بقایای ماهواره ایرانی در اقیانوس هند افتاد

گروه دانش و فن | مرجان محمدی|

  بامداد روز سه‌شنبه ماهواره پیام با ماهواره بر سیمرغ پرتاب شد، ‌هرچند این ماهواره نتوانست در مدار قراربگیرد ولی به نظر می‌رسد موفقیت‌هایی را برای محققان و دانشمندان فضایی ایران به همراه داشته باشد، ‌چرا که رییس سازمان فضایی با اشاره به اینکه در جریان ماهواره پیام برای نخستین‌بار مراحل تزریق ماهواره در مدار رصد شد و این مهم‌ترین نقطه قوت و موفقیت برای دانشمندان ما است .

وی در پیامی که در اینستاگرام منتشر کرده نوشته است: برای اولین‌بار مراحل تزریق ماهواره در مدار پیش بینی شده، توسط رصدخانه پایش مداری اجرام فضایی در مرکز ماهدشت و رصدخانه سیار سازمان فضایی ایران مستقر در چابهار با موفقیت کامل رصد شد.

وی افزود: متخصصان نجوم سازمان فضایی ایران، برای اولین‌بار اقدام به برنامه‌ریزی و محاسبه استفاده از تجهیزات اپتیکی برای رصد ماهواره در زمان و موقعیت محاسبه شده (ارتفاع ۱۰ درجه و سمت ۱۳۱ درجه) کردند که علاوه بر موفقیت در ثبت تمام مراحل، دانش فنی این موضوع در کشور بومی شد، فرآیندی که تنها چند کشور معدود در جهان دانش فنی اجرای آن را دارند. رییس سازمان فضایی ایران گفت: با وجود این جوانان خلاق و مستعد، فردایی روشن در انتظار ماست، به آنها اعتماد کنیم و فرصت بدهیم، مطمئنا نتایج شگفت آوری رقم خواهند زد.

در همین خصوص رییس دانشگاه امیرکبیر درباره آخرین وضعیت ماهواره پیام که در مدار زمین قرار نگرفت، گفت: بقایای این ماهواره در اقیانوس هند افتاد. احمد معتمدی، با اشاره به آخرین وضعیت ماهواره عملیاتی «پیام» متعلق به دانشگاه امیرکبیر که بامداد روز سه شنبه با ماهواره بر بومی «سیمرغ» به فضا پرتاب شد، اظهار داشت: عملکرد فنی ماهواره مطلوب بود و حدود ۶ دقیقه از فضا سیگنال فرستاد که این موضوع نشان داد که ماهواره خوب کار می‌کند.

وی درباره مکان یابی فعلی ماهواره با توجه به آنکه GPS آن تا آخرین لحظه فعال بود، گفت: با توجه به عدم موفقیت در قرار گرفتن ماهواره در مدار، «پیام» سقوط کرد و در اقیانوس هند افتاد.

رییس دانشگاه امیرکبیر دلیل عدم موفقیت در قرار گرفتن ماهواره در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین را اشکال در نحوه پرتاب عنوان کرد و گفت: پرتابگر در محاسبه سرعت اولیه‌ای که باید به ماهواره می‌داد مشکل داشت و ممکن است حتی مربوط به سوخت باشد.

معتمدی با بیان اینکه ماهواره از نظر مسیر پرتاب و پرواز مشکلی نداشت، تاکید کرد: با توجه به دستور وزیر ارتباطات، طراحی و ساخت نمونه بعدی این ماهواره با نام «پیام ۲» را با توجه به دانش فنی که هم‌اکنون کسب کرده‌ایم، آغاز کرده و آن را در کمتر از یک سال می‌سازیم. از سوی دیگر رییس پژوهشگاه هوافضا به تشریح دلایل انحراف مداری «پیام » پرداخت و گفت: برای ماندگاری بیش از ۶ ماه ماهواره‌ها در مدار نیاز به میکروموتورهای اصلاح‌کننده است و تاکنون ماهواره‌هایی که پرتاب شده‌اند، به مدار پایین بوده است. فتح‌الله امی با اشاره به اینکه ماهواره «پیام » قرار بود در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار بگیرد، ‌گفت: این ماهواره از نوع ماهواره‌های سنجشی بود و برای آن 2 سال طول عمر در نظر گرفته شده بود و دقت آن در صورتی که تصاویر سیاه و سفید ارسال می‌کرد، ۴۰ متر و درصورت ارسال تصاویر رنگی دقت آن ۸۰ متر در نظر گرفته شده بود .

