ایجاد کانال‌های مالی ایران و حذف دلار از مبادلات مالی با چند کشور
تاکید اقتصاددانان بر ادامه سیاست‌های کاهش نرخ ارز و اصلاح نظام بانکی
گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری|
رییس کل بانک مرکزی آغاز به کار کانال‌های مالی ایران با چندین کشور و حذف دلار از تبادلات تجاری ایران با آن کشورها را اقدام مهمی در حوزه تحریم مالی ایران توصیف کرد و افزود: عملا بین ایران و برخی از کشورها پیمان پولی دو جانبه ایجاد شده است. به گزارش «تعادل»، در چهارمین نشست رییس کل بانک مرکزی با صاحبان دیدگاه‌های مختلف اقتصادی که به منظور همفکری درباره مسائل مرتبط با بانک مرکزی و اقتصاد کشور برگزار شد، همتی چرایی تعیین سقف تراکنش‌های بانکی و اصلاح گردش چک تضمینی را تشریح کرد. در این نشست چهره‌های شناخته شده اقتصادی از جمله آقایان: طهماسب مظاهری، احمد توکلی، حسین عبده‌تبریزی، سید‌احمد‌رضا جلالی‌نایینی، منصور خلیلی‌عراقی، تیمور رحمانی، حمید دیهیم، احمد مجتهد، حسین توکلیان، محمد هادی زاهدی، مرتضی عزتی، محمدرضا یوسفی، علی دینی، اصغر ابوالحسنی هستیانی، سید علی مدنی زاده، وحید شقاقی و ابراهیم جمیلی حضور داشتند و صاحب نظران بر اصلاح نظام پولی و بانکی و ارزی و همچنین ادامه سیاست کاهش نرخ ارز تاکید کردند. اقتصاد دانان در این جلسه به اثرگذاری مکانیزم‌های غیر قیمتی مانند سقف تراکنش و الزام صادرکنندگان به عرضه ارز، و اصلاح چک تضمینی و مفید بودن آن اشاره کردند و خواستار کاهش نرخ سود و جلوگیری از خروج نقدینگی از بانک‌ها شدند اما تاکید داشتند که سیاست‌های کنترلی نباید باعث سیاست انقباضی شود و رکود را تشدید کند به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، همتی در ابتدای این جلسه ضمن اشاره به مشکلات و موانع پیش روی اقتصاد کشور، اقدام‌های انجام شده توسط بانک مرکزی در چهار ماهه گذشته را تشریح کرد؛ وی با اشاره به برگشت تدریجی ارز ناشی از صادرات به چرخه اقتصادی کشور اظهار داشت: با توجه به روند کاهشی قیمت ارز امیدوارم با ارایه ارزهای بیشتر آنها درچرخه اقتصاد واردات مورد نیاز تولید کشور با نرخ‌های پایین‌تر ارز تأمین شود. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به تعیین سقف برای تراکنش‌های کارت‌های بانکی گفت: در هیچ جای دنیا با استفاده از کارت‌های بدهی (Debit card) و دستگاه کارتخوان، نمی‌توان مبالغ کلان جابه‌جا کرد. وی افزود: ظهر نویسی چک‌های تضمین شده و در وجه حامل بودن آنها باعث ایجاد فضای غیر شفاف در معاملات بود و نظارت بانک مرکزی و سازمان مالیاتی بر تبادلات تجاری را منتفی می‌کرد که این مشکلات با توجه به مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا، توسط بانک مرکزی برطرف شد.
همتی، آغاز به کار کانال‌های مالی ایران با چندین کشور و حذف دلار از تبادلات تجاری ایران با آن کشورها را اقدام مهمی در حوزه تحریم مالی ایران توصیف کرد و افزود: عملا بین ایران و برخی از کشورها پیمان پولی دو جانبه ایجاد شده و در آینده این موضوع تقویت می‌شود. رییس کل بانک مرکزی در ادامه به موضوع مداخله هدفمند و هوشمندانه در بازار ارز و همچنین تامین نیازهای ارزی تولیدکنندگان و تامین کامل نیاز کالاهای اساسی و دارو اشاره کرد. در ادامه این نشست اقتصاددانان ضمن کارآمد خواندن اقدامات اخیر بانک مرکزی در حوزه سیاست‌های پولی و بانکی که منجر به ایجاد شفافیت و کاهش قیمت ارز شده است، بر ادامه و توسعه این سیاست‌ها و اقدامات تکمیلی دیگر تاکید کردند.
همچنین ضرورت اصلاح نظام پولی و بانکی کشور و افزایش استقلال بانک مرکزی، لزوم برنامه‌ریزی برای کنترل نقدینگی و تعدیل تدریجی نرخ سپرده‌های بانکی، جلوگیری از رکود، اهمیت برآورد درست درآمد ناشی از صادرات نفت در لایحه بودجه کل کشور و حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز، واگذاری بنگاه‌های اقتصادی بانک‌ها، ضرورت هدف‌گذاری نرخ ارز، تعامل بیشتر با صادرکنندگان برای آوردن ارز آنها به چرخه اقتصاد، جلوگیری از ایجاد کسری بودجه در سال آینده و بازسازی چهره بانک‌ها در بین مردم و مسوولان از موضوعات مطرح شده در این نشست بود.
