سپرده ریالی مبتنی بر ارز و بازار متشکل معاملات ارزی

گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری |

شورای پول و اعتبار در جلسه عصر روز سه‌شنبه 18 دی ماه «مقررات مربوط به بازار متشکل معاملات ارزی» را به تصویب رساند. بر اساس این مصوبه به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، «بازار متشکل معاملات ارزی» تشکیل می‌شود تا ارزها در آن بصورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند. به گزارش «تعادل»، همچنین شورای پول و اعتبار در جلسه چهارم دی ماه سال جاری دستورالعمل سپرده ریالی مبتنی بر ارز را در 14 ماده و 3 تبصره مورد تصویب قرار داد. طبق این دستورالعمل حساب سپرده سرمایه‌گذاری ریالی مبتنی بر ارز، نوعی حساب سپرده سرمایه‌گذاری ‌مدت‌دار خاص ریالی است به درخواست متقاضی به صورت انفرادی یا مشترک افتتاح می‌شود. در این نوع سپرده، بانک به عنوان وکیل سپرده‌گذار، سپرده تودیع شده را برای سرمایه‌گذاری ارزی به کار می‌گیرد. در سپرده عنوان شده، دریافت و پرداخت وجه صرفاً به ریال است و با استفاده از میانگین موزون نرخ اعلامی فروش نقدی ارز مندرج در سامانه نظارت ارز بانک مرکزی (سنا) در روز قبل از افتتاح حساب با میانگین موزون نرخ اعلامی خرید نقدی ارز در سامانه نظارت ارز بانک مرکزی (سنا) در روز قبل از بستن یا برداشت حسب مورد، مقدار ارز مبنا برای درج در حساب مزبور تعیین می‌شود.

     یادداشت همتی

این مصوبه در حالی منتشر شد که رییس کل بانک مرکزی نیز در یادداشتی از جزییات جلسه شورای پول و اعتبار خبر داد و نوشت: شورای پول و اعتبار دو سازوکار مهم در خصوص ارز را به تصویب رساند. اولی مقررات مربوط به راه‌اندازی «بازار متشکل معاملات ارزی» و دومی نیز دستورالعمل «سپرده ریالی مبتنی بر ارز.»

همتی ادامه داد: طرح اصلاح نظام بانکی و برنامه‌ریزی برای استفاده از عملیات بازار باز در اعمال سیاست‌های پولی نیز با دقت نظر و بررسی همه‌جانبه در جریان است که در صورت آماده شدن عملیاتی خواهد شد.

    بازار متشکل معاملات ارز مرجع تعیین نرخ می‌شود

در همین حال دبیرکل کانون صرافان با بیان اینکه، بازار متشکل معاملات ارز مرجع تعیین نرخ می‌شود، گفت: کانون بانک‌های خصوصی، شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و کانون صرافان سه رکن متشکل بازار معاملات ارزی هستند.

رضا ترکاشوند در گفت‌وگو با ایبِنا درباره مصوبه شب گذشته شورای پول و اعتبار برای تشکیل بازار متشکل ارزی، با بیان اینکه، از مدت‌ها قبل درخواست تشکیل بازار یا اتاقی شفاف برای مشخص شدن تمامی معاملات نقدی از سوی کانون صرافان به بانک مرکزی اعلام شده بود، افزود: بر اساس این درخواست تمامی فرآیندهای خرید و فروش ارز در بازار از خریدار تا بانک عامل، حساب بانکی و فروشنده به صورت شفاف مشخص خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه این اقدام در نهایت منجر به شفافیت در کشف قیمت‌ها در بازار می‌شود، گفت: در حالی که مرجع تعیین روزانه نرخ ارز در حال حاضر مشخص نیست و محلی مجهول دارد اما روزانه نرخ‌ها به بازار اعلام می‌شود. ترکاشوند ادامه داد: در همین حال با تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی، قیمت‌گذاری و فعالیت شفاف و واقعی مشابه بازار سرمایه خواهد شد.

