حسابداری رکن مغفول حکمرانی خوب

غلامحسین دوانی|حسابداررسمی|

فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)، از سال 1386، هفته منتهی به ۱۱ تا ۱۷ آذر ۱۳۸۶ را به عنوان هفته جهانی حسابداری اعلام و از آن پس همه ساله همه نهادهای حسابداری جهان با برپایی مراسم و یادبود این هفته را به عنوان هفته حسابدار جشن می‌گیرند. تحقیات و تجربیات جهانی نشان داده که حسابداری از ارکان نظام‌های مردم سالار تلقی شده که با شفاف‌سازی، حساب‌دهی و حساب‌خواهی و مسوولیت‌های اجتماعی عجین است. در همین راستا بود که انجمن حسابداران خبره ایران، جامعه حسابداران رسمی ایران (دو انجمن ایرانی عضو آیفک)، انجمن حسابداری ایران، انجمن مدیران مالی، و سازمان حسابرسی تشکیل شده‌اند. در نهایت نیز با گرده‌مایی حسابداران در روز سه‌شنبه 13 آذر 1386 تصمیم گرفته شد که روز پانزدهم آذرماه هر سال (ششم دسامبر)، به عنوان روز ملّی حسابدار در ایران نام‌گذاری شود که پس از آن همه ساله حسابداران ایران در این فاصله با برپایی مراسم و سخنرانی به اهمیت نقش و جایگاه حسابداری و حسابرسی در کشور بپردازند. همه ساله در این مراسم یاد و خاطره حسابداران خبره و پیشکسوت را ارج می‌نهیم. لازم است بر خدمات ارزنده جامعه حسابداری کشور مروری کنیم. خدمات این جامعه در برقراری نظم و انظباط مالی و برقراری حکمرانی خوب، ارتقاء شفافیت مالی، حساب‌دهی، تصمیم‌سازی، و تخصیص بهینه منابع و کاهش تقلب‌های مالی و مفاسد اقتصادی در بخش‌های عمومی (دولتی و غیردولتی) و خصوصی کشور بر کسی پوشیده نیست . این حسابداران و حسابرسان که عموما به‌شکل سربازان گمنام در نهاد‌های نظارتی نظیر جامعه حسابداران رسمی ایران، سازمان حسابرسی، دیوان محاسبات عمومی و سازمان بازرسی کل کشور از حقوق و منافع عمومی پاسداری می‌کنند، چندان شناخته شده نبوده و متاسفانه شان و منزلت آنان از دیدگاه صنوف و کاسب‌کاران کمتر است بطوری‌که تقویم سالانه کشور با وجود حضور حدود 450 هزار دانشجوی رشته حسابداری و اشتغال حدود 1.5 میلیون نفر در این حرفه، هنوز هیچ روزی را به عنوان روز حسابدار به‌رسمیت شناخته نشده است. حرفه حسابداری افتخاردارد که با وجود بی‌مهری دولت‌ها تاکنون با ت شکیل انجمن هاو نهادهای حرفه‌ای نقش بازدارنده‌ای در گسترش فساد و تقلب و همچنین گسترش شفاف‌سازی و پاسخگوئی ایفا کرده است. در حال حاضر علاوه بر انجمن‌های صنفی کارفرمایی حسابداران که در بیشتر استان‌های کشور تاسیس شده‌اند چهار نهاد سراسری در حرفه حسابداری فعال هستند که عبارت‌اند از انجمن حسابداران خبره ایران به عنوان قدیمی‌ترین نهاد حرفه حسابرسی و حسابداری با عضویت حدود 6800 نفر با میانگین تجربه 10 سال، جامعه حسابداران رسمی ایران به عنوان نهاد قانونی حرفه حسابرسی با عضویت حدود 2400 نفر و میانگین تجربه 15 سال، انجمن حسابداری ایران به عنوان نهاد آکادمیک حرفه حسابداری و عضویت حدود 7500 نفر با میانگین تجربه 10 سال و انجمن مدیران مالی به عنوان نهاد مدیران مالی و کارشناسان ارشد فعال در حوزه مدیریت مالی با عضویت حدود 1200 نفر و میانگین تجربه 10 سال.  آنچه در این میان حائز اهمیت است بنیاد مالی هر چهار نهاد حرفه‌ای بر دوش اعضای آن قرار دارد. این نهادهای حسابداری تاکنون «وام‌دار دولت‌ها نبوده‌اند و بدون کمک مالی دولت توانسته‌اند به چنین رشد شتابانی برسند که نشان از همبستگی حرفه‌ای حسابداران دارد. تا آنجا که سوابق نشان می‌دهد اعضای جامعه حسابداری کشور در دهه‌های پس از انقلاب اسلامی بسیاری از مناصب اصلی دولت همچون ریاست دیوان محاسبات، بانک مرکزی، معاونت‌های ارشد وزارت امور اقتصادی و دارایی و ... را عهده‌دار بوده‌اند.حسابداران برای راهبرد توسعه اجتماعی – اقتصادی کشور با حضور و مشارکت در مرکز پژوهش‌های مجلس، کمیسیون‌های تخصصی مجلس و همکاری با نهادهای کارفرمایی دیگر مانند اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، تلاش بسیاری کرده اما بیشتر از هر حرفه دیگر مورد «بی مهری» قرار گرفته است.  فراموش نکنیم حسابداری دانش روزآمد کردن اطلاعات مالی و حسابرسی دانش اعتباردهی و پاسخگویی مالی و از ارکان اصلی نظام حکمرانی خوب و همچنین الزامات توسعه پایدار تلقی می‌شود. لذا برای کسانی که علاقه‌مند به روزآمد کردن اطلاعات مالی یا اعتباربخشی فرآیند مبادلات بازرگانی نیستند، «حسابداری و حسابرسی» چندان خوشایند نیست، زیرا با برقراری سیستم حسابداری مدیریت و اجرای حسابداری قیمت تمام شده می‌توان عملکرد دولتمردان و دستگاه‌های دولتی را در ارایه کالاها و خدمات عمومی بررسی و نشان داد که بهای واقعی این کالاها و خدمات چقدراست و چقدر از این قیمت تمام شده مربوط به سوء مدیریت، ندانم کاری و هزینه‌های فرصت از دست رفته است که نباید در بهای آنها منظور کرد. به این وسیله است که حسابداران از حقوق شهروندی ملت دفاع می‌کنند زیرا حسابرسان چشم بیدار و امین ناظر ملت در رابطع دولت – ملت هستند. بنابراین از آنجا که الزامات «شفافیت، پاسخگویی و حسابدهی» جز با حسابداری و حسابرسی امکان‌پذیر نیست لاجرم باید «نهادهای حرفه حسابداری» محترم شمرده شوند. امروزه حرفه حسابداری به درخت تنومندی تبدیل شده که ریشه در اعماق تنیده و شواهد عینی آن حضور تعداد 150 دکترای حسابداری فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های داخل کشور در دو دهه اخیر و حضور بیش از 450 هزار دانشجو در مراکز دانشگاهی – آموزشی کشور است. از طرف دیگر حضور حدود 200 موسسه حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که حوزه عملکردی آنان سراسر کشور بوده نوید آینده روشنی را برای حرفه حسابداری و حسابرسی به همراه دارد.