تسهیل‌گری، ماموریت شهرداری در 5 سال آینده

گروه راه و شهر‌سازی| آزاده کاری|

کلیات لایحه بازآرایی شده برنامه پنجساله سوم توسعه شهر تهران روز گذشته با 18 رای از 21 رای در شورای شهر تصویب شد. به گزارش «تعادل»، سوم مهر سال جاری محمدعلی افشانی، شهردار وقت برنامه سوم توسعه شهر تهران را تقدیم شورای شهر کرد. این برنامه از یک سال پیش توسط حجت‌الله میرزایی، معاون توسعه و برنامه‌ریزی شورای شهر تدوین شده و 11 فصل و 91 ماده داشت. مواردی همچون زیست‌پذیری، شفافیت، مشارکت‌پذیری، توسعه عدالت و کاهش نابرابری از سرفصل‌های مهم آن به شمار می‌رفت. اما بعد از ارایه برنامه سوم توسعه شهر تهران برخی اعضای شورا و کارشناسان بر آن ایراد گرفتند و حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر در صحن شورا اعلام کرد که این برنامه از اشکالات زیادی برخوردار است و باید اصلاح شود . اما حجت‌الله میرزایی فرصت این را پیدا نکرد که برنامه را اصلاح کند و محمد افشانی در آخرین روزهای مدیریت خود بر شهرداری تهران، سکینه اشرفی را جایگزین میرزایی کرد. به گزارش تعادل، اشرفی بعد از روی کار آمدن قول داد تا این برنامه را در اسرع وقت بازنویسی کند و روز پنجشنبه 15 آذر به قول خود عمل کرد و نسخه بازنویسی شده برنامه سوم توسعه تهران را به شورای شهر تقدیم کرد. احکام این برنامه در 5 فصل و در قالب 78 ماده تدوین شده است، «نظام مدیریت و خدمات کارآمد در حکمروایی شهری»، «شهر زیست پذیر»، «پایداری اجتماعی و فرهنگی با شهروندانی مشارکت جو»، «ایمنی و افزایش تاب آوری» و «مدیریت، راهبری و پایش برنامه» عناوین فصول برنامه جدید ارایه شده به شورای شهر تهران است. لایحه مذکور توسط کمیسیون‌های مختلف در شورای شهر مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام روز گذشته لایحه برنامه سوم توسعه شهر تهران مصوب کمیسیون تلفیق شورای شهر تهران در صحن علنی در دو نوبت ظهر و عصر مورد بررسی قرار گرفت و کلیات و بندهایی از آن تصویب شد.

     نگاهی نو به برنامه‌ریزی شهرداری

سکینه اشرفی، معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران در صحن شورا درباره این برنامه توضیح داد: در تدوین این برنامه اصلاح ساختاری شهرداری تهران مدنظر قرار گرفته است.10 مضمون کلیدی توسط شورای اسلامی شهر تهران به عنوان اولویت‌های مدیریت شهری مورد تاکید قرار گرفته بود که در این برنامه نیز این اولویت‌ها بطور ویژه‌ مدنظر قرار گرفت. همچنین انطباق برنامه با اسناد بالا دستی کشور در بازآرایی برنامه با توجه به تاکیدات شورای اسلامی شهر تهران عملیاتی شد. به شکلی که 150 آیین‌نامه‌ و ماده قانونی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت و در برنامه پنج ساله سوم شهرداری تهران مد نظر قرار گرفت.  وی ادامه‌ داد: در تدوین این برنامه با وجود تغییراتی که در مدیریت شهری صورت گرفت، در یک تعامل مناسب میان شهرداری و شورای اسلامی شهر تهران این برنامه تدوین شده است که نوید اجرای مناسب آن در آینده را می‌دهد. در حقیقت هدف این بود که وظایف ذاتی شهرداری با توجه به اولویت‌های کلیدی تعیین شده توسط شورای اسلامی شهر تهران مورد توجه قرار گیرد. نقش خدمات رسانی به شهروندان توسط شهرداری در این برنامه مد نظر قرار گرفته است و شهرداری نقش تسهیل‌گری را در آینده با توجه به این برنامه ایفا خواهد کرد.اشرفی اظهار کرد: برای اولین‌بار در تدوین برنامه توسعه شهر علاوه بر ذی نفعان کسانی که در فرایند توسعه شهری در گذشته مورد توجه نبوده‌اند، در این برنامه به صورت ویژه‌ مورد توجه قرار گرفتند. همچنین برش‌های محلی مورد تاکید قرار گرفته و در تدوین برنامه، شفافیت و اصلاح ساختاری شهرداری تهران در دستور کار قرار گرفته است.