دبیرکل کانون صرافان افزود: پیش از این بازار افشار، سبزه میدان به عنوان محلی برای داد و ستد اولیه ارز و اعلام قیمت پایه در بازار بود اما با غیرقانونی شدن فعالیت این بازار و ممنوعیت اعلام قیمت هم‌اکنون بازار برای قیمت‌گذاری با گیجی و سردرگمی مواجه است و بطور حتم تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی نقش مهمی در سر و سامان دادن این شرایط دارد.

ترکاشوند درباره اعضای این بازار توضیح داد که براساس مذاکرات انجام شده در خصوص تشکیل این بازار، مقرر شد تا کانون صرافان، کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی سه رکن تشکیل‌دهنده این بازار باشند و بانک مرکزی نیز به صورت غیر مستقیم و از طریق بانک‌های عامل در بازار دخالت و به صورت مستقیم بر فعالیت‌ها نظارت داشته باشد.

وی یادآور شد: روز گذشته در شورای پول و اعتبار کلیات تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی تصویب شد و در آینده نیز باید مذاکراتی برای جزییات آن انجام شود.

    استقبال از شفافیت

دبیرکل کانون صرافان درباره واکنش صرافان درباره فعالیت این بازار، گفت: صرافان همواره از شفافیت بازار و معاملات استقبال کرده‌اند.

ترکاشوند درباره تاثیر این بازار بر دلالی‌ها و معاملات شبانه، اظهار داشت: بطور حتم با تشکیل این بازار تمامی سفته بازی‌ها در بازار کنترل خواهد شد. معاملات شبانه و روزانه تنها به دلیل نبود مرجع رسمی برای قیمت‌گذاری است. زیرا افرادی در هرات، سلیمانیه و... با صلاحدید و منافع خود قیمت‌ها را تعیین و قیمت در بازار تهران مشخص می‌شود اما با ایجاد این بازار قیمت از طریق مرجعی رسمی تعیین خواهد شد.

    ساز و کار بازار غیرمتشکل ارزی

وی گفت: مکانیزم قیمت‌گذاری در این بازار به صورت عرضه و تقاضا ی اولیه است و براساس اعلام‌های بعدی در بازه زمانی مشخص، قیمت تعیین می‌شود و هر صرافی می‌تواند عرضه‌کننده یا متقاضی اولیه باشد. همچنین قیمت‌گذاری در چارچوبی مشخص و براساس آیین نامه‌‌ای که به صلاحدید بانک مرکزی منتشر خواهد شد، تعیین می‌شود.

ترکاشوند تاکید کرد: صرافان در این بازار نقش مشابه کارگزاران بورس دارند و می‌توانند به نمایندگی صادرکنندگان و شرکت‌های بزرگ در این بازار فعالیت کنند و برای آنها خرید و فروش و معامله انجام دهند.

    سپرده ریالی مبتنی بر ارز بر پایه نرخ «سنا »

در مورد سپرده ریالی مبتنی بر ارز، گفته شده که بانک سپرده را برای سرمایه‌گذاری ارزی به کار می‌گیرد. دریافت و پرداخت وجه صرفاً به ریال است و با استفاده از میانگین موزون نرخ اعلامی فروش نقدی ارز مندرج در سامانه نظارت ارز بانک مرکزی (سنا) در روز قبل از افتتاح حساب با میانگین موزون نرخ اعلامی خرید نقدی ارز سنا در روز قبل از بستن یا برداشت حسب مورد، مقدار ارز مبنا برای درج در حساب مزبور تعیین می‌شود. تجربه جمع‌آوری نقدینگی از بازار ارز و سکه و طلا در بهمن و اسفند سال 96 نشان داد که از سه روش ارایه شده از سوی بانک مرکزی، استقبال مردم از پیش فروش سکه طلا و همچنین خرید اوراق سپرده ریالی 20 درصدی بسیار بالا بوده اما استقبال از اوراق سپرده ریالی مبتنی برارز به نرخ روز ارز و با سود یکساله 4 و دوساله 4.5 درصد کم بوده است. مردم بیش از 8 میلیون سکه را پیش خرید کردند که رقمی حدود 40 تا 60 تن طلا برآورد می‌شود و همچنین بیش از 230 هزار میلیارد تومان اوراق سپرده ریالی 20 درصدی خریداری کردند، اما تمایلی به سپرده ریالی مبتنی بر ارز نشان ندادند.

