آتش به جان «فیل‌خانه تهران» افتاد

تنها فیل‌خانه تهران چندی پیش آتش گرفت و هم‌اکنون در وضعیت نامناسبی به‌ سر می‌برد. شاید برای تهرانی‌ها جالب باشد که بدانند زمانی در این کلانشهر، فیل‌خانه‌هایی بودند که همان‌طور که از نامشان مشخص است، محل نگهداری فیل‌ها بودند. از میان مجموع چند فیل‌خانه نادری که در ایران وجود داشت هنوز چندتایی باقی مانده و یکی از آنها در تهران در خیابان خیام است اما این بنای تاریخی نیز دارد از پا درمی‌آید. می‌گویند، در انتهای خیابان خیام، تکیه و میدان و کاروانسرای بزرگی بود که آن را فیل‌خانه می‌نامیدند. از هنگامی که تهران پایتخت شد، همیشه یکی دو فیل جزو تشریفات سلطنتی قاجار در این محل بوده است. فیل‌خانه خیام اگر حفاظت می‌شد، می‌توانست تبدیل به یک بنای خاطره‌ساز با کاربری فرهنگی شود و قطعا برای تهرانی‌ها هم جالب خواهد بود که بدانند زمانی تعدادی فیل در این محل آمد و شد می‌کردند.

 در آن زمان، فیلبان‌باشی که عده‌ای فیلبان زیر دست داشت، فیل‌ها را هر روز جمعه برای تماشای مردم بیرون می‌آورد و معمولا عروس‌های خانواده‌های معروف دارالخلافه را سوار فیل می‌کردند و به خانه داماد می‌بردند که از میان عروس‌های مشهور که با فیل به خانه داماد آمد، می‌توان به عصمت‌الدوله دختر ناصرالدین شاه و عروس معیرالممالک بزرگ اشاره کرد. تزیینات این خانه تاریخی زمانی بسیار زیبا بود اما  امروزه نه تنها این تزیینات ترک برداشته‌اند بلکه در آتشی که یک هفته پیش به پا شد تا حدودی از بین رفت.  دلاور بزرگ‌نیا، مدیرکل میراث فرهنگی تهران، دراین خصوص به ایلنا گفت: حدود ۱۰ روز پیش شاهد آتش‌سوزی در فیل‌خانه بودیم که گفته می‌شود خسارت زیادی به بنا وارد نکرده است. البته این بنا از گذشته دارای تخریب‌هایی بود که باید مورد توجه قرار گیرد. ارزیابی خسارتی نداشتیم و اما آتش‌سوزی سریعا مهار شد و خسارت زیادی به بار نیاورد.

بزرگ‌نیا اظهار کرد: باوجود علاقه‌مندی‌های زیادی که این روزها در میان مالکان خانه‌های تاریخی برای حفظ و صیانت از این آثار به وجود آمده و برخی مراکز فرهنگی درصدد خرید بناهای تاریخی و تغییر کاربری آنها هم‌شان بنا برآمده‌اند اما هنوز تعداد زیادی از صاحبان بناهای تاریخی هستند که ممکن است نسبت به اهمیت این بناهای تاریخی بی‌تفاوت باشند و بدشان نیاید که به هر دلیلی، آن بنای تاریخی رو به تخریب برود و خراب شود.

او با اشاره به آخرین بازدیدی که اعضای شورای شهر از فیل‌خانه داشتند، گفت: اخبار حاکی از آن است که شورای شهر و شهرداری به دنبال آن هستند که این بنای تاریخی را بخرند و مرمت کنند.

فیل‌خانه،‌ ملکی دوطبقه است که در هر طبقه سه اتاق در پشت و دو اتاق در سمت جنوب احداث شده و در وسط شاه نشین با شکل هندسی بیضی ایجاد شده است. این بنا دارای تزیینات گچبری است و ستون‌های گچبری شده دارد. داخل شاه‌نشین نیز سقف دارای تزیینات چوب است.