ابر بنگاه‌ها در راس تاثیرگذاری درست و غلط بر اقتصاد
گروه بورس|
روز گذشته، همایشی تحت عنوان همایش ملی ارزش‌آفرینی هلدینگ‌ها در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی با حضور مدیران و کارشناسان بازار سرمایه برگزار شد. در این همایش بحث‌های تفاوتی پیرامون تاثیرات هلدینگ‌ها در اقتصاد کشور، تاثیرپذیری آنها از وضعیت کلان اقتصادی کشور و نقشی که در توسعه اقتصادی دارند، بحث و تبادل صورت گرفت. در این مراسم حتی وضعیت نیروی انسانی این مجموعه‌ها نیز مورد بحث قرار گرفت و بیان شد که نوع چینش نیروی انسانی هلدینگ‌ها می‌تواند به رشد و سودآوری سهام آنها کمک کند. اولین سخنران این همایش، حسن قالیباف اصل، مدیرعامل سابق شرکت بورس اوراق بهادار تهران بود که در شروع گفت: در دنیای امروز هلدینگ‌ها یا همان مجموعه‌های بزرگ اقتصادی در بازارهای مالی می‌توانند کارهای بزرگی انجام دهند و نقش بسزایی در توسعه بازار سرمایه ایفا می‌کنند. وی با اشاره به ساختار هلدینگ‌ها و امکان نظارت دقیق بر شرکتهای زیرمجموعه آنها، گفت: ساختار این بنگاه‌های بزرگ اقتصادی باعث می‌شود که عملکرد شرکتهای زیر مجموعه به لحاظ شفافیت، پاسخگویی، مسوولیت پذیری و حاکمیت شرکتی بهبود یابد و سرمایه‌ها در محل مناسب خود قرار گیرند. همچنین حضور افراد حرفه‌ای در هلدینگ‌ها، گردش اطلاعات در اقتصاد را تقویت می‌کند و این به معنای تخصیص مناسب‌تر سرمایه در اقتصاد یک کشور است. مدیر عامل سابق شرکت بورس تهران با بیان اینکه تامین مالی‌های کلان و کاهش هزینه‌های آن از ویژگی‌های اصلی هلدینگ‌ها است، گفت: هلدینگ‌ها در حوزه‌های مختلف فعالیت دارند، شرکتهای زیر مجموعه آنها متنوع است و پروژه‌های جدید و بلندمدت را با سهولت بیشتری اجرایی می‌کنند. قالیباف اصل با اشاره به اینکه اگر عملکرد شرکتی مناسب نباشد، تیم مدیریت کاردان جایگزین می‌شود افزود: این موضوع باعث می‌شود کارایی بنگاه‌های زیرمجموعه هلدینگ‌ها همواره رو به افزایش باشد. این استاد دانشگاه یکی از نقش‌های بزرگ هلدینگ‌ها را کاهش هزینه‌های مالی دانست و گفت: با تامین مالی کوچک نمی‌توان کار بزرگ سرمایه‌گذاری انجام داد. از همین رو نیاز به ساختار هلدینگ‌ها احساس می‌شود. هلدینگ‌ها می‌توانند سرمایه‌های ریز مردم را جمع آوری کرده و سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام دهند و نقش هلدینگ‌ها اینجا بسیار پررنگ است. قالیباف اصل به سایر نقش‌های توسعه محور هلدینگ‌ها اشاره کرد و افزود: هلدینگ‌ها با توجه به تنوع سرمایه‌گذاری می‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند، در اقتصاد دانش بنیان، نقش هلدینگ‌ها غیرقابل انکار است و به ابزار کنترل ریسک دسترسی بیشتری دارند. در واگذاری‌های سازمان خصوصی سازی هم عمدتا هلدینگ‌ها شرکت می‌کردند و نقش‌ها در اجرای اصل ۴۴ انکار ناپذیر بوده است. از سوی دیگر هلدینگ‌ها می‌توانند تاب آوری اقتصاد را افزایش دهند. دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران ارتقای شفافیت، بهبود نظارت و ایجاد رویه‌های قانونی اثر بخش را از کارویژه‌های بنگاه‌ها اقتصادی بزرگ دانست و گفت: اقتصاد ملی ایران به بهبود شاخص‌ها نیاز دارد و ما در تامین مالی کم هزینه بخش تولید با مشکلات زیادی روبرو هستیم.
