بازی هیجانی در زمین حافظ

گروه بورس| مسعود کریمی|

عملکرد بازیگران تالار شیشه‌ای حافظ بر خلاف انتظارات نشان از رفتار هیجانی و بدون پشتوانه منطقی سهامداران در صنایع متفاوت بورسی دارد و از همین رو می‌توان بر این نکته تاکید کرد که واکنش‌های فعلی برخی از معامله‌گران به دور از ارزیابی صحیح وضعیت بنیادی شرکت‌ها در حال رخ دادن است. به هر روی، با توجه به کسب بازدهی بیش از صد در صدی بازار سهام طی مقطعی از سال جاری اکنون مشاهده می‌شود که همگام با کاهش نرخ‌ در بازار ارز و طلا شاهد افت قیمت صنایع و شرکت‌های بورسی هستیم. در کنار این موضوع سقوط قیمت جهانی نفت و سایر کالا‌های اساسی به نوعی صنایع مرتبط داخلی از جمله کامودیتی محور‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده‌‌ است و مشاهده می‌شود که در معاملات چند روز اخیر ارزش سهام این دست از صنایع با کاهش همراه شده است. در همین حال، عدم مدیریت ریسک در راستای کنترل فرآیند معاملاتی در کنار خلأ بازارگردان از سوی نهاد ناظر برای ایجاد تعادل قیمتی سهام شرکت‌ها مورد انتقاد اغلب کارشناسان بازار سرمایه قرار دارد چرا که نبود ابزار‌های مالی مناسب یا عدم بهره‌وری مطلوب از آنها در گام نخست علاوه بر ایجاد هرج و مرج در فضای کلی معاملات سهام، می‌تواند به رفتار هیجانی سهامداران نیز دامن بزند. به هر حال، اکثر فعالان بازار سرمایه بر این باورند که بازی هیجانی این رو‌ز‌ها در تالار حافظ افزایش و کاهش‌هایی به دور از واقعیات را به دنبال خواهد داشت چرا‌که اغلب شرکت‌های بورسی همچنان از پتانسیل افزایشی برخوردارند و اکنون زمان مناسبی برای اصلاح قیمتی شاخص‌های کلان بازار سهام در این حد نیست. از طرفی، با نگاهی به کلیت بازار سهام مشاهده می‌شود که در معاملات روز گذشته از 39 صنعت بورسی 34 صنعت با بازدهی منفی و تنها یک صنعت با بازدهی مثبت همراه شده است و سایر صنایع باقی مانده نیز تغییرات محسوسی را به ثبت نرسانده‌اند. به هر روی ریزش 9 هزارو 250 واحدی (معادل 5.2 درصد افت) طی 2 روز معاملاتی در صورت تداوم می‌تواند به سنگین شدن طرف فروش و یک طرفه شدن مسیر بازار برای فعالان این بخش از اقتصاد کشورختم شود.

   صعود و نزول غیرمنطقی

در همین رابطه، بهروز زارع مدیرعامل گروه مالی بانک ایران‌زمین با اشاره به چرایی ریزش سنگین شاخص بازار سهام طی 2 روز معاملاتی اخیر در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: با توجه به اینکه طی چند وقت گذشته شاخص بورس با رشد قابل توجهی همراه شد و در بعضی از بخش‌ها شاهد تغییرات غیرمنطقی بودیم، در حال حاضر هم کاهشی که رخ می‌دهد نیز غیرمنطقی ارزیابی می‌شود. وی خاطرنشان کرد: متاسفانه بازار الزامات لازم برای مدیریت را در اختیار ندارد و افراد بطور مستقیم در آن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، بنابراین زمانی که بازار دچار هیجان‌های اینچنینی می‌شود این دست از افراد به صف‌های خرید یا فروش هجوم می‌برند و در پی این موضوع بطور کلی بازار منطق معاملاتی خود را به ناچار از دست خواهد داد.

