تقاضا برای طلای سیاه؛ همچنان رو به افزایش

اوپک با وجود تحلیل‌های موجود درباره مازاد عرضه، همچنان رشد تقاضا را مثبت می‌داند

گروه انرژی|علیرضاکیانی|

گزارش ماه دسامبر اوپک، دریچه‌ای به اتفاقات ماه گذشته در دنیای نفت است؛ همان ماهی که نفت در آن متحمل افت متمادی هفتگی شد. در این گزارش شرح شرایطی آمده است که نهایتا اوپک را مجاب ساخت تا هفته گذشته فاز جدید کاهش عرضه را کلید بزند. همچنین به شرایط روز بازار پرداخته شده است.

در گزارش ماه دسامبر سازمان کشورهای صادرکننده نفت آمده است که سبد مرجع اوپک در ماه نوامبر نزدیک به 14 دلار و 6 سنت یا 17.7 درصد نسبت به ماه گذشته کاهش قیمت را تجربه کرده و به پایین‌ترین میزان از ماه مارس یعنی به قیمت متوسط 65 دلار و 33 سنت در هر بشکه رسیده است. با این اوصاف، از ابتدای سال تا به حال، سبد مرجع اوپک نسبت به دوره مشابه در سال گذشته، 19 دلار و 14 سنت یا 37 درصد افزایش یافـته است.

گزارش اوپک همچنین نشان می‌دهد که در ماه نوامبر و زمانی که به دلیل «تمرکز بازار بر عرضه رو به افزایش نفت»، وضعیت فندمنتال‌های بازار نسبت به گذشته «ضعیف‌تر» شدند، بهای قراردادهای آتی نفت کاهش یافتند. همچنین گزارش به 8 هفته متوالی سقوط قیمت نفت به سطوح جاری در بازار در اکتبر 2017 اشاره کرده و آورده است که میانگین قیمت برنت در بازار لندن بطور متوسط 14 دلار و 68 سنت یا 18.2 درصد به نسبت کاهش یافته و به 65 دلار و 95 سنت در هر بشکه رسید. نفت خام امریکا نیز در همین مدت سقوط 14 دلار و 6 سنتی یا 19.9 درصدی را تجربه کرده و هر بشکه از آن بطور متوسط 56 دلار و 69 سنت معامله شده است.

 با وجود این و با گسترده تر کردن لنز تحلیل می‌توان دید که قیمت هر بشکه برنت از ابتدای سال جاری تا به حال 18 دلار و 92 سنت یا 35 درصد رشد کرده و وست‌تگزاس‌اینترمدیت نیز 16 دلار و 3 سنت یا 31.9 درصد افزایش یافته است. اوپک در گزارش خود، همچنین، به شکاف قیمتی میان 2 شاخص اصلی برنت و نفت خام امریکا اشاره کرده و آورده است که این شکاف قیمتی به نسبت ماه پیش 62 سنت کاهش یافته و به 9 دلار و 26 سنت رسیده است.

   بازار در نگاه اوپک

در گزارش اوپک، وضعیت کنونی تقاضا برای نفت مثبت ارزیابی شده است. برآورد این سازمان خبر از افزایش 1 میلیون و 500 هزار بشکه‌ای تقاضا برای نفت در سال 2018 را می‌دهد؛ رقمی که از ماه پیش تاکنون تغییری به‌خود ندیده است. در میان «راهبران رشد تقاضا» در بلوک اقتصادی OECD، اعضای امریکایی در صدر هستند. در میان کشورهای غیر OECD، اما، آسیایی‌ها گوی سبقت را ربوده‌اند. گزارش اوپک این افزایش تقاضا را به رشد تقاضا برای انواع کالا در کشورهای هند، اندونزی، سنگاپور و تایلند، نسبت می‌دهد. مهم‌ترین عدد در این میان اما، رقم کل تقاضا است که هم‌اکنون به 98 میلیون و 790 هزار بشکه در روز بالغ می‌شود.

طبق روال معمول، گزارش برآوردهایی از وضعیت تقاضای نفت در آینده نیز به دست می‌دهد. بر این اساس، در سال 2019، تقاضا برای نفت روزانه 1 میلیون و290 هزار بشکه رشد خواهد کرد. این رقم هم، در گزارش این ماه و ماه پیش اوپک یکسان مانده است.

اوپک همچنین پیش‌بینی کرده که در سال آتی، تقاضای جهانی برای نفت به 100 میلیون و 80 هزار بشکه در روز برسد. بیشترین متقاضیان نفت در سال آینده، چین، و اعضای امریکاییOECD خواهند بود. اوپک ارقامی از این افزایش تقاضا نیز ارایه کرده است؛ گزارش این سازمان آورده است که تقاضای کشورهای OECD به میزان 250 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. آنچه تقاضای نفت را به معنای واقعی افزایش می‌دهد، تقاضای کشورهای غیر OECD است که بر اساس پیش‌بینی اوپک روزانه 1 میلیون و 40 هزار بشکه در سال آتی افزایش خواهد یافت.