اما کارشناسان معتقدند که روش فعلی سپرده ریالی مبتنی بر ارز متفاوت از روش گذشته است و احتمالا موفق خواهد بود. ز یرا اولا بازار ارز با ثبات شده و نوسان ماه‌های اخیر را ندارد. ثانیاً، با توجه به علاقه فعالان اقتصادی به بازار ارز در ماه‌های اخیر و پیگیری نوسان نرخ ارز، سپرده گذار با سپرده‌گذاری بر مبنای ارز، نگران زیان خود نخواهد بود. لذا مصوبه شورای پول و اعتبار و روش جدید سرمایه‌گذاری ریالی در بازار ارز مبتنی بر نرخ سنا، می‌تواند کارایی موثرتری داشته باشد و با توجه به نرخ سود بانکی 15 درصدی که کمتر از نرخ تورم کنونی است، احتمالا با استقبال سپرده گذاران و سرمایه‌گذاران مواجه می‌شود. زیرا در صورتی که نرخ ارز در بازار سنا با افزایش نسبی مواجه شود، سودآور خواهد بود و حتی با پوشش نرخ تورم نیز جذابیت خواهد داشت و ممکن است با جذابیت و استقبال سپرده گذاران و سرمایه‌گذاران همراه شود.

ضمن اینکه بانک مرکزی و شبکه بانکی از این منابع برای ایجاد ثبات در گردش نقدینگی بهره خواهند برد زیرا وقتی سرمایه‌گذار احساس کند که ریسک نوسان نرخ ارز را پوشش می‌دهد و سرمایه خود را به صورت ارزی سپرده‌گذاری کرده، دلیلی برای جابه‌جایی پول از سپرده کوتاه‌مدت، بلندمدت، به بازار خودرو، مسکن، طلا و ارز و سکه و... نخواهد داشت.  اما در مقابل برخی فعالان بازار ارز می‌گویند که اگرچه بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تمایل دارند که به شکل‌های مختلف نقدینگی بازار ارز را مدیریت کنند و به همین خاطر روی سپرده ریالی مبتنی بر ارز متمرکز شده‌اند، اما روش ارایه شده یعنی نرخ سنا، به دلایل مختلف جذابیت چندانی برای رشد این نوع سپرده‌گذاری ندارد.  برخی فعالان بازار و کارشناسان و از جمله تعدادی از صادرکنندگان نیز معتقدند که آنچه باعث کاهش نرخ ارز در شرایط کنونی و ماه‌های اخیر شده، محدودیت در میزان تقاضا از طریق جمع‌آوری چک‌های تضمینی، سقف تراکنش 50 میلیون تومانی به ازای هر کارت، و کنترل بازار است و در حال حاضر به هر متقاضی به ازای کارت ملی 2 هزار دلار به نرخ کانال سنا داده می‌شود، اما کسانی می‌توانند به بازار نیما مراجعه کنند که براساس ثبت سفارش رسمی و مورد تایید وزارت صنعت و معدن و تجارت، واردات کالا داشته باشند و از نیما به نرخ روز ارز تهیه کنند. در نتیجه کسانی که نتوانند در این چارچوب عمل کنند، عملا برای دریافت ارز بیشتر از 2 هزار دلار باید به بازار ارز و دلالان مراجعه کنند که نرخ‌هایی بالاتر از کانال 10 هزار تومانی ارز می‌فروشند.

این موضوع باعث شده که صادرکنندگان نیز تمایلی به عرضه ارز به نرخ 8 هزار تومانی نیما نداشته باشند و فروشنده ارز نیز باید به نرخ سنا و بانک‌ها ارز بفروشد. در نتیجه این موضوع باعث شده که عده‌ای نرخ ارز آزاد واقعی را بالاتر ارزیابی کنند و در نتیجه تمایل به سپرده‌گذاری ریالی مبتنی بر نرخ پایین و کنترل شده سنا از طریق محدودیت‌های مختلف تراکنش بانکی، چک تضمینی و... ندارند.

