سایه اختلافات و دشمنی‌ها بر نشست شورای همکاری خلیج فارس
برگزاری سی و نهمین نشست شورای همکاری خلیج فارس توجه بسیاری از رسانه‌های عربی را به خود جلب کرده است و شماری از آنها با بدبینی به این نشست و نتایج آن می‌نگرند. برخی دیگر این نشست را راهی برای برای تکمیل روند این شورا و فرونشاندن بحران‌های داخلی میان اعضای آن می‌دانند.
سی و نهمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس دیروز (18 آذر) در عربستان 'گشایش یافت. این نشست در شرایطی برگزار شد که عربستان، بحرین، امارات و مصر از 15 خرداد سال 1396 با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم روابط خود را با قطر قطع کرده و مرزهای زمینی، دریایی و هوایی خود را به روی دوحه بسته‌اند.
نشست پیشین این شورا در آذر ماه سال گذشته در کویت برگزار شد اما سران عربستان، امارات و بحرین به دلیل حضور امیر قطر این نشست را تحریم کردند.
پادشاه عربستان چند روز پیش با اعزام «عبداللطیف الزیانی» دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس به دوحه از امیر قطر برای حضور در نشست سران شورای همکاری دعوت به عمل آورد.اما امیر قطر در این اجلاس حاضرنشد و قطر در سطح وزیر مشاور در اجلاس شرکت کرد.
«محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر امورخارجه قطر اخیرا در نشست شورای روابط خارجی امریکا گفت که شورای همکاری نقش و تاثیرگذاری گذشته خود را از دست داده است و نمی‌توان چشم‌اندازی برای تغییر و بهبود این شرایط تصور کرد و این ناراحت‌کننده است.
روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن در گزارشی به قلم «بشیر البکر» نوشت: شهر ریاض یکشنبه میزبان نشست دوره‌ای شورای همکاری خلیج (فارس) است. این نشست در شرایطی برگزار شد که آثار جنایت قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی و ادامه محاصره قطر از سوی عربستان و متحدانش بر این نشست سایه انداخته است. با وجود اینکه عربستان سعودی از رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دعوت به عمل آورده است تا اینگونه وانمود کند این نشست در شرایط عادی برگزار می‌شود، اما همه شاخص‌ها نشان می‌دهد این نشست در شرایط سخت و پیچیده‌ای برگزار می‌شود و این شرایط هر روز به سوی وخامت بیشتر پیش می‌رود.
«در شرایطی که سازمان شورای همکاری خلیج فارس به دلیل سیاست‌های نسنجیده عربستان و امارات از خلأهای بزرگی رنج می‌برد انتظار نمی‌رود که پیشرفت بزرگی در این نشست رخ دهد. ابوظبی و ریاض با تحریم و محاصره قطر در سال گذشته ضربه‌ای را به قوانین و منشورهای این سازمان وارد کرده‌اند. آنها همه سازوکارها را برای تسلیم‌سازی سیاسی و اقتصادی دوحه به کار گرفتند. اما دوحه توانست این دسیسه‌ها را خنثی سازد. پیامدهای ناشی از این تصمیم بطور آشکار در نشست شورای همکاری خلیج فارس که سال گذشته در کویت برگزار شد، دیده شد. تا زمانی که محاصره قطر ادامه داشته باشد نمی‌توان امیدوار بود که اوضاع شورای همکاری خلیج فارس بسامان شود. ریاض و ابوظبی به سیاست محاصره و حمله رسانه‌ای علیه قطر ادامه می‌دهند.»