هلدینگ در نقش کاتالیزور دسترسی
به اطلاعات
سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس در این همایش گفت: حضور سرمایه‌گذار نهادی و هر مجموعه بزرگ اقتصادی می‌تواند به جایگاه اقتصاد ملی ایران کمک کند. ارتقای شفافیت، بهبود نظارت و ایجاد رویه‌های قانونی اثر بخش را از کارویژه‌های بنگاه‌ها اقتصادی بزرگ است و می‌توان گفت: اقتصاد ملی ایران به بهبود شاخص‌ها نیاز دارد و ما در تامین مالی کم هزینه بخش تولید با مشکلات زیادی روبرو هستیم. دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری با بیان اینکه حضور سرمایه‌گذاران نهادی فعال؛ لازمه ارتقای حاکمیت شرکتی و اصلاح وضعیت فعلی است، افزود: بسیاری از فعالیت‌های مورد نیاز بازارهای پول و سرمایه از جمله انتشار آمار و اطلاعات و نظارت، در توان سرمایه‌گذاران خرد نیست و این سرمایه‌گذاران نهادی هستند که این امکانات را فراهم می‌کنند. وی افزود: هلدینگ‌ها نقش نظارتی مهمی در بازارها ایفا می‌کنند اما ساختار سرمایه‌گذاران نهادی باید صحیح شکل گرفته باشد در غیر این صورت به مشکلات اضافه می‌شود. اسلامی نقش دیگر سرمایه‌گذاران نهادی یا هلدینگ‌ها را انتشار اطلاعات و آمار دانست و گفت: این نهادها به انتقال اطلاعات مالی کمک می‌کنند و هزینه‌ها دسترسی به گزارش‌های مالی را کاهش می‌دهند.
نقش هلدینگ‌ها در توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در ادامه محمد رضا معتمد، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار به نقش هلدینگ‌ها در اقتصاد اشاره و مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را برشمرد و بیان کرد: مدیریت حرفه‌ای، تنوع سازی و صرفه جویی ناشی از مقیاس، از مزایای اصلی سرمایه‌گذاری در این صندوق‌هاست. وی افزود: یکی از مهم‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی، صندوق‌های بازارگردانی است. خرید و فروش اوراق بهادار در چهارچوب تعهدات بازارگردانی، ایجاد نقدشوندگی برای اوراق و کسب منافع از مهم‌ترین مشخصه صندوق‌های بازارگردانی است. وی در خصوص راه‌اندازی این صندوق‌ها توسط هلدینگ‌ها بیان کرد: شرکتهای هلدینگ با راه‌اندازی این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند به نقدشوندگی سهام شرکتهای زیرمجموعه کمک کنند و از سهام خود با هزینه کمتر حمایت کنند. معتمد همچنین در خصوص مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی، ساختار و عملکرد شفاف دارند. همچنین این صندوق‌ها کارمزد‌ها و هزینه‌های معاملات سهام پرتفوی را کاهش می‌دهند. از سوی دیگر این صندوق‌ها می‌توانند ایستگاه معاملاتی برای انجام معاملات در اختیار سهامداران قرار دهند. مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار تجاری سازی دارایی‌های فکری را از مزیت‌های مهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه برای شرکتهای هلدینگی دانست و گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه می‌توانند تامین مالی استارت آپ‌ها و شرکتهای دانش بنیان در بورس را بهبود بخشند. همچنین این صندوق‌ها می‌توانند از طریق حمایت از شرکتهای دانش بنیان ارزش افزوده تولید داخلی را افزایش دهند.