در گزارش اوپک مانند معمول، در ابتدا به تولید کشورهای غیر عضو در سازمان پرداخته شده است. بر همین اساس، گزارش‌های منابع ثانویه خبر از افزایش 2 میلیون و 500 هزار بشکه‌ای تولید کشورهای غیر اوپک در سال جاری می‌دهد. این رقم نشان‌دهنده افزایش برآوردهای ماه پیش به میزان 190 هزار بشکه است. عوامل رشد تولید در این گروه، امریکا، کانادا، روسیه و قزاقستان هستند. این درحالی است که یکی از تولیدکنندگان کلاسیک نفت خام، یعنی مکزیک و یکی از تولیدکنندگان به نسبت جدید طلای سیاه یعنی نروژ، 2 کشوری هستند که اوپک از کاهش قابل‌توجه تولید آنها خبر داده است.

بر اساس این گزارش، تولید کل کشورهای غیرعضو در اوپک در سال جاری به 60 میلیون و 30 هزار بشکه در روز رسیده است. اوپک در رقم رشد تولید کشورهای غیر عضو در سال آتی نیز تجدید نظر کرده و 80 هزار بشکه به برآورد ماه گذشته خود افزوده تا به 2 میلیون و 160 هزار بشکه در روز برسد. در نتیجه، تولید کل غیر اوپک در سال 2019، معادل 62 میلیون و 190 هزار بشکه تخمین زده شده است. این تجدیدنظر مثبت به دلیل اعلان خبر کاهش تولید نفت در استان آلبرتای کانادا و همچنین کاهش تولید 10 کشور غیر اوپک حاضر در توافق وین، انجام شده است. گزارش اوپک، ایالات‌متحده، روسیه، برزیل و بریتانیا را اصلی‌ترین کشورهای پیشران رشد تولید در سال آتی معرفی کرده و برآوردی منفی از رشد تولید نروژ و مکزیک ارایه کرده است.

همچنین اوپک با استناد به منابع ثانویه آورده است که تولید نفت اعضای این سازمان در ماه نوامبر امسال، 11 میلیون بشکه کاهش یافته و بطور متوسط به 32 میلیون و 970 هزار بشکه در روز رسیده است.

در میان کشورهای اوپک، تولید عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت در ماه اوپک در حال افزایش بوده اما تولید ایران، ونزوئلا، نیجریه و عراق کاهش یافته‌اند. در گزارش اوپک آمده است که تولید ایران در ماه نوامبر به 2 میلیون و 954 هزار بشکه در روز رسیده است که این رقم نسبت به ماه پیش از آن حدودا 380 هزار بشکه کاهش یافته است. این ارقام از طریق منابع ثانویه به دست اوپک رسیده است. همچنین بر اساس همین گزارش، قیمت گرید نفتی ایران‌هوی، با 14 دلار و 21 سنت یا 18 درصد کاهش از قیمت ماه گذشته یعنی 77 دلار و 4 سنت به 62 دلار و 83 سنت رسیده است.

   تنها وضع قطعی، عدم قطعیت است

حوادث بازار نفت در ماه نوامبر، چنانکه بطور مفصل در گزارش اوپک آمده است، کشورهای عضو این سازمان را مجاب به کاهش تولید به منظور جلوگیری از ایجاد مازاد در طرف عرضه بازار کرد.

اما با وجود سقوط قیمت نفت از ابتدای ماه اکتبر به این سو، برخی برآوردها همچنان از افق مثبت رشد قیمت نفت در سال آتی خبر می‌دهند. بانک امریکایی مریل‌لینچ یکی از همین برآوردها را جدیدا منتشر کرده است. این بانک انتظار دارد که نفت خام دریای شمال در سال 2019، کاهش قیمت چند وقت اخیر خود را جبران کرده و بار دیگر به محدوده 70 دلار در هر بشکه بازگردد.

با وجود این، افزایش عدم قطعیت در بازار در مورد تمامی شاخص‌ها، از تجارت گرفته تا سیاست پولی، باعث شده است که اجماع روی برآوردهای خوش‌بینانه در مورد افق قیمتی نفت لرزان باشد.

