می‌پیوندد که می‌تواند به کشورهای منطقه در توسعه اولویت‌های زیرساختی کمک کند و این همکاری جایگزینی محتمل برای ابتکارعمل کمربند و جاده چین به شمار می‌‌آید.
بطور کلی مساله حفظ وضعیت موجود در ارتباط با جهانی شدن یا درخواست برای تغییراتی جدی در نظام‌های تجاری یکی از مسائل مورد مناقشه بین اعضای اپک بود. ماهاتیر محمد نخست‌وزیر مالزی، هشدار داد که جهانی‌سازی سبب می‌شود که برخی عقب‌تر بمانند و بدین‌ترتیب، نابرابری را افزایش می‌دهد. اسکات موریسون نخست‌وزیر استرالیا اما در دفاع از تجارت آزاد برآمد و گفت از سال 1991 به‌دلیل مشاغل و کالاهای ارزان‌تری که تجارت آزاد به ارمغان آورده است، یک میلیارد نفر از فقر شدید رهایی یافته‌اند.
شی جین‌پینگ در نشست مدیران عامل اپک به هیات‌های شرکت‌کننده گفت سایه «حمایت‌گرایی و یک‌جانبه‌گرایی» بر رشد جهانی افتاده است و ایجاد موانع و قطع روابط اقداماتی ناشی از کوته‌بینی و محکوم به شکست هستند. اما پنس به وضوح بیان کرد که ایالات متحده قصد عقب‌نشینی ندارد و حتی ممکن است تعرفه‌های گمرکی بر کالاهای وارداتی از چین به ارزش کلی 250میلیارد دلار را به دو برابر افزایش دهد. او گفت: «تا زمانی که چین مسیر خود را تغییر ندهد، ایالات متحده مسیرش را تغییر نخواهد داد.»
دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ قرار است در اواخر ماه جاری میلادی در حاشیه نشست گروه20 در آرژانتین دیدار کنند و امیدوار هستند که بتوانند به تنش‌های تجاری خاتمه دهند. ترامپ، چین را برای کاهش مازاد تجاری خود با امریکا و تغییرات گسترده در سیاست‌های تجاری از جمله در زمینه‌های انتقال فناوری و کمک هزینه‌های دولتی به صنایع پیشرفته، تحت فشار گذاشته است. چین این مساله را که شرکت‌های امریکایی مجبور به انتقال فناوری خود هستند، رد و از سیاست‌های خود در زمینه‌های صنعتی به عنوان تلاشی برای حفظ رشد اقتصادی حمایت کرده است. سباستین پینه‌را رییس‌جمهوری شیلی که میزبان نشست سال آینده اپک خواهد بود، از دو قدرت اقتصادی جهان خواسته تا هرچه سریع‌تر راه‌حلی برای مشکلات خود بیابند. او گفت: «این فرصت بسیار خوبی است تا از ایالات متحده و چین بخواهیم راه‌هایی برای پایان دادن به جنگ تعرفه‌ای و تجاری خود که به نفع هیچ کسی نیست، تلاش کنند. لازم است که هر دو کشور مسیر خود را تغییر دهند.»