توسعه هلدینگ‌ها به صرفه‌جویی اقتصادی کمک می‌کند
در ادامه این مراسم، علی صحرایی، مدیرعامل شرکتی بورس تهران به ایراد سخنرانی پرداخت. وی با ذکر اینکه توجه به نقش با اهمیت شرکتهای هلدینگ در سرمایه‌گذاری و توسعه شرکتهای تحت مدیریت و دارا بودن توان رقابتی، میزان سرمایه، ترکیب نیروی انسانی، تخصیص بهینه منابع، هم افزایی و ایجاد ارزش افزوده اهمیت بالایی دارد، گفت: هم اکنون بورس اوراق بهادار تهران امیدوار است با همفکری و تلاش همه فعالان بازار سرمایه و به کمک شرکتهای هلدینگ حاضر به توسعه هرچه بیشتر بازارسرمایه و فضای کسب و کار و اقتصاد کشور کمک کنند. مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در ادامه گفت: یکی از پیشران‌های اصلی اقتصاد هر کشور بنگاه‌های اقتصادی هستند. در این بین هلدینگ‌ها به دلیل اینکه از نظر سرمایه، نیروی کار، ایجاد ارزش افزوده و توان انجام پروژه‌های بزرگ شرایط مناسبتری دارند؛ از اهمیت بالاتری برخوردارند. وی با اشاره به حضور پر رنگ هلدینگ‌ها در افق برنامه ششم گفت: در سند برنامه ششم توسعه بر رشد اقتصادی شتابان و پایدار، بهبود مستمر فضای کسب وکار و تقویت ساختار رقابتی و رقابت‌پذیری بازارها تاکید شده است. همچنین در سند سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی رشد بهره وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار، تقویت رقابت پذیری اقتصاد تاکید شده است. وی در توضیح سیاست‌های اقتصادی کشور در راستای توسعه بنگاه‌های صنعتی عنوان کرد: سند سیاست‌های کلی نظام در امور تشویق سرمایه‌گذاری، بر افزایش بهره وری اقتصاد کشور، اصلاحات ساختاری و مدیریتی و کاهش هزینه مبادلات تاکید دارد. وی افزود: این سند با هدف توجه به شرکتهای مادر تخصصی و نقش بنگاه‌های اقتصادی به عنوان پیشران اصلی توسعه کشور تهیه شده است.
علی صحرایی با ابراز امیدواری نسبت به تعامل فعالان بازار و شرکتهای هلدینگی در راستای پیشرفت بازار سرمایه عنوان کرد: با توجه به نقش با اهمیت شرکتهای هلدینگ در سرمایه‌گذاری و توسعه شرکتهای تحت مدیریت و دارا بودن توان رقابتی، میزان سرمایه، ترکیب نیروی انسانی، تخصیص بهینه منابع، هم افزایی و ایجاد ارزش افزوده، بورس اوراق بهادار تهران امیدوار است با همفکری و تلاش همه فعالان بازار سرمایه و به کمک شرکتهای هلدینگ حاضر به توسعه هرچه بیشتر بازارسرمایه و فضای کسب و کار و اقتصاد کشور کمک کنند.
مدیرعامل شرکت بورس تهران در بخش دیگری از سخنانش گفت: برخی از کشـورهای توسعه یافته و درحال توسعه با هدف اصلاح و بازسازی شرکتهای دولتی اقدام به ایجاد شرکتهای دولتی هلدینگ کرده‌اند. وی افزود: دولت‌ها با تأسیس شرکتهای دولتی هلدینگ، مالکیت و وظایف مدیریتی خود را تفکیـک می‌کنند و با فاصله انـداختن بـین شرکتها و دولت‌ها به آنها اجازه می‌دهند تا آزادی عمل بیشتری داشته باشند. صحرایی به اصلی‌ترین انگیزه‌های دولت برای تأسیس هلدینگ‌ها اشاره و بیان کرد: اولین انگیزه برای ایجاد یک شرکت هلدینگ، کنترل و هدایت شرکتهای دولتی است، زیرا برای دستگاه‌های دولتی، ارتباط مستقیم با شرکتهای متعدد مشکل بوده و اثر بخشی لازم را در پی ندارد؛ دومین انگیزه دولت رونق خصوصی سازی است و فراهم کردن زمینه انتقال شرکتهای دولتی به بخش خصوصی از دیگر اهداف تشکیل شرکتهای هلدینگ است. وی از دیگر اهداف دولت در توسعه هلدینگ‌ها را صرفه‌جویی‌های اقتصادی دانست و گفت: تملک شرکتهای زیان ده و بازسازی مجدد آنها با هدف رشد و بهبود وضعیت مالی این شرکتها نیز موضوع بسیار مهمی است که مسبب توسعه هلدینگ‌ها شده است. مدیر عامل شرکت بورس تهران با اشاره به مزیت‌های تاسیس هلدینگ‌ها بیان کرد: هلدینگ‌ها از منابع مالی وسیع‌تری برخوردارند و می‌توانند در طرح‌های بزرگ سرمایه‌گذاری کنند. از سوی دیگر با توجه به تخصصی بودن در آنها مدیریت سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد و این ویژگی مختص هلدینگ‌هاست که در شرکتهای سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
