رادیو ترانک ملی؛ ابزار مدیریت بحران
خود را در موقعیت یک بحران تجسم و تصور کنید که بر اثر آن تمام خطوط ارتباطی از بین رفته، اینترنت وجود ندارد و هیچ راهی برای تماس نیست. تصور آن هم سخت است اما رادیو ترانک ملی، برای همین موقعیت‌ها و تسریع در امدادرسانی طراحی شده است.
به هنگام بروز یک بحران، قابلیت حفظ ارتباط با مناطق درگیر به ویژه برای مدیریت بحران اهمیت زیادی دارد و با تلاش محققان کشور، زمانی که به هر دلیلی مسیر ارتباط‌گیری سخت شود، رادیو ترانک ملی ابزاری می‌شود تا «ارتباط قطع نشود». دکتر صادق بیک پور رییس کارگروه تخصصی ارتباط و فناوری اطلاعات مدیریت بحران کشور در خصوص رادیو ترانک ملی، چرایی راه‌اندازی آن، پوششی که در حال حاضر دارد و چالش‌هایی که پیش روی آن است، با خبرنگار ایرنا به گفت‌وگو نشست.
او رادیو ترانک ملی را یک شبکه مقاوم، مستحکم و بالاتر از استاندارهای موجود تعریف کرد و اظهار داشت: زیرساخت‌ها و تاسیسات دکل‌های این شبکه طوری است که در مقابل حوادث مختلف مانند زلزله، توفان و سیل مقاوم است. برای تغذیه آن از باطری‌هایی استفاده می‌شود که می‌توانند تا 24 ساعت پس از وقوع بحران و مستقل از شبکه برق سراسری نیروی مورد نیاز سایت‌ها را تامین کنند.
مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: انتظار می‌رود پس از همه گیر شدن استفاده از این شبکه اگر حادثه‌ای رخ داد، روند ارتباط مدیران بحران در شهر تهران برقرار بماند و امدادگران و سایر ذی نفعان در حوزه‌های مختلف هلال احمر، شهرداری، آتش نشانی، نیروی انتظامی، رسانه و... بتوانند از ارتباطات مطمئن بهره ببرند.
بی تردید عملیاتی‌ترین ابزار در مواقع بحران و مواقع خاص بی‌سیم است. نیروهای پلیس و آتش نشانی سال‌ها است از بی‌سیم‌های مرکزی خود استفاده می‌کنند اما کاربرد این تجهیزات به شکل جزیره‌ای است و فقط به صورت درون گروهی کار می‌کنند.
ماجرا اما در خصوص بی‌سیم‌های شبکه ملی ترانک طور دیگری است: «بی سیم‌هایی که در مجموعه‌های مختلف استفاده می‌شوند، معمولا در یک محدوده جغرافیایی خاص و توسط کاربران یک مجموعه، ارگان و سازمان می‌توانند با یکدیگر ارتباط بگیرند که مانع از انسجام عملیات می‌شود. در این شرایط نیاز به استفاده از بستری مانند «شبکه ترانک ملی» بیش از پیش احساس می‌شود. در رادیو ترانک ملی، تکنولوژی و انسجام با یکدیگر تلفیق شده‌اند. به بیان ساده‌تر ترانک حلقه اتصال بین تمام مجموعه‌هاست.»
هزینه رادیو ترانک ملی بسیار پایین است. این از نقاط قوت و بسیار مهمی است که درخصوص این تکنولوژی می‌توان به آن اشاره کرد: «مجموعه‌هایی که برای خودشان بی‌سیم راه‌اندازی یا خریداری کرده‌اند، معمولا برای نگهداری و به روز رسانی این سیستم نیاز به صرف هزینه‌های هنگفت دارند و این در حالی است که با استفاده از آن بی‌سیم‌ها فقط می‌توانند با افراد مجموعه خودشان و در یک جغرافیای محدود ارتباط برقرار کنند.
