10 علت مرگ زودرس در ایران
اگرچه به نظر می‌رسد نظام سلامت ایران با استاندارد بین‌المللی فاصله داشته و شاخص‌های سلامت با توجه به هزینه‌های درمان اوضاع مساعدی ندارد اما مطالعات بین‌المللی حکایت از آن دارد که ایران با جمعیت ۸۲.۲ میلیون نفر، دارای سرانه درآمد ناخالص ملی ۱۷.۵ هزار دلار در 27 سال گذشته در برخی شاخص‌های سلامت پیشرفت مساعدی داشته است. مرگ و میر کودکان به طرز چشمگیری کاهش داشته و وضعیت توسعه پایدار انسانی هم روند مطلوبی را طی کرده اما با وجود این هنوز هم عوامل بسیاری زمینه را برای مرگ زودرس میان ایرانی‌ها و شیوع بیماری‌هایی مانند دیابت و سرطان فراهم می‌کنند. معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، بنابرگزارش سالانه‌ای که توسط انستیتوی سنجش و ارزیابی سلامت دانشگاه واشنگتن در سیاتل امریکا انجام می‌شود، برخی از مهم‌ترین پیشرفت‌های نظام سلامت طی ۲۷ سال گذشته را تشریح و شایع‌ترین عامل مرگ و ناتوانی در ایران را معرفی کرد. رضا ملک‌زاده که یکی از نویسندگان همکار در این گزارش بین‌المللی بوده است، درباره جایگاه ایران از نظر وضعیت سلامت، بیان کرد: «سن امید به زندگی در ایران در سال ۹۶ برای زنان ۷۹.۴ و برای مردان ۷۵.۵ سال است. این درحالی است که سن امید به زندگی مورد انتظار و پیش بینی شده برای زنان ایران درسال گذشته، ۷۷ و مردان ۷۰ سال بود که این نشان از پیشرفت سریع‌تر ایران در دستیابی به شاخص جهانی افزایش سن امید به زندگی به ویژه در بین زنان دارد.»
به گفته وی، سن امید به زندگی زنان ایرانی در سال ۹۶، در مقایسه با ۲۷ سال پیش از آن (سال ۶۹)، بیش از ۹ سال و در مردان ۱۰ سال افزایش یافته است.
کاهش مرگ و میر کودکان ایرانی
او با اشاره به روند مرگ و میر کودکان ایرانی (یک مرگ به ازای ۱۰۰۰ تولد)، شمار مرگ کودکان زیر ۵ سال کشور را در حال حاضر، ۱۴ مورد در هر یک‌هزارتولد اعلام کرد و گفت: ۲۷ سال پیش، شاهد مرگ بیش از ۶۴ کودک زیر ۵ سال به ازای یک‌هزار تولد بودیم.
ملک‌زاده خاطرنشان کرد: روند مرگ کودکان زیر یک سال ایرانی نیز نشان می‌دهد درحالی که در سال ۶۹، مرگ ۵۰ کودک زیر یک سال به ازای ۱۰۰۰ تولد گزارش شده، در سال ۲۰۱۷ این رقم به ۱۲ مرگ رسیده است وی یادآور شد: مرگ و میر کودکان زیر یک سال و زیر ۵ سال ایرانی در سال ۶۹ بیش از عدد مورد انتظار بوده است اما در سال گذشته، مرگ و میر کودکان، حتی کمتر از عدد پیش‌بینی شده بوده و در این باره ایران به پیشرفت‌های بسیار خوبی دست یافته است.
چه تعداد ایرانی سال گذشته فوت شدند
رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، شمار مرگ و میر هر دو جنس در جهان طی سال ۲۰۱۷ را ۵۶ میلیون (۳۰.۵ میلیون مرد و ۲۵.۵ میلیون زن) برشمرد و با اشاره به سهم ۲.۹ میلیون نفری خاورمیانه از این تعداد مرگ در سال ۲۰۱۷ (۱.۷ میلیون مرد و ۱.۲ میلیون زن)، افزود: در سال گذشته، ۳۸۰ هزار مرگ برای ایران شامل ۲۲۰ هزار مرد و ۱۶۰ هزار زن ثبت شده است.
ملک‌زاده با تاکید بر افزایش طبیعی شمار سالانه مرگ‌ها در کشور، درباره روند مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران طی سال‌های ۶۹ تا ۹۴ گفت: آنچه در بررسی روند مرگ‌های یک کشور مهم تلقی می‌شود «شاخص مرگ و میر استاندارد شده سنی» (یک مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر) است که بررسی سال‌های یاد شده نشان می‌دهد میزان مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران بسیار کاهش یافته و این کاهش در کل جهان و خاورمیانه نیز رخ داده است.
مهم‌ترین علل مرگ در ایران
مجری بزرگ‌ترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، در ادامه، فهرستی از علل مهم مرگ و میر در ایران طی ۱۰ سال گذشته و روند تغییرات (افزایش یا کاهش) هر یک از این علل ارایه کرد و گفت: بیماری‌های قلبی عروقی با ۲۷ درصد افزایش، سکته مغزی با ۱۹ درصد افزایش، آلزایمر با ۱۰۳ درصد افزایش، صدمات جاده‌ای با ۳۱ درصد کاهش، بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا با ۵۵ درصد افزایش، دیابت با ۷۶ درصد افزایش، بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی با ۴۰ درصد افزایش، بیماری‌های مزمن کلیوی با ۵۶ درصد افزایش، اختلالات نوزادی با ۶۰ درصد کاهش، بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی با ۰.۶درصد افزایش و نواقص مادرزادی با ۵۴ درصد کاهش مهم‌ترین علل مرگ در ایران را تشکیل می‌دهند.