این کارشناس بازار سرمایه معتقد است که در حال حاضر به میزان قابل توجهی منطق در معاملات دیده نمی‌شود و در نقطه مقابل بازار کمتر تحت تاثیر نوسانات قیمتی نهاد‌های تولید همانند نفت و سایر کانه‌های فلزی و غیر فلزی قرار دارد. مدیرعامل گروه مالی بانک ایران‌زمین با بیان اینکه ریزش‌های چند وقت اخیر بیشتر ناشی از رفتار معامله‌گران است، تصریح کرد: سهامداران می‌بایست توجه کنند که کاهش قیمت نفت تاثیر مقطعی ندارد و مربوط به امروز نیست، بلکه شرکتی که در این حوزه فعالیت می‌کند حدود 8 الی 9 ماه با قیمت بالای نفت در بازار فعالیت کرده است و طی چند روز نمی‌توان گفت که حاصل فعالیت شرکت از بین رفته، بنابراین این شرکت در آینده و طی مقطعی با کاهش سود همراه خواهد شد.

وی افزود: قیمت نفت را نمی‌توان به صورت دقیق برآورد کرد چرا‌که مسائل اقتصادی و سیاسی در این مهم تاثیر‌گذار خواهند بود، ‌بر این اساس، واکنش هیجانی به شرکتی که تا روز گذشته سهامداران آن در صف خرید قرار داشتند و به یک‌باره وارد صف فروش شدند رفتاری غیرحرفه‌ای محسوب می‌شود. بهروز زارع در خصوص روند معاملاتی بازیگران بازار سهام تاکید کرد: رفتار سهامداران بدون توجه به واقعیات شرکت‌ها، بدون تحلیل و کاملا بی‌منطق در حال پیگیری است.

 خلأ بازارگردان در بازار

 این تحلیلگر بازار سهام تصریح کرد: زمانی که بازار در مسیر توسعه قرار می‌گیرد نمی‌توان بدون استفاده از ابزار‌های لازم آن را مدیریت کرد. بازار بورس از سهم نقدشوندگی پایینی برخوردار است. از طرفی نحوه ورود شرکت‌ها و عرضه آنها در بازار به گونه‌ای است که سهم شناور آزاد در بازار کم ارزیابی می‌شود. از سویی دیگر، به غیر از چند مجموعه که به دلایل و ساختار داخلی به صورت رسمی اقدام به بازارگردانی می‌کنند بطور کلی می‌توان گفت که بازارگردانی حرفه‌ای بر روی سهم‌ها نداریم. بر همین اساس ‌با توجه به نبود بازارگردان، بازار یک طرفه خواهد شد و سهامداران یا در صف خرید یا در صف فروش مشاهده می‌شوند که در چنین حالتی هیچ فردی دیگر نمی‌تواند بازار را متعادل کند.

وی معتقد است بخشی از این موضوع که برخی از ابزار‌ها توسعه پیدا نکرده‌اند مرتبط با سازمان بورس است. همچنین در بخش دیگر‌، ابزار‌های مالی که به مدیریت ریسک بازار کمک می‌کنند یا طراحی نشده‌اند یا در صورت طراحی حضور موفقی نداشته‌‌اند. مدیرعامل گروه مالی بانک ایران‌زمین درباره افزایش احتمالی نرخ در صنعت خودرو نیز بیان کرد: بطور کلی صنعت خودرو در انحصار قرار دارد و در حال حاضر وضعیت نامطلوبی را تجربه می‌کند. بنابراین در صورت توجه به این حوزه، مشکلات می‌توانند مرتفع شوند. بهروز زارع درباره گزارش‌های تولید و فروش شرکت‌ها که به صورت ماهانه منتشر می‌شوند نیز گفت: گزارش‌هایی که تاکنون منتشر شده‌ است نشان می‌دهد که تاکنون شرکت‌ها تغییر با اهمیتی را نسبت به گذشته ایجاد نکرده‌اند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است حوزه نفت، گاز و پتروشیمی کماکان حوزه پیشرو خواهند بود. همچنین حوزه تولید فلزات نیز حوزه مطلوبی ارزیابی می‌شود.

