نفت از زیر ابرهای ابهام خارج می‌شود؟
گروه انرژی|
بعد از اینکه نفت خام در اوایل اکتبر به رکوردهای قیمتی 4 ساله بالای 80 دلار دست پیدا کرد، قیمت‌ها در نوامبر با شیب تندی حالت نزولی به خود گرفتند و به 66 دلار نزدیک شدند. چنین سطحی از بالا و پایین شدن قیمت در یک مدت کوتاه حاکی از عدم ثبات در بازار است. نکته‌ای که فاتح بیرول رییس آژانس بین‌المللی انرژی نیز به آن اشاره کرده است. این نبود ثبات از چند فاکتور نشات می‌گیرد که مشخص نبودن سیاست دقیق اوپک پلاس (تفاوت موضع عربستان و روسیه) و مشخص نبودن جزییات معاف بودن مشتریان نفتی ایران از تحریم 2 عامل برجسته در آن محسوب می‌شود. با این حال برخی تحلیل‌ها بر این پایه استوار هستند که پس از یک دوره بی‌ثباتی، نفت وارد دوره سکون شده است. در این دسته اتفاق دیروز در بازار نفت که کاهشی اما با شیب اندک را تجربه کرد، شاهدی بر این مدعا محسوب می‌شود.
بهای نفت خام دیروز با وجود طرح اوپک مبنی بر کاهش تولید در واکنش به احتمال مازاد عرضه با افت روبرو شد. بهای قراردادهای آتی تحویل ماه ژانویه نفت خام برنت 0.8 درصد کاهش یافت. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه روز دوشنبه گفت: « سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام و شرکایش احتیاج دارند که به دقت وضعیت بازار را تا پیش از فرا رسیدن روز نشست و تصمیم‌گیری در خصوص کاهش تولید زیرنظر داشته باشند. » هفته اول دسامبر تولیدکنندگان نفت خام موسوم به اوپک پلاس در وین گردهم می‌آیند تا در خصوص وضعیت تولید و چگونگی مواجهه با بازار تصمیم بگیرند. فاتیح بیرول رییس آژانس بین‌المللی انرژی به تازگی به تولیدکنندگان هشدار داده است که هر گونه اعمال کاهش در تولید نفت خام تبعاتی منفی به دنبال خواهد داشت.
بیرول که در یک کنفرانس در اُسلو حضور داشت عنوان کرد: «بی‌ثباتی نام بازی جاری در بازار نفت خام است. با درنظر گرفتن افزایش فشار ژئوپلیتیک بر بازار نفت خام که ما اکنون شاهد آن هستیم باید گفت که در حال وارد شدن به یک دوره بی‌سابقه از عدم اطمینان هستیم.»
بهای نفت خام برنت و دبلیو تی‌ای هر دو با حدود 20 درصد کاهش نسبت به بالاترین سطوح خود در اکتبر روبر شدند. این اتفاق پس از آن رخ داد که ایالات متحده اعلام کرد به 8 خریدار نفتی ایران معافیت اعطا خواهد کرد.
از سوی دیگر شدت گرفتن تنش‌ها میان ایالات متحده و چین، چشم‌انداز برای رشد تقاضا را مخدوش کرده است. پادشاه عربستان در نخستین اظهارات خود پس از موضوع جنجالی قتل جمال خاشقجی عنوان کرده است که هدف عربستان حفظ ثبات در بازار نفت خام است.
دیروز بهای نفت خام وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در ماه ژانویه با کاهشی 48 سنتی نسبت به روز قبل با 56 دلار و 72 سنت در هر بشکه معامله شد. حجم کلی معاملات افزایشی 12 درصدی نسبت به متوسط 100 روزه را نشان داد. برنت دریای شمال برای تحویل در ماه ژانویه نیز با کاهشی 63 سنتی به بهای 66 دلار و 16 سنت رسید.
اتخاذ موضع «ببینیم چطور می‌شود» از سوی الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه در خصوص احتمال و مقدار کاهش تولید درست با فاصله کمی از نشست تولیدکنندگان اوپک پلاس در وین نشان داد که مواضع مختلف و بعضا متفاوتی در زمینه تصمیم برای سطح تولید میان اوپک پلاسی‌ها وجود دارد.
در حالی که روسیه اعلام کرده است که باید تصمیمی سنجیده و متعادل اتخاذ شود عربستان سعودی حرف از کاهش حدود 1 تا 1 میلیون و 400 هزار بشکه‌ای می‌زند.
از سوی دیگر همانند دور قبلی در طرح کاهش تولید این موضوع مطرح است که کدام کشورها به این تصمیم تن خواهند داد. دیروز رییس شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد انتظار دارد اوپک و متحدانش لیبی را از مشارکت در هر گونه کاهش تولید جدید معاف کنند.
مصطفی سالانا، رییس شرکت ملی نفت لیبی به بلومبرگ گفت: اوپک مشکلاتی که پیش روی ما قرار دارد را درک می‌کند. لیبی بیش از هر کشور دیگری از بازار جهانی دور مانده است و این مساله باید مورد لحاظ قرار گیرد.
