سازوکار مالی سوییسی در آستانه راه‌اندازی
گروه ایران|
ایران همچنان می‌تواند به واردات دارو و محصولات کشاورزی از سوییس ادامه دهد؛ اگر این کشور سازوکار مالی ویژه‌ای برای این کار راه‌اندازی کند. نزدیک به دو ماه پیش، وزارت خارجه سوییس وعده داد طرحی را به نام «برن» برای راه‌اندازی این سازوکار پیش ببرد. دیروز هم نشریه فایننشال تایمز در گزارشی نوشت که سازوکار سوییسی در آستانه راه‌اندازی است. آبان ماه امسال، پس از آنکه وزارت خارجه امریکا مدعی شد تحریم‌های این کشور علیه ایران، دارو و محصولات کشاورزی را دربر نمی‌گیرد، وزارت خارجه سوییس از مذاکره با ایالات متحده و ایران برای راه‌اندازی کانال مالی خبر داد که به وسیله آن، شرکت‌های این کشور بتوانند به ایران غذا و دارو بفروشند. در همین رابطه دولت سوییس در 14 آبان ماه در بیانیه‌ای نوشت: «سوییس به حفاظت از منافع اقتصادی خود متعهد است و از نزدیک اوضاع را زیرنظر دارد. دولت فدرال سوییس می‌خواهد مطمئن شود که محصولات دارویی و غذایی همچنان می‌توانند از سوییس به ایران صادر شوند.»
اطمینان یافتن از عدم اعمال تحریم‌های امریکا
حال بر اساس آنچه روزنامه بریتانیایی خبر داده، این وعده سوییسی‌ها تنها چند قدم تا اجرایی شدن فاصله دارد. این سازوکار به شرکت‌های سوییسی اجازه می‌دهد کالاهایی همچون غذا، دارو و خدمات پزشکی را از طریق یک کانال پرداخت به ایران بفروشند. هر چند مقامات سوییسی گفته‌اند در حال مذاکره با امریکایی‌ها هستند تا مطمئن شوند شرکت‌های سوییسی به دلیل نقل و انتقال غذا و دارو به ایران به دلیل تحریم‌ها با مشکل روبرو نخواهند شد. در این بین، امریکایی‌ها هم با این اقدام سوییس مشکلی ندارند. آنطور که فایننشال تایمز نوشته، وزارت امورخارجه امریکا این پیام را ارسال کرده که مشکلی با راه‌اندازی چنین کانالی ندارد. این وزارتخانه گفته است: «ما اهمیت چنین فعالیتی را از آنجا که به مردم ایران کمک می‌کند درک می‌کنیم. سیاست امریکا هیچگاه هدف قرار دادن چنین مبادلاتی نبوده و حالا هم نیست.»
چندی پیش رییس اتاق بازرگانی ایران و سوییس هم از تلاش‌های سوییسی‌ها برای راه‌اندازی کانال مالی اختصاصی خبر داده بود. شریف نظام مافی تاکید کرده بود که شرکت‌ها با استفاده از این کانال می‌توانند در حوزه سلامت و غلات با ایران تجارت کنند.
هرچند او این اتفاق را به رویه نفت در برابر غذا و دارو تشبیه کرده بود: « شواهد کنونی نشان می‌دهد که بدون اشاره مستقیم به این مساله، ایران به سمت نفت در برابر غذا و دارو حرکت می‌کند. به نظر نمی‌رسد که تا دو سال آینده تجارت در حوزه‌های مختلف از جمله تکنولوژی‌های روز مثل هواپیما و ماشین آلات برای ایران ممکن شود یا دست کم به راحتی انجام شود.»
به اعتقاد نظام مافی، «در 2 سال پیش رو بیشتر تمرکز طرف‌های خارجی برای تجارت با ایران در حوزه غلات و سلامت است و این فعالیت‌ها هم باید با دریافت مجوزهای لازم از جمله اوفک و دیگر نهادهای بین‌المللی انجام شود.»