بیک پور ادامه داد: زمانی که یک شبکه ایجاد می‌شود، باید ساختمانی برای تجهیزات آن خریداری شود، ساختمان فنی بسازند، تجهیزات فنی تهیه کنند، اتاق ایزوله شود، سیستم تهویه و خنک‌کننده راه‌اندازی کنند و خیلی مسائل دیگر. از طرف دیگر معمولا وقتی شبکه رادیویی ایجاد می‌شود، به هزینه‌های نگهداری و به روز آوری آن توجه نمی‌شود. برای نگهداری این شبکه‌ها به تجهیزات، نیروی انسانی و فضا نیاز است. دستگاه‌های مرتبط با ایمنی و امنیت و بطور کل تمامی بهره‌برداران از شبکه‌های بی‌سیم در حال حاضر برای ایجاد و نگهداری شبکه‌های ارتباطی خود به صورت مستقل عمل می‌کنند و این موجب هدررفت چندین باره منابع مالی و فرکانسی کشور برای یک نیاز ثابت می‌شود.
بیک پور در ادامه به یکی دیگر از اهداف اصلی راه‌اندازی شبکه ملی ترانک اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما قصد داشتیم شبکه‌ای راه بیندازیم که نیاز تمام بهره‌برداران بی‌سیم کشور را در حوزه‌های مختلف تامین کند و کلیه دستگاه‌ها بدون هزینه کرد در ساخت، نگهداری و به روز آوری تکنولوژی، با هزینه اندک از مزایای زیر ساخت ایجاد شده استفاده نمایند.
«رادیو ترانک ملی مانند یک خط راه آهن است. روی آن قطاری است که هر زمان نیاز داشته باشید می‌توانید وارد واگن خودتان شوید، ارتباط خود را برقرار کنید و سپس از آن پیاده شوید دیگر نیاز نیست هر کس برای خود یک شبکه راه آهن ایجاد کند.» «حادثه خبر نمی‌کند» اما می‌توان برای رویارویی با حوادث آماده بود و برای این آمادگی نیاز به زیرساخت داریم. زیرساختی که به واسطه رادیو ترانک ملی مهیا شده است: «زمانی که می‌گوییم شبکه ملی، صحبت مان فقط در خصوص تهران نیست. ما از نظر ظرفیت و امکانات، شرایط این را نداشتیم که بتوانیم در هر 30 استان کشور این شبکه را همزمان راه‌اندازی کنیم. به همین دلیل یک کار علمی انجام دادیم و بر اساس آن توانستیم استان‌ها را بر اساس تاریخچه حوادث، زیرساخت‌های ارتباطی، جمعیت و مسائلی که با آن رو به رو بوده‌اند، اولویت‌بندی کنیم». بر اساس پژوهش صورت گرفته و میزان خطر‌پذیری احصاء شده حوزه ارتباطات، در سراسر کشور، چهار استان کرمان و کرمانشاه، خوزستان و مازندران به همراه شهر تهران در اولویت ایجاد شبکه بی‌سیم قرار گرفتند.