 تاثیر صنایع شاخص‌ساز

از سویی دیگر، مهدی افضلیان مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه کاهش قیمت نفت را از دلایل اساسی سقوط شاخص‌های بورسی دانست و در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: اثرات تحریمی و کاهش مقداری فروش در صورت‌های مالی شرکت‌ها از دیگر دلایل ریزش بازار سهام محسوب می‌شوند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است کاهش قیمت نفت در جهان و به تبع آن افت قیمت محصولات مرتبط از جمله میعانات گازی که بر حسب قیمت نفت، ‌قیمت‌گذاری می‌شوند هم به نوعی بازار سهام را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند. وی خاطرنشان کرد: شاخص کل بورس تهران عمدتا وابسته به گروه‌های پتروشیمی‌، فلزات اساسی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به آنها است بنابراین صنایع مذکور در رشد و ریزش شاخص‌های بازار اثر‌گذار خواهند بود. مهدی افضلیان عنوان کرد: توام با کاهش قیمت نفت و در مقابل کاهش قیمت محصولات، شرکت‌های صادرات محور با کاهش قیمت صادرات مواجه می‌شوند و در نهایت این موضوع، منجر به ریزش در قیمت و شاخص کل خواهد شد.

مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه اذعان داشت: حدود 60 درصد بودجه کشور از طریق فروش نفت و میعانات گازی تامین می‌شود. بنابراین به هر میزانی که نفت با قیمت بهتری به فروش برسد در نقطه مقابل درآمد‌های بودجه مطلوب‌تر خواهد بود. بر همین اساس، تخصیص بودجه صنایع مختلف برای دولت راحت‌تر می‌شود و دیگر لازم نیست که از صنایع دیگر دولت کسب درآمد کند. وی افزود: زمانی که کاهش قیمت نفت رخ می‌دهد دولت مجبور است مصوباتی را برای برخی از شرکت‌ها اعمال کند تا در نهایت بتواند به درآمد‌زایی برسد. بر همین اساس، به هر میزانی که حاشیه سود ناخالص صنایع بالاتر باشد، دولت سراغ این دست از صنایع می‌رود. به گفته این کارشناس بازار سرمایه دولت با توجه به موضوع کسری بودجه، هر سال اقدام به کسر بودجه عمرانی و تزریق آن به سایر صنایع می‌کند.

 این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: با توجه به کاهش بودجه عمرانی، صنایع متفاوتی از جمله صنایع فلزات، سیمان، گروه کاشی سرامیک و... که درگیر این بودجه هستند با چالش مواجه می‌شوند. مهدی افضلیان گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها را مطلوب ارزیابی کرد و گفت: گزارش‌های شرکت‌های بورسی مناسب است اما چشم‌انداز برخی از آنها مقداری بابت کاهش برخی از نرخ‌های جهانی همانند متانول، اوره و... امیدوارکننده نیست. وی درباره گزارش‌های 9 ماهه نیز گفت: با توجه به فروش شرکت‌ها و گزارش‌هایی که در مهر و آبان منتشر شد پیش بینی می‌شود که در گزارش‌های 9 ماهه شاهد اتفاقات نرمال و رو به بالا بر خلاف تصورات باشیم.

 گمانه‌زنی‌های صنعت خودرو

مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه در خصوص صنعت خودرو و افزایش نرخ‌های احتمالی آنها نیز ابراز داشت: در بازار آزاد همیشه بازار قیمت را تعیین می‌کند. در حال حاضر قیمت‌هایی که شرکت‌های خودروسازی می‌خواهند منتشر کنند تقریبا با قیمت بازار همگرا هستند.

در صورتی که افزایش نرخ صورت بگیرد بطور قطع فروش ریالی شرکت‌ها با افزایش همراه خواهد شد اما با توجه به اینکه در گزارش‌های 6 ماهه صنعت خودرو بهای تمام شده خودرو با افزایش همراه شده و فروش تغییری نداشته است، انتظار می‌رود زیانی که در گزارش‌های 6 ماهه اتفاق افتاده است در گزارش‌های 9 ماهه به نوعی جبران شود.

 وی افزود: بطور کلی افزایش نرخ برای شرکت‌های خودرو‌سازی هیچ اتفاق مثبتی را در پی نخواهد داشت و فقط شرایط نامناسب گزارش‌های 6 ماهه پوشش پیدا می‌کند.