شهادت آیت‌الله مدرس

دهم آذر 1316، آیت‌الله سیدحسن مدرس نماینده مجلس شورای ملی، روحانی مبارز و سیاستمدار با تدبیر پس از تحمل 9 سال تبعید در خواف در شهربانی کاشمر به شهادت رسید، روز شهادت وی بر پایه مصوبه 1372 خورشیدی مجلس شورای اسلامی، روز «مجلس» نامگذاری شد.

مدرس متولد 1245، پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ که توسط رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی صورت گرفت، مدرس به قزوین تبعید و در آنجا زندانی شد. پس از آزادی به نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم انتخاب شد و به عنوان نایب‌رییس مجلس و رهبری اکثریت مجلس برگزیده شد. دوره پنجم مجلس در ۱۳۰۲ افتتاح شد و در این دوره که با تغییر سلسله قاجاریه و روی کار آمدن رضاخان همراه بود، مدرس رهبری اقلیت محافظه‌کار و مذهبی مجلس را بر عهده داشت. او بیش از ۳ماه در حبس بود و پس از عزل سید ضیاء آزاد شد. او در سال ۱۳۰۵ مورد سوءقصد قرار گرفت که از ترور جان سالم به در برد.

از مخالفت‌های وی با رضاشاه، در مورد سربازی دوساله اجباری بود که رضاشاه لایحه آن را به مجلس داده‌بود و مدرس آن را به دلیل اینکه جوانان تحت سلطه افراد غیرمذهبی قرار خواهند گرفت مغایر با اصول بنیادی اسلام خواند و با آن مخالفت کرد. مدرس در جریان قیام نورالله نجفی اصفهانی در دی ماه ۱۳۰۵ شمسی در قم علیه اقدامات رضاشاه طی تلگرافی از قیام ایشان حمایت کرد. رضاخان در ۱۶ مهر ۱۳۰۷ مدرس را دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد. مدرس ۷ سال در خواف توسط ماموران زیرنظر بود و در ۲۲ مهر ۱۳۱۶ از خواف به کاشمر منتقل شد. او در شب ۱۰ آذر ۱۳۱۶ برابر با ۲۷ رمضان ۱۳۵۶ (قمری) به طرز مشکوکی درگذشت.

قبر مدرس پس از شهریور ۱۳۲۰ و خروج رضا شاه از ایران، توسط اهالی محل مشخص گردید. آرامگاه وی در شهر کاشمر واقع است.