    ایجاد ۱۳ ساختار جدید؟

محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز در جریان بررسی لایحه برنامه سوم توسعه شهر تهران گفت: برخی از سرفصل‌ها، ماموریت‌ها و احکام در کمیسیون‌های تخصصی مطرح نشده از جمله احکام مرتبط با کمیسیون برنامه و بودجه، که اصلا تضارب آرا در خصوص آن شکل نگرفته است. او ادامه داد: با توجه به ضرورت اصلاح ساختار سازمانی و چابک‌سازی سازمان شهرداری، اکنون مشاهده می‌کنیم که در این برنامه ایجاد ۱۳ ساختار سازمانی جدید شامل تشکیل دیوان محاسبات شهر، شکل‌گیری دبیرخانه تهران هوشمند، تشکیل ستاد پشتیبانی سرمایه‌گذاری اقتصادی، تاسیس صندوق توسعه شهری، تاسیس صندوق محیط زیست، شکل‌گیری مدیریت بدهی‌های شهرداری، تشکیل کارگروه‌های توسعه مشارکت، تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری پروژه‌ها و پروژه‌های مشارکتی، تشکیل صندوق املاک و مستغلات، راه‌اندازی بازار الکترونیک منابع غیر نقد و تشکیل سازمان گردشگری آمده است، در حالی که در این خصوص هیچ تضارب آرایی در مراحل بررسی برنامه شکل نگرفته است. سالاری افزود: باید بگوییم ما یک نگاه جامع به این موضوع نداشتیم، در حالی که یکی از رویکردهای شورای پنجم، اصلاح ساختارسازمانی و چابک‌سازی است.

    مشخص نبودن جداول منابع و مصارف

مجید فراهانی، رییس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای شهر تهران پس از استماع گزارشی از لایحه برنامه سوم توسعه به ایرادات این برنامه در ویرایش جدید اشاره کرد و گفت: چند ایراد جدی ساختاری به ویرایش اول برنامه سوم توسعه وارد شد که این ایرادات همچنان باقی است و علاوه بر آن چند موضوع دیگر هم بدان افزوده شده است.مساله اول نحوه ارتباط میان اهداف، راهبردها و پروژه‌هاست؛ بدین معنا ساختار درخت واره‌ای که باید اهداف بلندمدت، کوتاه‌مدت و راهبردها را بیان کند و بگوید چگونه باید به پروژه‌ها برسیم، وجود ندارد.ایراد دوم که همه اعضای شورا به آن تاکید دارند این بوده که جداول و برنامه‌های منابع و مصارف مورد نیاز در این مجموعه مشخص نیست. فراهانی ادامه داد: همان‌گونه که می‌دانید باید مشخص شود با چه میزان پول و با چه منابعی می‌توان کارهایی را انجام داد اما در صورت نبود جداول، برنامه به یکسری آرزوهایی تبدیل می‌شود که مشخص نیست این اهداف انجام می‌شود یا خیر. در ویرایش اول ضعف آشکار به دلیل عجله‌ای بود که صورت گرفت.محسن هاشمی رییس شورای شهر نیز با قطع کردن صحبت‌های فراهانی عنوان کرد که او باید قبل از رای دادن به کلیات برنامه در این باره صحبت می‌کرد و بعد از رای‌گیری این صحبت‌ها بی‌فایده است.

    ری با ۸ هزار سال سابقه شورا ندارد

حسن خلیل‌آبادی نیز از نبود نام شهر ری در برنامه سوم انتقاد داشت و گفت: در زمان قالیباف و احمدی‌نژاد جنگ حیدری-  نعمتی راه انداختند و موضوع مستقل شدن شهر ری را تحت‌الشعاع قرار دادند. بنده از آقای رسولی (عضو شورای شهر تهران) تعجب می‌کنم که چطور تصمیمات کشوری را در این خصوص قبول ندارند. هر شهر و روستا با ۲۰ خانوار می‌تواند شورا داشته باشد ولی شهر ری با ۸ هزار سال سابقه شورا ندارد.در ادامه محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران گفت: شما باید پیشنهاد خود را برای اضافه کردن نام شهر ری در ماده یک لایحه برنامه سوم توسعه شهر تهران پیشنهاد می‌دادید و رأی‌گیری صورت می‌گرفت، ولی این اقدام از سوی شما انجام نشده است. هاشمی خطاب به خلیل آبادی که قصد خروج از شورا را داشت، گفت: یک سیاستمدار حرفه‌ای هیچ‌وقت قهر نمی‌کند. خلیل‌آبادی نیز گفت: بنده می‌دانید اهل حرف زدن نیستم و بارها به خود شما نامه در این خصوص زده‌ام.