هوتن یشاری، مدیر بخش تحقیقات بازار سرمایه در بانک مریل‌لینچ، روز سه‌شنبه در این باره به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «عدم قطعیت در دورنمای کوتاه‌مدت بازار، همچنان بالا خواهد ماند. اما تصور ما این است که افق روشنی در سال آتی در انتظار قیمت نفت خواهد بود». برآورد یشاری و گروه وی از «ثبات نسبی بازار نفت» و «ثبات در حجم ذخایر» در سال آتی حکایت دارد. وی همچنین به شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفت: «باور ما این است که قیمت نفت مسیر خود به سوی 70 دلار در هر بشکه را در سال 2019 ادامه دهد و حتی در نیمه فصل دوم سال ممکن است برنت برای مدت کوتاهی به بالای 70 دلار نیز برسد».

دورنمای روشنی که آقای یشاری توصیف می‌کند با روحیه جاری در میان فعالان بازار آنچنان هم‌خوانی ندارد. نگرانی‌ها درباره توان بازار نفت برای ماندن در محدوده قیمت بالا، کم نیست. بسیاری از تحلیلگران بازار طلای سیاه برآورده‌های متفاوتی از قیمت در سال آتی را ارایه کرده‌اند که در میان آنها، اشاره به قیمت 60 دلار در هر بشکه به نسبت مکرر است.

در روز گذشته اما، قیمت نفت توانست با اتکا به گزارشی که خبر از کاهش ذخایر در ایالات‌متحده می‌داد، افزایش یابد. گزارش مذکور توسط انستیتو نفت امریکا، بزرگ‌ترین نهاد لابی‌گری صنعت نفت در واشنگتن، و در روز سه‌شنبه منتشر شده بود و از کاهش 10 میلیون و 200 هزار بشکه‌ای ذخایر امریکا در هفته گذشته خبر می‌داد؛ رقمی که بیشتر از انتظار اکثر تحلیلگران بازار بود.

رویترز در گزارش روزانه‌اش از بازار نفت نوشت که قیمت نفت خام دریای شمال در روز چهارشنبه با 1 دلار و 7 سنت افزایش، درساعت 9: 47 به وقت گرینویچ، به بشکه‌ای 61 دلار و 27 سنت رسیده است. وست‌تگزاس‌اینترمدیت، دیگر شاخص بازار نفت نیز با 99 سنت افزایش قیمت، بشکه 52 دلار و 64 سنت به فروش رفت.

   خوف و رجای بازار

از دلایل دیگر دلایل افزایش قیمت در روز چهارشنبه، کاهش تولید نفت لیبی بود. خبر توافق اعضای سازمان کشورهای صادرکننده و متحدانش به رهبری روسیه نیز در افزایش دیروز قیمت نفت دخیل بود.

شرکت خدمات انرژی اتریشی جی‌بی‌سی در این باره در گزارش خود می‌آورد: «توافق جدید اوپک‌پلاس به بازار اجازه می‌دهد تا با دیدی متحورانه‌تر به افق قیمت نگاه کند». گزارش اینطور ادامه می‌یابد که «به نسبت آنچه در گذشته درباره افق بازار در 6 ماه آتی تصور می‌شد، می‌توان گفت که دورنمای نفت روشن‌تر است».

با وجود اینکه حجم کاهش تولید به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود، اما چشم‌انداز اقتصادی و افزایش تولید در اقصی‌نقاط جهان می‌تواند مانع از صعود چشم‌گیر نفت شود.

نظرات درباره آینده رشد اقتصادی جهانی روی یک موضوع اتفاق نظر دارند و آن اینکه اخبار خوشی در مورد چشم‌انداز عملکرد بازار مالی که پیوندی ناگسستنی با بازار نفت دارد، به گوش نمی‌رسد. دیوید لیپتن، نایب رییس صندوق بین‌المللی پول، یک دهه بعد از بحران جهانی سال 2008، عنوان کرده است که تلاش‌ها برای «پیشگیری از بحران ناکافی بوده است». وی خطرات پیرامون سیستم مالی را «ابرهای سیاهی» نامیده که می‌تواند بحران دیگری بیافریند.

رییس سابق بانک مرکزی ایالات‌متحده نیز در سخنرانی که روز دوشنبه در دانشگاه شهر نیویورک ایراد کرد با اذعان به «پیشرفت امور» به پل کروگمن، اقتصاددان برنده جایزه نوبل و مجری نشست گفت: «ابزار تعبیه شده برای مواجهه با مشکلات آتی در ایالات‌متحده آنچنان خوب نیستند».

با این همه وضع نفت در بازار سهام، آنچنان که در گزارش اوپک بازیافت یافته، در ماه نوامبر مساعد بوده است. در گزارش اوپک آمده است که در ماه گذشته، وضعیت هر دو شاخص نفتی جهان در بازار سهام با سبقت عرضه نفت از تقاضای آن، بهبود یافته و ارزش آتی آنها بیشتر از ارزش حالشان شد.