افزایش سهم پول به 15 درصد نقدینگی و اثر آن بر تورم

۱۳۹۷/۰۹/۱۱ - ۰۰:۰۰:۰۰
کد خبر: ۱۳۴۶۳۷

مهدی هادیان|

تحولات اجزای نقدینگی در سال جاری حاکی از چرخش انباشت نقدینگی به نفع پول است و پیش‌بینی می‌شود ادامه‌دار باشد.

در حالی که نقدینگی در ابتدای سال ۱۳۹۳ معادل ۶۴۰ هزار میلیارد تومان بوده است، در شهریورماه سال جاری به ۱۶۷۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این روند بیانگر آن است که بطور متوسط سالانه ۲۴ درصد به حجم نقدینگی افزوده شده است. در نگاه اول حجم انبوه (تقریباً ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان) نقدینگی اضافه شده به عنوان یک کلیت دیده می‌شود که در مقطع کنونی نیز هر روز با حجم کم و بیش یک هزار میلیارد تومان در حال بزرگ‌تر شدن است!

 اما آنچه مهم‌تر است این است که آحاد اقتصادی به عنوان متقاضیان نقدینگی، این حجم انبوه را با توجه به شرایط اقتصادی چگونه مدیریت می‌کنند. این نکته از آن جهت مهم است که افراد می‌توانند نقدینگی خود را به شکل پول (عمدتا سپرده دیداری) یا شبه‌پول (عمدتا سپرده سرمایه‌گذاری) نگهداری نمایند؛ ولی تغییر ترجیحات نسبت به هر یک از این دو وجه، آثار متفاوتی بر متغیرهای کلان اقتصادی بالاخص تورم خواهد داشت. آمارهای بخش پولی و بانکی اقتصاد ایران بیانگر آن است که طی دوره ۴ ساله ۱۳۹۶-۱۳۹۳ به سبب پرداخت نرخ بهره‌های چشمگیر در شبکه بانکی، نقدینگی اضافه شده عمدتاْ به شکل شبه‌پول نگهداری شده است، به گونه‌ای که به تدریج از سهم پول در نقدینگی کاسته شده و در مقابل بر سهم شبه‌پول افزوده شده است. این روند در اولین ماه از فروردین سال جاری نیز تکرار شده است. بر این اساس، در حالی که در ابتدای سال ۱۳۹۳ سهم پول در نقدینگی حدود ۱۹ درصد بوده است، در انتهای فروردین سال جاری این سهم به حدود ۱۲ درصد تنزل یافته که کمترین میزان آن در تاریخ اقتصاد ایران است. همچنین، در حالی که در ابتدای سال ۱۳۹۳ نسبت نگهداری شبه‌پول به پول ۴ بوده است، در فروردین امسال این نسبت به بالاترین رکورد تاریخی خود یعنی عدد ۷ افزایش یافته است.این روند ۲ تعبیر دارد: یکی اینکه، طی دوره مورد بررسی تقاضای معاملاتی پول به دلیل رکود اقتصادی به‌شدت کاهش یافته و دیگری اینکه نقدینگی بیش از حد به جامعه پمپاژ شده است و لذا افراد سعی کرده‌اند از طریق نگهداری نقدینگی مازاد به شکل شبه‌پول (سپرده مدت‌دار) به تعادل ترازهای پولی دست یابند. در نتیجه این تحولات، نرخ تورم نیز در یک مسیر کاهنده قرار گرفت و برای دو سال متوالی (۱۳۹۶-۱۳۹۵) کمتر از ‍۱۰ درصد شد که طی ۴ دهه انقلاب اسلامی بی‌سابقه بوده است.