امی با بیان اینکه برای اولین‌بار قرار بود ماهواره‌ای با این وزن (۱۰۰ کیلوگرمی) در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شود، اظهار کرد: این امر برای ما چندین موقعیت را ایجاد کرده بود که یکی از آنها این بود که ماهواره‌بر بومی ما تاکنون ماهواره‌ای را برای مدار ۵۰۰ کیلومتری پرتاب نکرده بود؛ بنابراین پرتاب روز گذشته نشان داد که ماهواره‌بر «سیمرغ» به خوبی از سکوی پرتاب، بلند شده است.

وی ادامه داد: علاوه بر آن پرتاب روز سه شنبه نشان داد که ماهواره‌بر به خوبی استارت زد، ضمن آنکه ماهواره در مرحله دوم به خوبی مرحله اول از ماهواره‌بر جدا شد. رییس پژوهشگاه هوافضا با تاکید بر اینکه در پرتاب ماهواره «پیام» به خوبی در مدار مورد نظر تزریق شد، خاطرنشان کرد: ولی به دلیل مساعد نبودن محاسبات مداری، ماهواره بعد از دو دور گردش، از مدار خارج شد. این امر نشان می‌دهد که به غیر از یک مورد ناموفق، کشور تجربه خوبی را برای آینده به دست آورده است.

امی اضافه کرد: طراحی و ساخت ماهواره «پیام» ۱۲ سال به طول انجامید و در طراحی و ساخت آن ۱۰۰ نفر از محققان کشور که تنها ۱۲ نفر آنها از میان اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ بودند، حضور داشتند و بسیار مهم است که برای چنین پروژه‌ای تیم تحقیقاتی تربیت شده است و امیدواریم دانشگاه امیرکبیر بتواند ماهواره دیگری را طراحی کرده و به مرحله پرتاب برساند. عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص دلایل انحراف مداری ماهواره‌ها، توضیح داد: انحراف مداری ماهواره‌ها به عملکرد تیم هدایت و بخش دینامیک پرواز و نه مربوط به تیم طراحی و ساخت ماهواره‌بر مربوط می‌شود.

وی اضافه کرد: ماهواره «پیام» به دلیل نداشتن میکروموتورهای اصلاح‌کننده‌ انحراف مداری داشت. میکروموتورها ماندگاری ماهواره را در مدار با دقت بالا انجام می‌دهد و ماهواره‌هایی که قرار است بیش از ۶ ماه در مدار بمانند، حتما به میکروموتورها نیاز دارند و این ماهواره فاقد این نوع موتورها بوده است.

امی با بیان اینکه تاکنون ۴ ماهواره در مدار ۲۵۰ کیلومتر تا ۴۵۰ کیلومتر توسط ما پرتاب شده ‌است، گفت: چنین مدارهایی به عنوان مدارهای «پارکینگ » و اولین مدارهایی است که ماهواره در آن قرار می‌گیرد و ما با ارسال «پیام» به مدار ۵۰۰ کیلومتری تجربه خوبی را داشتیم و می‌توان گفت که ما از این مرحله به خوبی عبور کرده‌ایم و به مراحل بالاتر رسیده‌ایم.

وی با بیان اینکه کشور باید به مدارهای بالاتر دست یابد، افزود: بر اساس فصل پنجم سند هوافضای کشور باید تا ۱۴۰۴ ماهواره را به مدار زمین‌آهنگ یعنی تا ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری از زمین تزریق کند و لازم است که این مراحل را طی کنیم.

رییس پژوهشگاه هوافضا با اشاره به پرتاب ماهواره‌هایی چون «فجر»، «امید« و «نوید» به ایسنا، گفت: پرتاب این ماهواره‌ها در مدار پارکینگ بوده است.وی با بیان اینکه با طراحی و ساخت ماهواره‌بر «سیمرغ» به یک باره توان پرتابی کشور به ۴ برابر افزایش یافته است، یادآور شد: این اقدام کار بسیار ارزشمندی است.

   بازتاب‌های جهانی پرتاب ماهواره ایرانی

اما پرتاب ماهواره پیام واکنش‌هایی را در دنیا به همراه داشت بطوریکه، خبرگزاری اسپوتنیک نوشت: وزیر خارجه امریکا مدعی شده است پرتاب ماهواره ایرانی به فضا تهدیدی برای اروپا و خاورمیانه و این موید آن است که این کشور به دنبال توسعه موشک‌هایی است که قادر به رسیدن به اروپا باشند.