هلدینگ‌های بورسی 785 هزار سهامدار دارند
وی با ارایه آماری از نقش هلدینگ‌ها در بازار سرمایه گفت: هم‌اکنون تعداد شرکتهای پذیرفته شده در صنعت هلدینگ در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران به ترتیب 29 و 5 شرکت است. هلدینگ‌های بورسی حدوداً 685 هزار سهامدار دارند. صحرایی افزود: در بورس اوراق بهادار تهران، بطورکلی 65درصد سرمایه‌گذاری‌ها در پنج صنعت محصولات شیمیایی (24درصد)، واسطه‌گری مالی (14 درصد)، خودرو و ساخت قطعات (8 درصد)، محصولات دارو یی (12 درصد) انبوه‌سازی و املاک (7درصد) است. وی ادامه داد: ارزش بازار صنعت هلدینگ در بورس تهران در پایان 30/07/97حدود 1690 هزار میلیارد ریال (169هزار میلیارد تومان) است که معادل حدودا 24 درصد ارزش بازار کل بورس است و در فرابورس ایران نیز ارزش بازار صنعت هلدینگ نسبت به ارزش بازار فرابورس در 7 ماهه نخست سال 97، حدود 7 درصد است. مدیر عامل شرکت بورس همچنین افزود: ارزش کل معاملات صورت گرفته در صنعت هلدینگ در 7 ماهه نخست سال 97 حدود 99 هزار میلیارد ریال بوده است که 15 درصد ارزش کل معاملات بورس را در برمی‌گیرد. این رقم در فرابورس ایران 13.5 درصد است. در مجموع از 821.510 هزار میلیارد ریال ارزش معاملات بورس و فرابورس، 118.312 هزار میلیارد ریال آن مربوط به هلدینگ‌ها است که معادل 14.5 درصد ارزش کل معاملات است. وی در ادامه عنوان کرد: میانگین بازده 7 سال گذشته هلدینگ 19 درصد و بازده کل بورس 21درصد بوده است. این نشان می‌دهد که هلدینگ‌ها متناسب با بازدهی شاخص حرکت کرده‌اند و تصویری از بازدهی بورس را داشته‌اند.
صحرایی همچنین بیان کرد: در سال 1392 که شاخص بورس روند مثبتی داشته، بازدهی هلدینگ‌ها بیشتر از بازدهی شاخص بوده است. همچنین در سال 1393 که شاخص کل بورس بازدهی 21منفی داشته بازدهی هلدینگ‌ها منفی 13 درصد و بالاتر از میانگین بازدهی بورس بوده است. مدیرعامل شرکت بورس تهران در خصوص تامین مالی در شرکتهای هلدینگی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین دلیل افزایش سرمایه هلدینگ‌ها، مشارکت در افزایش سرمایه شرکتهای تابعه جهت حفظ موقعیت در شرکتهای مذکور و تملک شرکتهای جدید است. وی افزود: شرکتهای هلدینگ برای تأمین مالی و تعیین ترکیب بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام از دو امکان تأمین مالی از منابع خارج از شرکت (از محل بدهی‌های بانکی و افزایش سرمایه) و تأمین مالی داخلی (بازار سرمایه داخلی) برخوردارند.
صحرایی استفاده از اوراق بدهی در تامین مالی هلدینگ‌ها را این‌طور تشریح کرد: از آنجایی که هلدینگ‌ها در اخذ تسهیلات بانکی با محدودیت‌های قانونی مواجه هستند، می‌توان در کنار افزایش سرمایه که در حال حاضر در دسترس‌ترین منبع تأمین مالی برای آنها به حساب می‌آید، برای استفاده بیشتر آنها از اوراق بدهی نیز بسترسازی کرد. در حال حاضر تجربه انتشار اوراق مشارکت و صکوک اسلامی برای تأمین مالی فعالیت هلدینگ‌ها وجود دارد. همچنین سایر اوراقی که مورد تأیید کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته نیز می‌تواند مورد استفاده هلدینگ‌ها و شرکتهای زیرمجموعه آنها قرار گیرد. وی در زمینه آمار تامین مالی این نهادها گفت: میزان تأمین مالی شرکتهای هلدینگ فعال در بورس اوراق بهادار تهران تنها از طریق افزایش سرمایه در سال 1395 بالغ بر 20 هزار میلیارد ریال بوده که این رقم در سال 1396 با رشد چشمگیری همراه بوده و به بیش از 46 هزار میلیارد ریال رسیده است. در حال حاضر علاوه بر امکان تامین مالی از طریق افزایش سرمایه، امکان بهره‌گیری از ابزارهای تأمین مالی همچون اوراق مشارکت، اجاره، استصناع و مرابحه و صندوق‌های زمین و ساختمان و صندوق پروژه نیز در بازار سرمایه برای رفع مشکل و تنگنای تأمین مالی شرکتهای هلدینگ فراهم شده است.