مکانیزم غیر قیمتی و جلوگیری از تشدید رکود
یکی از اقتصاددانان حاضر در این نشست به خبرنگار “تعادل “ گفت: در مجموع دیدگاه‌ها و برنامه‌های آقای همتی را متعادل‌تر و منطقی‌تر از برخی اقتصاد دانان و مسوولان اقتصادی ارزیابی می‌کنم. زیرا به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌های اقتصادی، نمی‌توان به مکانیزم قیمت‌ها و بازار اتکا کرد و انتظار داشت که مثلا با رشد نرخ ارز، صادرات افزایش یابد، تولید داخلی در برابر کالای خارجی تقویت، یا واردات کمتر شود.
وی افزود: براین اساس، به نظر می‌رسد که راهکار میانه در این شرایط بهتر عمل می‌کند و با کنترل‌ها و محدودیت‌هایی که برای سقف تراکنش بانکی، یا برخورد با دلالان و اخلال گران اقتصادی انجام شده یا کنترل چک تضمینی وبرداشت‌های خارج کشور، می‌توان تاحدودی سفته بازی و سوداگری و معاملات بی‌رویه را کنترل کرد و میزان تقاضا را به سمت تعادل و منطق بازار هدایت کرد.
وی با اشاره به نظر رییس کل بانک مرکزی، مبنی بر افزایش عرضه ارز صادرکنندگان گفت: وقتی صادرات با استفاده از افزایش نرخ ارز، منابع داخلی و بعضا یارانه‌ای و امکانات داخل کشور، رشد کرده است انتظار می‌رود که صادرکنندگان، ارز خود را به بازار عرضه کنند تا به تدریج نرخ‌ها کاهش یابد زیرا عدم عرضه ارز عملا به معنای خروج امکانات و سرمایه از کشور و باز نگشتن ارز به داخل است. وی افزود: براین اساس، اقدامات 5 ماه اخیر از جمله رشد عرضه ارز صادرات، تاحدودی باعث کنترل بازار ارز و کاهش نرخ‌ها شده و در صورت تداوم این مجموعه از سیاست‌ها حداقل در کوتاه‌مدت می‌توان انتظار بهبود بازار ارز را داشت. اما اقتصاد دانان معتقدند که یک شوک خارجی می‌تواند بار دیگر بازار را دچار تلاطم کند و لذا برای مقابله با آثار بلندمدت شوک‌ها، باید اصلاحات نظام بانکی، پولی، ارزی در دستور کار باشد و زیر ساخت‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری و مالی کشور تقویت شود. این اقتصاد دانان با اشاره به این نکته که همیشه نمی‌توان از مکانیزم قیمتی برای مقابله با بحران‌ها و مشکلات استفاده کرد گفت: در حال حاضر مجموعه‌ای از مکانیزم‌های غیر قیمتی در دستور کار بانک مرکزی و دولت و نظام قرار گرفته، و از اعدام اخلال گران تا کنترل خرید و فروش، الزام صادرکنندگان به عرضه ارز، سقف تراکنش‌ها، چک‌های تضمینی و... مورد توجه قرار گرفته تا بتواند در کوتاه‌مدت تعادل نسبی در بازار ایجاد کند و البته این مکانیزم‌های غیر قیمتی جواب داده و موثر بوده است. اما باید توجه داشت که این اقدامات مسکن موقتی و کوتاه‌مدت است و باید چارچوب‌های تحلیلی دیگری را در کنار آن مورد توجه قرار داد. اما اگر بخواهیم منصفانه نظر بدهیم سیاست‌های بانک مرکزی در دوره آقای همتی موثر و مثبت و مفید بوده و می‌تواند در کوتاه‌مدت راهگشا باشد و از گران شدن نرخ ارز جلوگیری کند و صادرات را در خدمت اقتصاد کشور به کار بگیرد.
سیاست انقباضی نباید رکود را تشدید کند
وی با اشاره به نکاتی که برخی اقتصاد دانان به آن معتقدند گفت: صاحب نظران می‌گویند که سیاست بانک مرکزی نباید انقباضی و کنترل شدید باشد زیرا از سوی دیگر این محدودیت‌ها ممکن است رکود را تشدید کند و ضمن اینکه باید این سیاست‌ها اجرا شود اما باید رونق تولید و بازار نیز مورد توجه باشد.
کاهش نرخ سود و جلوگیری از خروج نقدینگی از بانک‌ها
وی افزود: همچنین اقتصاد دانان معتقدند که در این مقطع باید نرخ سود بانکی کاهش یابد و کنترل شود اما به گونه‌ای باید به سمت کاهش نرخ‌ها برویم و هزینه بانک‌ها را کاهش دهیم که باعث خروج نقدینگی از بانک‌ها نشود و این سیاست شدنی است زیرا کنترل شدید بانک مرکزی می‌تواند مانع از ایجاد موسسات غیرمجاز و سوداگری و سفته بازی شده و مانع از خروج نقدینگی از بانک‌ها شود.
