ردپای تحریم در بودجه

منصور بیطرف|

سردبیر|

هفته گذشته رییس‌جمهوری کشورمان لایحه بودجه 1398 را تقدیم مجلس کرد. لایحه‌ای که بنا گفته رییس‌جمهوری، ‌آثار و تبعات تحریم بر تنظیم آن موثر بوده است. شاید در وهله اول با توجه به اعداد و ارقام کلی بودجه مانند رقم بودجه کل کشور، بودجه منابع عمومی دولت و دیگر ارقام درشت بودجه کسی متوجه این موضوع نشود اما با نگاهی واقع‌بینانه به بودجه 98 دولت می‌توانیم اثر تحریم‌های یکجانبه امریکا را بر آن مشاهده کنیم . این مشاهده از دو طریق می‌تواند صورت گیرد . اول، ‌درآمدهای نفتی است . تحریم امریکا عمدتا بر خرید نفت از ایران متمرکز است . طی چند ماه گذشته اخباری مبنی بر معافیت برخی از کشورها در خصوص خرید نفت از ایران از سوی امریکا اعلام شد. با آنکه ایالات متحده از لحاظ قانون بین‌الملل تحریم‌های خرید نفت از ایران را وضع کرده است اما از آنجا که در جایگاه ابرقدرتی نشسته است کشوری نمی‌خواهد خلاف نظر آن رفتار کند لذا برای خرید نفت از ایران از امریکا اجازه می‌گیرد. این روند عملا باعث شده است که خرید نفت از ایران کاهش یابد . این کاهش را می‌توان در لایحه بودجه سال 1398 به وضوح دید . در بند ب تبصره یک لایحه بودجه درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز معادل 137 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است . این رقم نسبت به سال 1397 حدود 41 هزار میلیارد تومان افزایش دارد اما اگر بر مبنای ارزی محاسبه کنیم، ‌ارقام معنای دیگری پیدا می‌کنند . در سال 1397 مبنای ارزی قانون بودجه به ازای هر دلار 3800 تومان محاسبه شده بود با توجه به پیش بینی درآمدی 96 هزار میلیارد تومان درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز در این سال معادل ارزی آن بالغ بر 25 میلیارد دلار است اما در لایحه بودجه 1398، مبنای محاسبه ارزی به ازای هر دلار 5700 تومان است که با این رقم درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز حدود 24 میلیارد دلار می‌شود. یعنی در لایحه بودجه 1398 حدود یک میلیارد دلار کاهش درآمد ارزی از صادرات نفت برآورد شده است. موضوع بعد سهم صندوق توسعه ملی از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز است. در قانون بودجه سال 1397 سهم صندوق از این درآمد معادل 32 درصد بود . به عبارت دیگر 32 درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز باید به این صندوق ریخته شود. اما در لایحه بودجه 1398 پیش از اصلاح این سهم صفر درنظر گرفته شده بود که بعد از اصلاح به 20 درصد رسید . یعنی نسبت به امسال از لحاظ درصدی 12 درصد کاهش دارد. چرا؟ چون دولت می‌خواهد منابع ارزی صادرات نفت را در جهت تخفیف آثار تحریم به کار بیندازد.  دومین مورد که آثار تحریم را بر بودجه 98 نشان می‌د هد درآمدهای واقعی دولت است . در لایحه بودجه 1398 درآمدهای دولت 208 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است . اما با نگاهی به قانون بودجه 1397 متوجه می‌شویم که این رقم نسبت به قانون بودجه 1397 حدود 3.6 درصد کاهش دارد . بعنی در قانون بودجه 1397 درآمدهای دولت معادل 216 هزار میلیارد تومان است . حال اگر نرخ تورم را هم در درآمدهای دولت لحاظ کنیم - آخرین نرخ تورم که اعلام شده حدود 22.8درصد در آبان ماه بوده است - قدرت پولی درآمد‌های واقعی دولت در سال 1398حدود 160 هزار میلیارد تومان است که نسبت به سال 1397 حدود 35 درصد کاهش دارد.. بر همین قیاس می‌رویم سر اعتبارات جاری دولت در سال آینده . اعتبارات جاری دولت در سال آینده نسبت به امسال هیچ تغییری ندارد اما اعتبارات عمرانی حدود 5 هزار میلیارد تومان کاهش داشته و به 25 هزار میلیارد تومان رسیده است .  این آمار و ارقام نشان‌دهنده آن است که سال آینده هم برای دولت و هم برای کشور سال سختی است که آثار آن را می‌توان به تدریج بر سفره‌های خانوار و مهم‌تر از آن اشتغال مشاهده کرد . این امر برای کشوری مانند ایران که دولت فعال مایشاء اقتصاد است، ‌یعنی تمامی ارکان اقتصادی کشور، ‌از بقال سرکوچه گرفته تا شرکت‌های بزرگ ساختمانی و عمرانی، ‌به دولت وصل است، ‌بسیار گران است . دولت از یک سو مجبور است هزینه‌های خود را کاهش دهد و از سوی دیگر این کاهش هزینه، آثار و تبعات خود را بر دیگر بخش‌های اقتصادی کشور و به تبع آن بر خانوارهای کشور خواهد گذاشت. ایران سال 1398، ایرانی مقاوم خواهد بود؟