به گزارش ایرنا، روزنامه «العربی الجدید» افزود: ماجرای قتل خاشقجی نشان داد که رویکرد ریاض و ابوظبی برای سراسر منطقه خطرناک است. شاخص‌ها بطور آشکار نشان می‌دهد که عربستان سعودی با برگزاری این نشست در ریاض تلاش می‌کند بر روی رسوایی‌های «محمد بن سلمان» ولیعهد این عربستان پس از قتل خاشقچی سرپوش نهد. پادشاه عربستان با برگزاری این نشست تلاش می‌کند حمایت‌هایی را برای فرزند خود که روزهای سختی در انتظار وی هستند فراهم کند. همچنین سعودی‌ها با برگزاری این نشست می‌خواهند این پیام را به خارج برسانند که هنوز هم کنترل شورای همکاری خلیج فارس را در اختیار دارند. این در حالی است که آنان در توهم به سر می‌برند و نقش عربستان به دلیل سیاست‌های نسنجیده ولیعهد این کشور در منطقه و جهان کم رنگ شده است.
روزنامه «اخبار الخلیج» امارات نیز در گزارشی به قلم «عبدالله الایوبی» با عنوان «نشست شورای همکاری در میان سندان سعودی و چکش قطر» نوشت: عربستان در حالی یکشنبه میزبان نشست شورای همکاری خلیج فارس بود که اوضاع منطقه و بین‌المللی بسیار سخت و پیچیده است. منطقه از جمله کشورهای عربی طی یک دهه با بی‌ثباتی روبرو هستند و تحولات امنیتی دهه‌های گذشته از جمله حمله عراق به کویت و جنگ آزادسازی کویت و حمله امریکا به عراق آثار ناگواری بر اوضاع کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس بر جای گذاشته‌اند.
«طی دهه‌های گذشته روند شورای همکاری خلیج فارس از چالش‌ها و موانع به دور نبوده است اما خطرات داخلی شورای همکاری خلیج فارس و اختلاف کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با قطر موضوعاتی است که روند این شورا را با تهدید روبرو می‌کنند. این دومین نشست شورای همکاری خلیج فارس پس از بحران قطر است. این در حالی است که در نشست سال گذشته که در کویت برگزار شد اعضای آن نتوانستند این بحران را حل یا شدت آن را کاهش دهند. اکنون هم افق روشنی برای حل این بحران دیده نمی‌شود و می‌توان گفت این بزرگ‌ترین چالشی است که پیامدهای منفی در روند شورای همکاری خلیج فارس به دنبال خواهد داشت. اگرچه تشکیل شورای همکاری خلیج فارس بارقه امیدی برای شهروندان کشورهای عربی با هدف ایجاد رژیمی برای پاسخگویی به آرمان‌های آنان در همگرایی بیشتر بود اما حرکت این سازمان بسیار کند بود و در بیشتر زمان‌ها در جا زده است. این سازمان نتوانسته است سازوکار کارامدی را برای حل اختلاف میان اعضا به وجود آورد.»
تارنمای شبکه خبری «الجزیره» قطر هم دراین خصوص نوشت: به باور مردم قطر، کشورشان نیاز به عضویت در این سازمان را ندارند و خارج شدن قطر زیانی به این کشور نخواهد رساند. اظهارات چندی پیش شیخ «تمیم بن حمد ال ثانی» امیر قطر که در آن گفته بود ادامه بحران در روابط عربستان و متحدان آن با قطر نشان داد که شورای همکاری خلیج فارس در تحقق اهداف و آرمان‌های مردم کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با شکست روبرو شده نشان می‌دهد که قطر در سطح رسمی و مردمی از این سازمان ناخرسند است. این سازمان پیش از آنکه به 40 سالگی برسد به پیری رسیده است. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر امور خارجه قطر هم پیش از این گفته بود شورای همکاری خلیج فارس قدرت تاثیرگذاری خود را از دست داده و دور از ذهن است که این سازمان در وضعیت کنونی بتواند در آینده نقشی را بازی کند.