10 علت مرگ‌های زودرس در ایران
اما مرگ‌های زودرس که بنا بر آمار رسمی معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سبب شده نیمی از ایرانیان، ۷۰ سالگی را نبینند!، یکی از جدی‌ترین نگرانی‌های نظام سلامت ایران است که سرعت افزایش یا کاهش علل آنها، در مطالعه جهانی بار بیماری‌های ۲۰۱۷ بطور دقیق اندازه‌گیری و فهرستی کامل از علل آنها ارایه شده است.
به گفته محقق ایرانی همکار این مطالعه، بیماری‌های قلبی عروقی با ۱۳ درصد افزایش، صدمات جاده‌ای با ۳۸ درصد کاهش، اختلالات نوزادی با ۶۰ درصد کاهش، سکته مغزی با بیش از ۸ درصد افزایش، نواقص مادرزادی با ۵۵ درصد کاهش، دیابت با ۶۳ درصد افزایش، بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی با ۳۸ درصد کاهش، بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا با ۳۸ درصد افزایش، صدمه به خود با ۱۲ درصد کاهش، آلزایمر با ۷۳ درصد افزایش و سرطان خون با ۶ درصد کاهش، ۱۰ علت مهم مرگ‌های زودرس در ایران هستند.
افزایش خیره‌کننده دیابت در ایران
وی پیام «داده‌های مطالعه جهانی بار بیماری‌ها » را لزوم اتخاذ و اجرای سیاست‌هایی برای پیشگیری از افزایش سکته‌های قلبی و مغزی بسیار متاثر از فشار خون بالا، نارسایی‌های مزمن کلیوی عمدتا به علت فشار خون بالا با هزینه‌های غیرقابل جبران، بیماری‌های اعصاب با افزایش در طول سال‌های ۶۹ تاکنون، سرطان‌ها (به ویژه سرطان روده بزرگ) که چاقی، بی‌تحرکی و رژیم‌های نامناسب غذایی نقش مهمی در بروز انواع این بیماری‌ها دارند، آلزایمر با افزایش دو برابری و نیز دیابت با افزایش ۷۶ درصدی (به عنوان علت کلی مرگ و میر) طی ۱۰ سال گذشته دانست و گفت: ما قطعا در آینده شاهد مشکلات بزرگ بهداشتی ناشی از بیماری دیابت برای نظام سلامت خواهیم بود؛ بطوری که هم‌اکنون ۲۵ درصد ایرانی‌ها در مرحله پیش دیابت و ۱۰ درصد مبتلا به دیابت هستند و پیش بینی می‌شود تا ۲۰ سال آینده یک چهارم جمعیت ایران نیاز به درمان دیابت داشته باشند؛ درحالی که این بیماری با رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی، کاهش وزن و تحرک بدنی کاملا قابل پیشگیری است.
بیشترین عوامل خطر موثر در بروز سرطان در ایران
رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ادامه این گزارش، به موضوع بسیار مهم دیگری با عنوان نقش عوامل خطر در بروز سرطان‌ها در ایران اشاره کرد و گفت: مصرف تنباکو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، خطرات شغلی، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا، آلودگی هوا، مصرف مواد مخدر، سایر عوامل محیطی، مصرف الکل و کم تحرکی مهم‌ترین عوامل خطر در بروز سرطان مردان هستند.
ملک‌زاده خاطرنشان کرد: مصرف تنباکو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا، روابط جنسی ناایمن (پرخطر)، آلودگی هوا، کم‌تحرکی، سایر عوامل محیطی، مصرف مواد، خطرات شغلی و مصرف الکل مهم‌ترین عوامل خطر در بروز سرطان‌ها در میان زنان ایرانی به شمار می‌روند.
پیشرفت ایران در میزان دسترسی
به خدمات بهداشتی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت با اشاره به برخی پیشرفت‌های ایران در شاخص‌های نظام سلامت گفت: در سال ۶۹، میزان دسترسی ایرانیان به مراقبت‌های بهداشتی فردی ۴۹ درصد بود که این رقم در سال ۷۹ به ۶۱ درصد و در سال ۹۵ به ۷۱ درصد افزایش یافته است.
صعود چند پله‌ای ایران در شاخص
«سرمایه انسانی» توسعه پایدار
نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری‌ها در ۲۰۱۷ درباره روند تغییرات صورت گرفته در شاخص «سرمایه انسانی» ایران طی سال‌های ۶۹ تا ۹۵، به فهرستی از ۱۰ کشور منتخب برای مقایسه اشاره کرد و گفت: بیشترین پیشرفت صورت گرفته در زمینه شاخص « سرمایه انسانی» در بین کشورهای: « آلمان، امریکا، چین، روسیه، برزیل، ایران، مکزیک، اندونزی، هند و نیجریه»، مربوط به سه کشور: چین با رتبه ۲۰، برزیل با رتبه ۱۶ و ایران با رتبه ۱۵ بوده است.
