تغییر کاربری اراضی، مهم‌ترین معضل شمال کشور

رییس مرکز تحقیقات برنج شمال کشور گفت: یکی از مهم‌ترین معضلاتی که در شمال کشور وجود دارد، تغییر کاربری اراضی است بنابراین علاوه بر افزایش کمی و کیفی باید بر پایداری اراضی نیز تاکید کنیم.

به گزارش ایسنا، مریم حسینی در هجدهمین همایش ملی برنج با اشاره به وضعیت تولید برنج در ایران، اظهار کرد: با توجه به اینکه سطح مالکیت در ایران زیر یک هکتار است، زندگی حدود 2.5 میلیون نفر در شمال کشور به زراعت برنج وابسته است.

وی با اشاره به اینکه تولید برنج در ایران در مقایسه با سایر کشورهای پیشرو، بسیار پرهزینه است، تصریح کرد: مهم‌ترین چالش برنج طی دهه‌های گذشته در کشور، همیشه یکسان نبوده است؛ در سال 62 میانگین عملکرد برنج در کشور 2831 کیلوگرم در هکتار بود اما در دهه 90 بیش از 4 تن در هکتار رسیده که بخشی از این افزایش تولید مرهون ارقام جدید و اصلاح شده و بخشی دیگر یافته‌های به زراعی است.

حسینی با بیان اینکه سطح زیرکشت کم شده اما راندمان عملکرد در هکتار بالا رفته، اظهار کرد: فعالیت‌های به‌نژادی و معرفی ارقام از سال 38 تاکنون منجر به معرفی 51 رقم برنج شده است که شامل خالص‌سازی توده‌های محلی برنج ایران، وارد کردن ژرم پلاسم خارجی، ترکیب ژنوم ایرانی و خارجی و ایجاد تنوع از طریق موتاسیون بوده است.

وی با اشاره به اینکه در دهه 60 دستور افزایش عملکرد در واحد سطح مبنای کار قرار گرفت و ارقامی مانند آمل 1 و آمل 2 نقش موثری در افزایش تولید برنج و تامین کالری مردم در داخل کشور داشت، تصریح کرد: با تغییرات اجتماعی و فرهنگی ذائقه مردم نیز تغییر پیدا کرد، در کنار عملکرد به کیفیت توجه شد، به همین دلیل در حالی که عملکرد و کیفیت در تضاد با هم هستند رقم‌هایی مانند خزر، شیرودی، فجر، تابش، شفق، گوهر با کیفیتی بیشتر از دهه 60 و 70 تولید شد.

او با بیان اینکه در دهه 80 تولید ارقام خوش کیفیت زودرس و مقاوم به ورس در دستور کار قرار گرفت، گفت: این برنامه‌ها با افزایش مشارکت کشاورزان و غربال مولکولی همراه بود و ارقامی مانند گیلانه، تیسا و رش معرفی شدند.

حسینی افزود: پیش بینی می‌شد کمیت و کیفیت آب در استان‌های شمالی دستخوش تغییرات شود، بنابراین یک لاین در آینده معرفی خواهد شد که به تنش شوری متحمل خواهد بود و پخت آن مشابه ارقام محلی و مناسب برای کشت در مناطق شور است. وی تصریح کرد: وقتی منابع آبی تغییر می‌کند حفظ پایداری عملکرد در دستور کار قرار می‌گیرد و به زودی ارقام مناسب برای کشت هوازی و خشکه کاری ارایه می‌شود. او خاطرنشان کرد: لاین متحمل به خشکی برای مازندران با نام طاهر به زودی معرفی می‌شود که علاوه بر تحمل خشکی، شبیه طارم محلی است به‌طوریکه نه تنها عملکرد کاهش نمی‌یابد بلکه شاهد افزایش عملکرد نیز خواهیم بود و در یک ماه آخر فصل کشت نیز می‌توانیم آبیاری را قطع کنیم.

حسینی با اشاره به اینکه 7 درصد کشاورزان از بذر اصلاح شده استفاده می‌کنند، گفت: اثر خالص‌سازی و تولید بذر ارقام بومی در اقتصاد کشاورزان شامل بیش از 10 درصد افزایش عملکرد شلتوک در واحد سطح، 3 درصد افزایش قیمت فروش برنج سفید حاصله و ترغیب بیشتر خریداران به دلیل خالص بودن و حداقل 10 درصد کاهش مصرف بذر در واحد سطح است.

   قانونی که شالیزارها را خُرد کرده است

همچنین معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مازندران گفت: متاسفانه یکی از مشکلات در حوزه کشت برنج موضوع قانون ارث است.

حسن خیریانپور در همایش ملی برنج با بیان اینکه قانون ارث سبب شده که زمین‌های کشاورزی در چندین نسل به گونه‌ای خرد و کوچک شد، خاطرنشان کرد: این خرد شدن اراضی سبب شده تا تولید برنج برای کشاورزان بهره اقتصادی لازم را نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه بالغ بر ۵۲۲ بهره‌بردار در حوزه کشاورزی در مازندران وجود دارد، اظهار کرد: ۷ میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود که از این میزان ۴۰ درصد مربوط به مازندران است.

وی تصریح کرد: اقتصادی کردن تولید برنج باید در اولویت قرار بگیرد، اگر تولید برنج برای کشاورز مقرون به صرفه نباشد انگیزه کافی برای تولید بهتر و بیشتر نخواهد داشت.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مازندران با اشاره به اینکه در مازندران بالغ بر ۱۶۰ رودخانه وجود دارد که به نوعی حدفاصل بین زمین‌های زراعی و دریا و جنگل است، خاطرنشان کرد: این رودخانه‌ها و انهار با ساماندهی مناسب می‌تواند آب مورد نیاز زمین‌های کشاورزی را تامین کند.

خیریانپور تصریح کرد: ایجاد کانال‌های آبرسانی در کیفیت کشت بسیار موثر است به‌طوری که با عبور از کانال‌های سنتی و استفاده از روش‌های مکانیزه می‌توان از پرتی آب جلوگیری کرد و سرعت در آبرسانی را افزایش داد.

وی با اشاره به اینکه آب‌بندان‌ها یکی از ظرفیت‌های مهم مازندران در حوزه کشاورزی است، گفت: بالغ بر ۸۲۰ آببندان در استان وجود دارد که از این ظرفیت‌ها می‌توان برای تامین آب مزارع و گردشگری استفاده کرد.

معاون استاندار مازندران با بیان اینکه برای توسعه در بخش کشاورزی باید به سمت تکنولوژی های نوین حرکت کرد، یادآور شد: برای استفاده بهینه از یک درصد اعتبارات پژوهشی، ترویج به صورت علمی و صنایع تبدیلی و مقرون به صرفه کردن کشت برنج باید مورد توجه قرارگیرد و متاسفانه یکی از مشکلات در حوزه کشت برنج بحث قانون ارث است.