هنوز جوهر ثبت جهانی خشک نشده، شروع کردند

هنوز جوهر امضای ثبت جهانی «فیروزآباد فارس» با شرط‌ و شروطِ آشکار یونسکو خشک نشده که سر و صدای دوستداران میراث‌ فرهنگی از امضای برخی نامه‌ها برای انجامِ تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده در این محوطه جهانی خبر می‌دهند. منظر باستانی ساسانیان (محور ساسانی) در منطقه فیروزآباد استان فارس به عنوان بیست و سومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو و چهارمین اثر جهانی شده استان فارس ۹ تیرامسال در فهرست میراث جهانی یونسکو در حالی به ثبت رسید که در آن اجلاس یونسکو به عنوان بازوهای مشاوره‌ای کمیته میراث جهانی با توجه به اطلاعات ثبت شده در آن پرونده، «نظر بر دیفر شدن این پرونده، یعنی قابل طرح مجدد در اجلاس دو سال بعد» داده بود، حتی تاکید شده بود «که شرایط حفظ و نگهداری این محوطه در حال حاضر بحرانی است و نیازمند به رسیدگی فوری است.» حال کارشناسانی می‌گویند، شاید این اعلام از سوی یونسکو بطور دقیق به مسوولان میراث فرهنگی استان فارس ابلاغ نشده که بحرانی بودن وضعیت این محوطه می‌تواند آن را به راحتی از ثبت جهانی خارج کند که به راحتی مجوزی با عنوان «لق‌گیری سنگ خطرساز در محدوده نقش برجسته مهرنرسه تنگاب» - براساس آنچه که در نامه‌های رد و بدل شده بین مسوولان میراث‌فرهنگی استانی مطرح شده- را صادر می‌کنند. لق‌گیری که براساس اتفاقات رخ داده و آنچه که این روزها توسط دوستداران میراث فرهنگی مطرح می‌شود، لازمه‌اش نخست چهار انفجار در این محوطه جهانی و در ادامه کوتاه کردن جاده شهری «کوار» به پیروزآباد بوده است و حتی در ادامه دیوار کشی در حریم کاخ اردشیر در دستور کار قرار می‌گیرد! هر چند برخی کارشناسان و دانش‌آموختگان باستان‌شناسی و دوستداران میراث فرهنگی که این سنگ را از نزدیک دیده‌اند، معتقدند آن در شرایط نامناسب و به همان اصطلاح «در حالت لق» قرار نداشته است. سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی استان فارس، بعد از مشاهده میدانی این محوطه جهانی به ایسنا می‌گوید: داستان از آن جا شروع شد که راهداری برای کوتاه کردن جاده شهری «کوار» به «فیروزآباد» مسیرِ سنگ‌نگاره «تاج ستانی اردشیر بابکان» در دامان کوه رودخانه باستانی تنگاب فیروزآباد را انتخاب کرد و به عرصه این یادمان جهانی آسیب رساند و محوطه باستانی آن از بین برد. او افزود: براساس برخی اسناد، به نظر می‌رسد اداره کل میراث فرهنگی فارس مجوز این کار را به راهداری داده است. وی با اشاره به انفجارهای مهیب در کوهِ قرار گرفته در عرصه این محوطه تاریخی، برای از عملیات «لق‌گیری» سنگی که به نظر برخی کارشناسان اصلا مشکلی نداشته است، افزود: با انفجارهای مهیب در کوهِ رو به روی سنگ نگاره «تاج ستانی اردشیر» برای حذفِ سنگ بزرگی که فکر می‌کردند شاید خطری برای رفت و آمد ماشین‌ها باشد، لرزه بر اندام بی‌دفاع یادگار ساسانیان انداختند.

آریا با اشاره به نامه‌نگاری‌های انجام شده بین مسوولان میراث فرهنگی استان فارس برای انجام این عملیات به طریق غیرانفجاری و با تاکید بر لزوم حفظ نقش برجسته «مهرنرسه» افزود: بر آن اساس هیچ اعلامی برای انجام انفجار برای لق‌گیری سنگ و حذف صخره نشده بود و باید با ابزارهای سنتی و دستی این کار صورت می‌گرفت، با این وجود، در نهایت با زیرپا گذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی و فراملی یونسکو، چهار انفجار بزرگ در منطقه رخ می‌دهد که قطعا در آینده یکی از چالش‌های بزرگ سنگ نگاره «مهرنرسه» تنگاب خواهد بود.

دبیر انجمن میراث فرهنگی مهرگان، با بیان اینکه میراث جهانی ساسانیان در عرصه و حریم چند اثر دیگر که به پرونده ثبت جهانی مرتبط هستند با تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده، آسیب دیده است، افزود: در حالی که قانون‌های حوزه میراث فرهنگی روشن و شفاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می‌شود، اما سختی‌های عرصه و حریم چند یادمان تاریخی آن مانند «کاخ اردشیربابکان» در شهر فیروزآباد و «شهرباستانی بیشاپور» در کازرون نیاز به نگاه بلند و چشم‌انداز و آینده‌نگری مدیران و سرپرستان شهری و استانی دارد .این فعال میراث فرهنگی در ادامه از «دیوارکشی در حریم کاخ اردشیر» خبر داد و گفت: دیوارکشی در روبروی کاخ اردشیر بابکان فیروزآباد و در حریم درجه یک میراث جهانی ساسانیان در بخش پارکینگ محوطه، باز هم سرپیچی از قانون‌های میراث فرهنگی محسوب می‌شود. در این محوطه بنا به درخواست‌های شماری از مالکان زمین‌های همجوار پارکینگ آتشکده برای نصب و بهره‌برداری از چادرهای عشایری با برپایی چادرها با شمار محدود و مساحت مشخص و مشروط به ساماندهی محیط نابسامان پیرامونی پارکینگ موافقت شده است.