آخرین امیدهای نظام مخلوع شاهنشاهی

بیست و سوم دی 1357، شورای سلطنت به ریاست سیدجلال‌الدین تهرانی تشکیل شد، گفته شده بود که پس از خروج محمدرضا پهلوی از کشور شورای سلطنت عهده‌دار تمام وظیفه‌ها و اختیارهای مقام سلطنت خواهد بود. با این حال فقط دو روز پس از خروج شاه از کشور، امام خمینی (ره) در سخنانی شورای سلطنت را غیرقانونی خواند و دخالت آنان در امور کشور را جرم دانستند و از آنان خواست به سرعت از این شورا کناره‌گیری کنند. با اعلام اسامی اعضای شورای سلطنت، در روز 24 دی 57، اولین جلسه آن در ساعت 4 بعد از ظهر در کاخ نیاوران تشکیل شد. در این جلسه قرار بر آن شد که با توجه به اینکه در روز 25 دی ­ماه مجلس سنا و در روز 26 دی­ ماه مجلس شورای ملی به بختیار رأی اعتماد خواهد داد، شاه در روز 27 دی‌ماه از کشور خارج شود. شاه نیز آن را پذیرفت. در این جلسه همچنین هر یک از اعضاء در مورد اوضاع بحرانی کشور صحبت کردند. در پایان همین جلسه، بختیار از شاه تقاضا کرد تا با تشکیل جلسه‌ای با حضور فرماندهان نیروهای مسلح در روز بعد به آنان تأکید کند که از آن پس فرماندهان ارتش تحت نظارت دولت قرار دارند. مساله‌ای که مورد موافقت شاه مخلوع قرارگرفت. روز 25 دی، مجلس سنا با 38 رأی موافق، یک مخالف و 2 ممتنع به کابینه بختیار رأی اعتماد داد. عصر همان روز (25 دی) شاه برنامه سفر خود را تغییر داد و تصمیم گرفت روز 26 دی­ ماه از کشور خارج شود. روز 26 دی ­ماه کابینه بختیار با اکثریت سه چهارم نمایندگان مجلس شورای ملی، رأی اعتماد گرفت. بختیار بعد از گرفتن رأی اعتماد از مجلس به فرودگاه مهرآباد رفت و شاه را برای رفتن از ایران بدرقه کرد.

اگرچه با تشکیل شورای سلطنت انتظار می‌رفت تا بختیار چگونگی تشکیل جلسات شورا را پس از خروج شاه مشخص و به اعضا اعلام نماید، اما این کار صورت نگرفت، همچنین برخلاف تصور اعضا و از جمله قره‌باغی که انتظار داشتند شورا هفته‌ای یک یا دوبار برای رسیدگی به وضع بحرانی کشور جلسه‌ای تشکیل دهد و نخست وزیر، طرح و برنامه‌اش را برای رفع مشکلات بیان دارد و اعضا در مورد آن تصمیم‌گیری نمایند، چنین کاری صورت نگرفت. به نوشته قره‌باغی در کتابش، بختیار تمایلی به تشکیل شورای سلطنت نداشت و پس از خروج شاه، به پیشنهاد و اصرار وی، شورا دوبار تشکیل شد. امام خمینی(ره) بیانیه‌ای از پاریس صادر کردند و شورای نیابت سلطنت را غیرقانونی و دخالت اعضای آن را در امور مملکت جرم دانستند، همچنین از مردم دعوت کردند که مخالفت خود را با شورای نیابت سلطنت غیرقانونی اعلام کنند.