اوپک و متحدانش به دلیل نگرانی فزاینده نسبت به تکرار اشباع عرضه در بازار جهانی، سرگرم بررسی کاهش تولید در سال ۲۰۱۹ هستند. لیبی و نیجریه به دلیل ناآرامی داخلی، از شرکت در توافق کاهش تولید اولیه که در ژانویه سال ۲۰۱۷ آغاز شد، معاف شدند. لیبی در حال بازسازی صنعت انرژی خود از خساراتی است که از زمان انقلاب و فروپاشی دولت مرکزی در سال ۲۰۱۱ متحمل شده است. تولید این کشور از ۶۰۰ هزار بشکه در روز در ژوییه افزایش یافته و تقریبا دو برابر شده است. خبرگزاری دولتی عربستان سعودی هفته گذشته گزارش کرده بود مشارکت لیبی در تصمیمات برای متعادل‌سازی بازار از طریق کاهش تولید، حائز اهمیت است. همچنین هفته گذشته محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک اظهار کرده بود این گروه سرگرم مذاکره با لیبی و نیجریه در خصوص توافق کاهش تولید نفت است.
سانالا گفت: اوپک پلاس چالش‌های امنیت و سرمایه‌گذاری که مانع احیای صنعت انرژی لیبی شده است را درک می‌کند. این تولیدکنندگان از تلاش‌های این کشور برای رونق و حفظ تولید خود طی دو سال گذشته پشتیبانی کرده‌اند و وی انتظار دارد این روند در سال آینده نیز ادامه پیدا کند. رییس شرکت ملی نفت لیبی گفت: به نفع کشورهای اوپک و غیراوپک است که اطمینان حاصل کنند لیبی قادر است به تعهدات خود برای تضمین امنیت قیمت و کاهش نوسان بازار کمک کند. سانالا ماه گذشته اظهار کرده بود لیبی در بالاترین رکورد از سال ۲۰۱۳ نفت تولید می‌کند. تولید لیبی اخیرا به ۱.۳ میلیون بشکه در روز رسید و این کشور افزایش تولید به ۱.۶ میلیون بشکه در روز را هدف گرفته است. عربستان سعودی که بزرگ‌ترین عضو اوپک است اعلام کرده این گروه و متحدانش باید توافق ژوئن برای افزایش تولید را معکوس کرده و تولیدشان را حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش دهند.
اما همانطور که فاتیح بیرول رییس آژانس بین‌المللی انرژی عنوان کرده است چیزی که بازار با آن دست و پنجه نرم می‌کند «بی‌ثباتی» است. موضوع تصمیم احتمالی اوپک پلاس و حواشی آن تنها عامل این وضع محسوب نمی‌شود. سارا وخشوری رییس شرکت مشاوره انرژی SVB در گفت‌وگویی با وال‌استریت ژورنال به عامل دیگری در این زمینه اشاره کرده و گفته است: «دولت ترامپ به 8 خریدار نفتی ایران معافیت اعطا کرد اما هیچ جزییاتی در این خصوص منتشر نشده است.» وخشوری ادامه می‌دهد: «بازار در این زمینه با ابهامی بزرگ روبرو است، مشخص نیست حجم و زمانی که این کشورها می‌توانند بدون مشکل به خرید نفت خام از ایران ادامه دهند چقدر است.»
همچنان اخباری که درباره مشتریان نفتی ایران منتشر می‌شود با اما و اگر روبرواست. دیروز در همین زمینه رویترز به نقل از منابع آگاه نوشت که پالایشگاه‌های ژاپنی و کره‌ای پس از معاف شدن از تحریم‌های امریکا به‌دنبال ازسرگیری خرید نفت از ایران از ماه ژانویه هستند.
منابع صنعتی گفتند، پالایشگاه‌های کره‌ای قرار است تا پایان امسال خرید نفت از ایران را در حد صفر نگه دارند، اما احتمالاً از اواخر ژانویه سال آینده یا اوایل ماه فوریه خرید را از سر خواهند گرفت. مشتریان کره‌ای هم‌اکنون مشغول مذاکره با ایران برای امضای قراردادهای جدید هستند. یک منبع مطلع در این باره گفت: «آنها به‌دنبال بهترین قیمت هستند و دارند با ایران مذاکره می‌کنند».
این منابع افزودند، ظرفیت اکثر تانکرها تا ماه دسامبر پر است، بنابراین کره جنوبی در زودترین زمان ممکن می‌تواند در ماه ژانویه به خرید نفت از ایران ادامه دهد.
با تمام این تفاسیر برخی تحلیل‌ها نویددهنده ثبات در قیمت هستند. دیروز رویترز به نقل از بانک بی‌ان‌پی پاریبا نوشت: «پس از کاهش شدید قیمت نفت در ماه اکتبر و اوایل ماه نوامبر عوامل بنیادین حاکم بر بازار حکایت از ترمیم قیمت‌ها طی 6 ماه آینده دارد». این بانک فرانسوی گفته این ترمیم قیمت به‌دلیل کاهش قابل توجه صادرات نفت ایران در نتیجه تحریم‌های امریکا و ریسک اختلال در عرضه نفت کشورهایی نظیر ونزوئلا، لیبی و نیجریه رخ خواهد داد، «در عین حال، تولیدکنندگان در حال بررسی کاهش عرضه نفت هستند و ما انتظار داریم اوپک در نشست بعدی خود در 6 دسامبر به توافقی بر سر کاهش تولید دست یابد».
بی‌ان‌پی پاریبا پیش‌بینی کرده که قیمت نفت برنت تا قبل از پایان امسال به بالای 80 دلار برگردد. این بانک فرانسوی همچنین پیش‌بینی کرده که قیمت نفت برنت و نفت خام امریکا در سال آینده میلادی به‌ترتیب 76 و 69 دلار باشد.