وی در پیامی که در صفحه توییتر خود منتشرکرده است مدعی شد: « ایران امروز با بی‌اعتنایی به جامعه بین‌المللی و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل یک ماهواره به فضا پرتاب کرد. این موضوع دوباره نشان می‌دهد که ایران در حال پیگیری افزایش قابلیت‌های موشکی خود است که اروپا و خاورمیانه را تهدید می‌کند.  پیش‌تر در اوایل ژانویه وزیر خارجه امریکا هشدار داده بود اگر ایران طی ماه‌های آتی به برنامه پرتاب ماهواره‌های خود به فضا ادامه دهد، با فشار دیپلماتیک و اقتصادی بیشتری روبرو خواهد شد. پمپئو حتی پیش‌تر نیز در ادعایی بی‌اساس اقدام ایران در پرتاب ماهواره به فضا، را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل دانسته و مدعی شده بود در واقع برنامه ایران برای پرتاب ماهواره به فضا، پوششی برای ادامه آزمایش موشک‌های پیشرفته قادر به حمل کلاهک هسته‌ای است.اما روزنامه نیویورک تایمز در واکنش به اظهارات پمپئو علیه برنامه فضایی ایران نوشت: «این اظهارات (مایک پمپئو) تعجب‌برانگیز است، زیرا ایران از سال ۲۰۰۵ تاکنون از این برنامه فضایی خود بیشتر برای پرتاب ماهواره استفاده کرده است.»

وزیر خارجه امریکا چندی پیش نیز در یک موضع‌گیری مداخله جویانه بار دیگر علیه برنامه فضایی ایران اظهارنظر کرد و گفت: ایران باید کار روی این ماهواره را متوقف کند. وزیر خارجه امریکا در بیانیه‌ای با اشاره به طرح ایران برای پرتاب سه ماهواره به فضا ادعا کرد که چنین فعالیت‌هایی ثبات و امنیت بین‌الملل را به خطر می‌اندازد و امریکا در قبال آن بیکار نخواهد نشست.

پمپئو در حالی برنامه فضایی ایران را نقض قطعنامه شورای امنیت می‌داند که در این قطعنامه از ایران خواسته شده روی موشک‌هایی که برای داشتن توانایی حمل کلاهک اتمی طراحی شده‌اند، کار نکند. ایران اعلام کرده است که این ماهواره‌ها را به منظور ارتباطات مخابراتی مورد استفاده قرار خواهد داد. ایران اخیرا به پیشرفت‌های قابل توجهی در برنامه فضایی از جمله پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ در ژوئیه سال ۲۰۱۷ دست یافته است. این در حالی است که معاون وزیر امورخارجه روسیه تاکید کرد که هیچ دلیلی برای انتقاد از برنامه موشکی ایران وجود ندارد.

 سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه پس از پرتاب ماهواره ایران در روز سه‌شنبه و انتقاد برخی مقامات دنیا به این رویداد گفت که هیچ دلیلی برای انتقاد از برنامه موشکی ایران وجود ندارد.ریابکوف در گفت‌وگو با خبرنگاران تصریح کرد: لازم است که میان پرتاب ماهواره با پرتاب موشک برای تخریب اهدافی روی زمین تفاوت قائل شویم، چراکه فناوری مورد استفاده در این دو بسیار متفاوت است. وی افزود: من هیچ دلیلی برای سوءتفاهم‌های ایجاد شده که در ماه‌های اخیر در رابطه با توسعه برنامه موشکی در ایران به وجود آمده است، نمی‌بینم. ایران با آزمایش موشک‌هایش هیچ اقدامی خلاف قوانین بین‌المللی انجام نمی‌دهد. همه‌چیز در این زمینه بر اساس شرایط سخت و متناسب با هنجارها و تعهدات موجود اجرا می‌شود. این مقام ارشد روس همچنین تاکید کرد که قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل به هیچ‌وجه استفاده از فناوری موشک‌های بالستیک در ایران را ممنوع نکرده است و تنها از تهران می‌خواهد که از پرتاب موشک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای پرهیز کند.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین، انتقاد بی‌قید و شرط از برنامه موشکی ایران نادرست و این یک عمل غیرمسوولانه است. این، گمراه کردن عمدی و هدفمند جامعه بین‌الملل و مردم است. گفتنی است، ادعاهای بی‌اساس و واهی مقامات صهیونیستی و امریکایی در حالی مطرح شده است که هیچ قانون و قطعنامه‌ای در سازمان ملل ایران را از انجام فعالیت‌های علمی مرتبط با ماهواره و حتی ساخت موشک بازنمی‌دارد. قطعنامه 2231 شورای امنیت نیز تنها از ایران می‌خواهد که از فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های دارای قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای بپرهیزد.