بیم شرکت‌ها از تحریم‌های امریکا
این اقدام سوییس در حالی است که پیش‌تر دولت این کشور از موسسات بازرگانی خود خواسته بود با وجود تحریم‌ها به تجارت با ایران ادامه دهند. با این حال پس از اجرایی شدن تحریم‌های امریکا، شماری از بانک‌ها و موسسات سوییسی اعلام کردند که مبادلات جدید خود با ایران را متوقف خواهند کرد. این موسسات از بیم جریمه‌های امریکا دست به این کار زده‌اند. بانک‌ها و موسسات زیادی طی دهه‌های اخیر به دلیل رابطه تجاری با ایران به جرایم سنگین نقدی محکوم شده‌اند. چنانکه در میانه دهه هشتاد، پیش از اعمال تحریم‌های گسترده علیه ایران، یک موسسه مالی سوییسی به دلیل نقض تحریم‌های مالی ایران به پرداخت 536 میلیون دلار جریمه محکوم شده بود.
از این رو هیچ یک از موسسات و بانک‌های بزرگ اروپایی و شرقی به ریسک مراوده مالی با ایران تن نمی‌دهند. در این بین، اروپایی‌ها که همچنان خواهان ادامه توافق هسته‌ای هستند، به دنبال ایجاد کانال‌های مالی مستقلی می‌گردند که تحریم‌های امریکا را بی‌اثر کند. «اس‌پی‌وی» یا سازوکار ویژه مالی اروپا وعده‌ای است که اتحادیه اروپا به ایران برای ادامه مراوده مالی میان دو طرف داده است. پیش‌تر گفته شده بود این سازوکار به صورت نمادین در 15 آبان ماه راه‌اندازی خواهد شد و دست کم تا آخر سال جاری میلادی اجرایی می‌شود؛ اما امروز که کمتر از یک ماه به پایان سال 2018 مانده، این وعده اجرایی نشده است. ظاهرا یافتن محل استقرار این سازوکار و کارمندانی که در آن کار کنند، چالش اروپایی‌ها است. چراکه دولت‌های اروپایی بیم دارند با میزبانی از این کانال مالی با تحریم‌های امریکا مواجه شوند؛ کارمندان آن هم از ورود به امریکا و تجارت با این کشور محروم شوند.
حجم صادرات غذا و داروی سوییسی به ایران
با این حال، آنچه سوییس وعده داده، خارج از چارچوب وعده اتحادیه اروپا است. سوییسی‌ها که در تولید دارو ششمین کشور جهان هستند و نزدیک به 5 درصد کل تولیدات دارویی را در اختیار دارند، می‌خواهند به نقش خود در تامین داروی مورد نیاز ایران ادامه دهند؛ سوییسی که در جایگاه هفتمین صادر‌کننده کالا به ایران است. در سال گذشته، بیش از دو میلیارد و 158 میلیون و 69 هزار دلار کالا از سوییس به کشور وارد شده که این میزان واردات در مقایسه با مدت مشابه سال 95 از نظر وزنی 95.60 درصد و از نظر ارزشی 81.76 درصد افزایش داشته است. بخش بزرگی از صادرات سوییس به ایران، به محصولات کشاورزی و دارویی اختصاص دارد. بر اساس آمار گمرک، در سال گذشته بخش زیادی از صادرات سوییس به ایران؛ جو، ذرت دامی، لوبیای سویا، دانه‌های کلزا، شیر خشک، مکمل‌های غذایی، تخم سبزیجات و انواع دارو و مکمل‌های دارویی بوده است. از این رو به نظر می‌رسد با راه‌اندازی کانال مالی اختصاصی سوییس، حجم واردات ایران از این کشور کاهش چشمگیری نداشته باشد، یا دست کم ایران برای وارد کردن محصولات سوییسی با چالش فراوانی روبرو نشود.