تارنمای الجزیره اضافه کرد: ناظران معتقدند که اظهارات مقامات قطری نشان می‌دهد آنها این پیام را به جهانیان ارسال کرده‌اند که آینده شورای همکاری خلیج فارس مبهم است. «ماجد الانصاری» استاد جامعه‌شناسی سیاسی معتقد است که نشست شورای همکاری خلیج فارس تنها پروتکلی سالانه است که به شکل دوره‌ای برگزار می‌شود و عربستان از این شورا بیشترین سود را برده است. او معتقد است که این نشست تغییر واقعی در روابط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به وجود نخواهد آورد و میان این کشورها بی‌اعتمادی وجود دارد که تحرک عربستان و امارات در مرزهای عمان و یمن این بی‌اعتمادی را تقویت کرده است.
«الانصاری معتقد است که مسوولیت سامان دهی شورای همکاری خلیج فارس بطور اساسی بر عهده عربستان است، اما این کشور به دلیل انزوای ناشی از ماجرای قتل خاشقجی در این زمینه ناتوان است و پیش بینی می‌شود مشکلات عربستان در ماه آینده با شکل‌گیری کنگره جدید در امریکا وخیم‌تر شود. او احتمال فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس را داد و گفت در شرایطی که مشکلات در میان اعضای این سازمان بطور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و این اختلاف در میان مردم این کشورها هم سرایت کرده است پیش بینی می‌شود این سازمان از هم فروپاشد. مخالفت اعضای این سازمان با هرگونه گفت‌وگو هم اوضاع را بدتر کرده و سبب شده است که این مجلس به رژیمی پوچ و بی‌ارزش تبدیل شود.»
روزنامه «البیان» امارات در گزارشی به قلم «لیلی بن عدنه» نوشت: رهبران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس روز یکشنبه در ریاض گردهم آمدند تا مسیر 39 سال کار مشترک را تکمیل کنند. این کار مشترک شامل همکاری در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی و رویارویی با چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تضمین امنیت، صلح و ثبات و فراهم کردن رفاه برای شهروندان است. عمق روابط دینی و فرهنگی از ویژگی برجسته کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است.
به ادعای البیان، تحلیلگران معتقدند که سی و نهمین نشست شورای همکاری خلیج فارس اقدامی مهم در تکامل این شورا است و همکاری راهبردی میان کشورهای شورای همکاری را تقویت خواهد کرد.
تارنمای «الرویة» امارات هم در گزارشی از قول «فاطمه سعید الشامسی» مدیر دانشگاه سوربون در ابوظبی عنوان داشت: نشست شورای همکاری خلیج فارس فرصتی برای همسو کردن تلاش‌ها با هدف ایجاد راه‌حل برای چالش‌هایی است که منطقه را هدف قرار گرفته و امنیت، سلامت و دستاوردها را تهدید می‌کند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس امیدوارند که این نشست فرصتی برای همگرایی کشورها باشد و خواسته‌ها و اهداف منطقه را در اولویت قرار دهد. این نشست با چالش‌های بسیاری روبرو است اما مردم منطقه معتقدند که رهبران مقدار زیان‌هایی که در نتیجه غرور، لجباری و خود بزرگ بینی متوجه منطقه می‌شود درک می‌کنند.
نشریه «البلاد» عربستان هم بدون هیچ گونه اشاره‌ای به دخالت‌های ریاض در امور داخلی کشورهای منطقه مدعی شد: عربستان با جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود عمق راهبردی دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌رود و برای تحقق اهداف شورای همکاری خلیج فارس نقش کارآمدی دارد. این کشور در عرصه داخلی و خارجی برای تقویت همکاری مشترک با هدف خدمت و رویارویی با چالش‌هایی که اعضای شورای همکاری خلیج فارس با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تلاش کرده است. موضع‌گیری‌های حمایتی عربستان از روند شورای همکاری خلیج فارس از تمایل شدید این کشور به کشورهای عضو شورای همکاری و مردم این کشورها ناشی می‌شود. عربستان با رهبری خود برای عمق بخشی به همکاری‌ها در شورای همکاری خلیج فارس در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کمک کرده است.
