هشدار نسبت به پیری جمعیت
علی اکبر محزون مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار گفت: در سرشماری 95 جمعیتی بالغ بر 80 میلیون نفر شمارش شده که در سال 97 نیز از مرز 82 میلیون نفر گذشته است. ایران از نظر رشد جمعیت در بین 26 کشور دنیا سومین کشور منطقه و از نظر شاخص به رشد جمعیت 1.24 درصد رسیده که روند رشد جمعیت از اهمیت بالایی برخوردار است. او افزود: از سال 65 به بعد رشد جمعیت کاهش یافت و اکنون این رشد جمعیت با یک روند نزولی به این عدد رسیده اما در کنار تعداد و شاخص رشد ساختار سنی از اهمیت زیادی برخوردار است. شاخص‌های جمعیت نشان می‌دهد که متوسط تعداد افراد خانوارها در کشور طبق آخرین سرشماری به 3.3 درصد در هر خانواده رسیده که روند کاهش جمعیت در خانواده را نشان می‌دهد. کوچک شدن خانوارها نیز بی‌ارتباط با کاهش نرخ باروری و فرزندآوری نیست. کم شدن تعداد فرزند در خانواده، تعداد زوج‌ها و ازدواج را نیز کاهش می‌دهد که جمعیت کشور رو به سالمندی و سالخوردگی می‌رود. محزون در ادامه درباره دغدغه‌های حوزه جمعیتی گفت: برای اینکه بتوانیم جایگزینی لازم در جمعیت را داشته باشیم و بتوانیم توازن در جمعیت را ایجاد کنیم نیاز به سیاست‌های لازم داریم. او افزود: رشد اقتصادی بر اساس تغییرات ساختار جمعیتی در جهان مطرح می‌شود، بنابراین نسبت جمعیت مصرف‌کننده و تولید‌کننده در اقتصاد مهم است. در کشور ما میانگین سالمند‌ترین استان‌ها نشان می‌دهد که جمعیت سالمند این استان‌ها بالای 60 سال است، بنابراین بهتر است متناسب با ساختار جمعیتی پیش برویم. رییس کمیته سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی هم که در برنامه تیتر امشب حضور داشت درباره سالخوردگی جمعیتی ایران گفت: از علل سالخوردگی می‌توان به کاهش باروری، افزایش مرگ و میر و مهاجرت نام برد، اما از مهم‌ترین علل آن کاهش نرخ باروری است که از سال 1365 به‌ازای هر زن 6.5 فرزند بود که به 2 فرزند در سال 95 کاهش پیدا کرده است. محمدجواد محمودی افزود: بررسی طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده در مجلس به عنوان راهبرد ملی مطرح شده که از سال 1390 در کمیسیون‌های مجلس مانده و هنوز تصویب نشده است. او گفت: این کاهش باروری بی‌سابقه است. اگر افراد صفر تا 15 سال کم شود و کمتر از 25 درصد باشد روند جمعیت به سمت سالخوردگی می‌رود که البته میانگین سنی نیز نشانه این است که جمعیت کشور به سمت سالخوردگی و سالمندی پیش می‌رود. در سال 65 نرخ رشد جمعیت 3 و 9 دهم درصد بود که الان به 1 و 24 صدم درصد رسیده است. او افزود: کاهش نرخ باروری و افزایش سالمندی کشور را به سرعت به سمت پیرشدن می‌برد. از سال 80 به بعد ما با افزایش زاد و ولد مواجه شدیم که این به دلیل به ازدواج رسیدن دهه شصتی‌ها بود که باز رو به کاهش است. تعداد تولد‌ها باز از سال 94 نیز کاهش یافت که امسال نیز 170 هزار تولد کم شده است. رییس کمیته سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سالمندی فعال گفت: وقتی شرایط برای سالمندان به گونه‌ای باشد که بتوانند از عهده امورات زندگی بربیایند سالمند فعال می‌گویند. او افزود: ما به دنبال افزایش جمعیت نیستیم بلکه به دنبال بهبود ساختار موزون جمعیت مولد هستیم . هرچه تعداد بازنشسته‌ها افزایش یابد جمعیت در سن کار را کاهش می‌دهد بنابراین ساختار مسن نمی‌تواند مشابه ساختار جوان به اقتصاد جامعه کمک کند. در کشور باید برای افراد بالای 60 سال برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که بتوانند از عهده امور برآیند. محمودی در ادامه درباره نتیجه جمعیت پیر با اقتصاد گفت: رابطه درآمد سرانه با جمعیت در هیچ کشور دنیا مستقیم نیست. تاثیر سالخوردگی با اقتصاد نرخ وابستگی را افزایش می‌دهد. هرچه سالمندان بیشتر باشد هزینه‌های بهداشتی و درمانی نیز افزایش می‌یابد. از همه مهم‌تر این است که با افزایش جمعیت سالمندان رویه اقتصاد کشور تغییر می‌کند. مسعود عالمی استاد دانشگاه دیگر مهمان برنامه درباره سالخوردگی و پیر شدن جمعیت گفت: ما در بازه زمانی‌ای هستیم که بسیار اهمیت دارد و زمان زیادی برای جوان‌سازی جمعیت نداریم. در قانون تنظیم خانواده که در سال 72 تصویب شد هنوز ماده‌هایی از این قانون وجود دارد که می‌توان اقداماتی درباره جمعیت انجام داد. قانون تسهیل ازدواج تصویب شده اما اجرا نمی‌شود. برای نظام وظیفه قانون داریم که به سرباز وظیفه باید حداقل حقوق داده شود که در صورت اجرا می‌تواند به ازدواج سربازان کمک کند. او افزود: در برخی موارد تسهیلات تشویقی برای افزایش جمعیت داده نمی‌شود در برخی موارد هم که تسهیلات وجود دارد اجرا نمی‌شود بطور کلی در برخی موارد ضعف قانون و در برخی موارد ضعف در اجرا وجود دارد. وی گفت: درباره آینده سالمندی در سازمان ملل جمع‌بندی و اجماع وجود دارد. این تصور وجود دارد هرچقدر جمعیت بیشتر باشد وضعیت اقتصادی کشورها بدتر می‌شود اما طبق آمار 180 کشور دنیا در این مورد رابطه‌ای وجود ندارد چراکه جمعیت موجب فقر نمی‌شود بلکه سیاست‌های اقتصادی است که موجب فقر در کشور می‌شود. طبق نظریه‌های قدیمی افزایش جمعیت موجب فقر می‌شود این درحالی است که اکنون نظریه‌ها فرق کرده و دانشمندان معتقدند افزایش جمعیت نه تنها موجب فقر نمی‌شود بلکه موجب افزایش مواد غذایی نیز می‌شود. او گفت: جمعیت یکی از فاکتورهای تقویت اقتصاد است اما اتخاذ سیاست‌ها مهم‌تر است که این در دنیا متناسب با هم پیش می‌رود. اگر منتظر درست شدن اقتصاد بمانیم فرصت جوان‌سازی از بین می‌رود و وقتی فرصت جوان‌سازی از بین برود مشکلی بر سایر مشکلات افزوده می‌شود بنابراین مشکل بیکاری و مسکن و تولید با کاهش جمعیت نتیجه نمی‌دهد. جمعیت یکی از مسائل همه کشورهاست و راه‌حل‌های خود را دارد. او افزود: در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که تسهیل ازدواج و درمان ناباروری به افزایش جمعیت کمک خواهد کرد.