بیک پوردر خصوص پوشش دهی رادیو ترانک ملی در شهرهای اصلی و دیگر شهرها گفت: «مراحل ایجاد شبکه رادیو ترانک ملی در کل کشور آغاز شده است و بر اساس اولویت بندی‌های صورت گرفته در حال تکمیل است. امید است تا پایان سال جاری شهرهای اصلی این چهار استان و بیش از 70درصد راه‌ها و جاده‌های آنها تحت پوشش این شبکه قرار گیرند.» بیک پور در ادامه می‌گوید: بنا به طراحی‌های صورت گرفته در شبکه ترانک شهر تهران دو تکنولوژی مختلف و دو زیرساخت مجزا در نظر گرفته شده است تا اطمینان از پایداری شبکه بیشتر شود و احتمال قطعی سرویس به کمترین میزان ممکن برسد. «در حال حاضر با افتتاح فاز اول شبکه در شهر تهران و حریم پنج کیلومتری آن، پوشش کامل تترا « TETRA » ایجاد شده است. در فاز بعد بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شبکه دوم بر پایه آخرین تکنولوژی بی‌سیم (LTE) ایجاد می‌شود که امکان ارسال دیتا و تصویر را برای کاربران ایمنی و امنیت - Mission Critica- فراهم می‌نماید.» او در ادامه گفت: دولت مرداد ماه سال گذشته مصوبه‌ای در این خصوص تصویب کرد. بر این اساس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید از طریق اپراتور، زیرساخت لازم را برای20هزار کاربر بی‌سیم مدیریت بحران تهران ایجاد کند. شهرداری نیز موظف شد فضای لازم را برای ساخت دکل‌ها در اختیار قرار دهد. در این میان به دلایل مختلف از جمله تغییرات مدیریتی در شهر تهران این فضا در اختیار اپراتور قرار نگرفته است. به گفته بیک پور، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران همکاری‌های بسیار خوبی داشته‌اند و اقدامات موثر و قابل تقدیری انجام داده‌اند اما متاسفانه این همکاری در بخش‌های دیگر ایجاد نشد.
زمانی که شرایط از سوی شهرداری برای اختصاص فضا به رادیو ترانک ملی فراهم نشد، کارگروه ارتباطات و فناوری اطلاعات مدیریت بحران بیکار ننشستند و با استفاده از فضاهای دیگر قدم‌های مهمی برداشتند: «در حال حاضر توانسته‌ایم 35 دکل در سراسر تهران راه‌اندازی کنیم. زمان راه‌اندازی این سایت‌ها برای جلوگیری از هدر رفت سرمایه و زمان، تصمیم گرفتیم از تمام اپراتورها استعلام بگیریم و اگر آنها در مکان‌های مورد نیاز دکل و سایت با استاندارد‌های مد نظر ما در اختیار داشتند، دیگر برای آن منطقه هزینه نکنیم. در نهایت از میان سایت‌های استاندارد تعدادی انتخاب شدند. بیک پور با توضیح اینکه در حال حاضر دسترسی به تکنولوژی صوتی در شهر تهران کامل است، ادامه داد: البته مانند هر شبکه دیگری، رادیو ترانک ملی هم باید تست شود تا بتوان نقاط کور و مشکلات احتمالی آن را پیدا و رفع کرد. تهران شهری است که اختلاف ارتفاع در آن زیاد است. از نظر معماری نیز ساختار پیچیده‌ای دارد. یک جا برج چندین طبقه است و قسمتی خانه یک طبقه. برای همین ابجاد پوشش کامل برای این نقطه از کشور کار سختی است. رادیو ملی ترانک نیز مانند هر شبکه دیگری به مرور شکل می‌گیرد و کامل می‌شود. وی در خصوص دکل‌های مورد نیاز برای پوشش دهی کامل تهران این طور گفت: ما برای تهران به 168 دکل نیاز داریم تا بتوانیم تمام نقاط پیدا و ناپیدای شهر را به شکل کامل پوشش بدهیم. هر قدر تعداد این آنتن‌ها بیشتر شود، پوشش دهی نیز بهتر می‌شود. امیدواریم طی چند ماه آینده، دکل‌ها را در سطح تهران نصب کنیم. خوشبختانه تجهیزات توسط اپراتور خریداری شده و مشکل ما فضایی است که دکل‌ها باید در آن نصب شود.
بدین‌ترتیب 15آبان این شبکه راه‌اندازی شد، اما هنوز مجموعه‌های مدیریت بحران به صورت عملیاتی از آن استفاده نکرده‌اند. «برای اولین مرتبه، از طریق همین مصاحبه اعلام می‌کنیم که آماده سرویس دهی به دستگاه‌های مرتبط با حوزه بحران در شهر تهران هستیم. آنها می‌توانند درخواست خود را به کارگروه ما یا شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران ارایه دهند و همکاران ما در اولین فرصت، مقدمات لازم را برای استفاده آنها از این شبکه فراهم خواهند کرد»