    زمینه جذب دانشجویان نخبه در شهرداری

همچنین در جریان بررسی ماده ۹ این لایحه، محمود میرلوحی طرح پیشنهاد اضافه شدن یک تبصره الحاقی به این ماده گفت: پیشنهاد می‌دهم شهرداری تهران موظف شود با عقد تفاهمنامه با دانشگاه‌های برتر در چارچوب نظام نامه جذب نخبگان، زمینه جذب دانشجویان نخبه را فراهم آورد‌. این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه ما در شهرداری تهران با دو مشکل مازاد نیرو و نبود کیفیت در نیروی انسانی مواجه هستیم، اظهار کرد: کیفیت نیروی انسانی باید اصلاح شود و علاوه بر جذب نخبگان باید نسبت به جذب افرادی که رشته‌های مرتبط با مشاغل را دارند اقدام کنیم.در ادامه این جلسه، معاون منابع انسانی شهرداری تهران اظهار کرد: زمانی که شورای شهر پنجم شهرداری را تحویل گرفت تعداد پرسنل بالای ۶۸ هزار نفر بود اما اکنون به ۶۶ هزار و ۱۴۲ نفر رسیده است و این یعنی از شروع کار شورای شهر پنجم بیش از 2 هزار نفر از تعداد پرسنل کاسته شده است. بر اساس برنامه‌ریزی شورای شهر باید سالانه ۶ درصد از نیروهای فراتر از ساختار تشکیلاتی شهرداری کاسته شود. ما اکنون نزدیک ۱۰ هزار نفر نیروی مازاد داریم که باید سالانه ۶ درصد از تعداد آنها کاسته شود. همچنین بر اساس برنامه شورای شهر باید به ازای هر ۶ نفری که حذف می‌شوند، یک نفر جذب شود.وی با اشاره به پیشنهاد محمود میرلوحی مبنی بر ایجاد فرصت برای جذب نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر در شهرداری گفت: این موضوعات در اسناد قبلی تدوین شده و اکنون در مرحله اجراست. بنابراین شاید لزومی نداشته باشد در لایحه برنامه سوم توسعه شهری نیز در نظر گرفته شود. در نهایت پیشنهاد میرلوحی مبنی بر اضافه شدن تبصره الحاقی به ماده ۹ با ۱۱ موافق و ۷ مخالف به تصویب رسید.

   برنامه سوم نیاز به کار کارشناسی بیشتری دارد

در جلسه بعداز ظهر شورای شهر احمد مسجد جامعی، رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی با انتقاد از شیوه تصویب قانون برنامه سوم توسعه تهران گفت: در برنامه شهرداری که مورد بررسی کمیسیون تلفیق قرار گرفته مواردی به عنوان تکلیف تصریح شده که در خود برنامه وجود ندارد. به گفته مسجد جامعی، ماده ۹۵ یعنی ماده پایانی برنامه که در اختیار اعضای شورا قرار گرفته است تصریح می‌کند که «شهرداری تهران تا پایان شهریور ۹۸ سند برنامه را مشتمل بر چشم‌انداز، ماموریت‌ها، استراتژی‌ها، اهداف، اقدامات و برنامه‌های اجرایی، تصویب کلان برنامه، جداول کمی شامل شاخص‌های کمی، مواد برنامه، هدف‌گذاری برای آنها در افق ۵ ساله با پیش‌بینی منابع مالی و در قالب ارایه جداول منابع و مصارف، برنامه‌های راهبردی بخش و فرابخش، برنامه‌های موضوعی اولویت‌دار تا سطح عملیاتی، نحوه تامین و تجهیز منابع مالی مورد نیاز برای طرح و...» را تهیه و برای تصویب به شورا ارایه کند، یعنی به تصریح خود برنامه، این موارد در برنامه فعلی وجود ندارد؛ این چه برنامه‌ای است؟ وی افزود: از لحاظ روش بررسی این فرآیند ما را دچار مشکل می‌کند و این‌گونه به نظر می‌رسد که ما تنها قصد داریم سندی را فارغ از بررسی‌های کارشناسی تصویب کنیم و نمی‌دانیم دقیقا چه چیزی تصویب می‌شود؛ نکته قابل توجه این است که برنامه فعلی عنوان مصوب کمیسیون تلفیق را هم دارد، یعنی در کمیسیون مشترک بررسی شده اما بندهایی مثل همین ماده ۹۵ دارد که نه تنها در پیشنهاد شهرداری که در مصوبه کمیسیون مشترک هم دیده می‌شود؛ بنابراین هنوز نمی‌توان گفت با برنامه کاملی مواجهیم.مسجدجامعی با بیان اینکه بعد از انتخاب شهردار، مهم‌ترین کار شورا بررسی و تصویب برنامه ۵ ساله است، افزود: قرار است این برنامه ۵ سال مبنای عمل شهرداری باشد، بنابراین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و نمی‌توانیم شتاب‌زده و سهل‌انگارانه به بررسی آن بپردازیم، بنابراین پیشنهاد می‌کنم برنامه تا جلسه آینده در اختیار گروه‌های کارشناسی قرار گیرد تا دقیق‌تر بررسی شود.وقتی برنامه‌ای همان زمان که به دست اعضا می‌رسد، فرآیند تصویب آن هم آغاز می‌شود، بررسی کارشناسانه و تدقیق آن غیرقابل انجام است.در این جلسه دیروز شورای شهر و تا لحظه نگارش این گزارش، مواد ۷، ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ نیز به تصویب رسیدند.