    نرخ طلا و ارز و سکه

روز چهارشنبه 19 دی 97 نرخ لحظه‌ای دلار در سامانه سنا را 10 هزار و 880 تومان و یورو را 12 هزار و 720 تومان اعلام کرد و برای روز سه شنبه نیز میانگین مبادله شده را برای دلار 10 هزار و 927 تومان، یورو 12 هزار و 666 تومان، درهم 2 هزار و 990 تومان، یوان 1592 تومان، پوند 13هزار و 920 تومان و لیر ترکیه را 2هزار و 126 تومان اعلام کرد. نرخ دلار در بازار آزاد تهران 11150 تومان و نرخ دلار در بازار هرات به 10860 و نرخ درهم به 3010 تومان رسید.

به گزارش «تعادل»، در بازار طلا و سکه نیز به دنبال کاهش نرخ اونس جهانی به 1280 دلار و نرخ دلار آزاد به نرخ 11150 تومان، روز چهارشنبه هر عدد سکه تمام بهار آزادی طرح جدید سه میلیون و ۷۶۸ هزار تومان و سکه طرح قدیم سه میلیون و ۶۵۱ هزار تومان معامله ‌شد. نیم سکه یک میلیون و ۹۴۰ هزار تومان قیمت دارد و قیمت ربع سکه به یک میلیون و ۲۰۶ هزار تومان و سکه گرمی به ۶۶۳ هزار تومان رسید. هر مثقال طلای ۱۷ عیار یک میلیون و ۴92 هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار ۳۴4 هزار و ۶۰۰ تومان در بازار دادوستد می‌شود.

در این رابطه رییس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر، نقره و سکه تهران اعلام کرد که گرچه قیمت‌ها در بازار امروز هم روند افزایشی داشته است، اما شدت رشد آن کاسته شده و انتظار کاهش قیمت در آینده بیشتر شده است. ابراهیم محمدولی اظهار کرد: روند و شدت افزایش قیمت‌ها در بازار طلا بسیار کمتر از روزهای گذشته بوده و نشان می‌دهد که دولت نه تنها بازار سکه و طلا را رها نکرده بلکه در حال کنترل آن است. وی ادامه داد: رشد قیمت‌ها در بازار سکه و طلا متاثر از نرخ‌های جهانی و نرخ دلار و سایر ارزها در بازار داخلی است که به نظر می‌رسد در آینده مجددا کاهش قیمت‌ها را مشاهده خواهیم کرد.

به گفته وی، محمدولی ابراز امیدواری کرد که دولت در کنترل بازار سکه و طلا موفق شود و مردم بتوانند در ماه‌های پایانی سال نسبت به خرید طلا در بازار با خیال راحت اقدام کنند.

    قیمت طلا در بازارهای جهانی ثابت شد

به دنبال افزایش امیدواری‌ها نسبت به مذاکرات تجاری امریکا و چین، قیمت طلا در بازارهای جهانی امروز چهارشنبه تغییر نکرده است.

در حالی که گمانه‌زنی‌های زیادی درباره متوقف شدن روند صعودی نرخ بهره فدرال رزرو امریکا وجود دارد، قیمت طلا با تغییر چندانی همراه نشده است.

بر اساس این گزارش قیمت هر اونس طلا به 1283 دلار رسیده که نسبت به روز قبل تغییر چندانی نداشته است.مذاکرات تجاری امریکا و چین از روز سه شنبه آغاز شده و قرار است ادامه پیدا کند. امیدواری‌های زیادی وجود دارد که دو طرف به یک توافق تجاری جدید دست پیدا کنند. این امیدواری‌ها موجب شده است تا شاخص سهام در بازارهای جهان برای سومین روز متوالی با افزایش روبرو شود. سخنرانی پنج‌شنبه جرومی پاول رییس فدرال رزرو امریکا می‌تواند تاثیر مهمی بر نوسان قیمت کالاهای راهبردی به خصوص طلا و ارزش دلار داشته باشد.