روزهای دشوار «ترزا می»
گروه جهان| طلا تسلیمی|
پیش‌نویس توافق برگزیت حاصل از چندین ماه مذاکرات دشوار و فشرده لندن و بروکسل در مجلس عوام بریتانیا شکست خورد و جرمی کوربین رهبر حزب اپوزیسیون کارگر بلافاصله پس از رای منفی قانونگذاران به این طرح، درخواست برگزاری جلسه رای اعتماد به ترزا می‌نخست‌وزیر بریتانیا را ارایه کرد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که ترزا می‌از این رای اعتماد سربلند بیرون می‌آید. رای منفی پارلمان بریتانیا به افزایش ارزش پوند انجامید چراکه بسیاری از سرمایه‌گذاران اکنون چشم‌انداز برگزاری همه‌پرسی مجدد و عدم وقوع برگزیت را پررنگ‌تر می‌دانند. اما مشکلات مرتبط با توافق با اتحادیه اروپا همچنان باقی است، چراکه مقامات اروپایی که پیشتر از همکاری با ترزا می‌برای موفقیت طرح برگزیت سخن می‌گفتند، اکنون در واکنش به رای‌گیری پارلمان بریتانیا اعلام کرده‌اند که هیچ مذاکرات مجدد و توافق جدیدی در کار نخواهد بود.
طرح پیشنهادی ترزا می‌برای جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا با رای قاطع نمایندگان مجلس عوام (432 رای مخالف در برابر 202 رای موافق) رد شد. اما این اتفاق چندان دور از ذهن نبود و بیشتر تحلیلگران شکست پیش‌نویس برگزیت را پیش‌بینی کرده بودند. اکنون دو احتمال در رابطه با این طرح وجود دارد: یکی اینکه ترزا می‌در راستای گرفتن امتیازاتی از بروکسل تلاش کند و با تغییرات اندکی در طرح کنونی مجددا آن را به مجلس عوام ارجاع دهد یا اینکه درصدد برگزاری همه‌پرسی مجدد با موضوع ماندن یا خروج از اتحادیه اروپا برآید. البته لازم به گفتن نیست که هر دو این احتمالات با در نظر گرفتن جان سالم به در بردن ترزا می‌از رای عدم اعتماد، مطرح شده‌اند. به نوشته یورونیوز، در این رای‌گیری بیش از 100 نفر از قانونگذاران حزب محافظه‌کار هم‌حزب ترزا می‌هم به صف مخالفان پیوستند و علیه توافق رای دادند. ترزا می‌پس از رای‌گیری گفت: «کاملا روشن است که مجلس عوام حامی این توافق نیست؛ اما رای امشب نشان نداد که بالاخره مجلس طرفدار چیست؟ درباره اینکه مجلس چگونه می‌خواهد به تصمیم مردم بریتانیا احترام بگذارد یا اینکه آیا اصلا قصد دارد به این تصمیم احترام بگذارد یا نه هم چیزی نمی‌دانیم.»
خشم و همهمه در اتحادیه اروپا
مقامات اروپایی سراسر روز سه‌شنبه را از اظهارنظر درباره رای‌گیری در بریتانیا خودداری کردند تا مبادا در امور داخلی این کشور دخالت کرده باشند. اما بلافاصله پس از شکست طرح برگزیت در مجلس عوام، صدای عرم رضایت و انتقاد روسای کمیسیون، شورا و پارلمان اتحادیه اروپا بلند شد. ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا با انتشار پیامی در توئیتر، ضمن ابراز تاسف عمیق از رای منفی مجلس عوام، نوشت: «از بریتانیا می‌خواهم تا در اسرع وقت تصمیم خود را روشن کند. عملا زمانی باقی نمانده است.» دونالد تاسک رییس شورای اروپایی هم با لحنی تند، نه تنها به تصمیم مجلس عوام بلکه به کل پروژه برگزیت حمله کرد و در توئیتی نوشت: «نتیجه رای‌گیری مجلس عوام بریتانیا باعث تاسف ماست... ۲۷ کشور عضو اتحادیه همانند رفتاری که از آغاز این روند داشتند، همچنان متحد و مسوول باقی خواهند ماند و به‌دنبال کاهش آسیب‌های ناشی از برگزیت خواهند بود. ما همچنان به آماده‌سازی خود برای رویارویی با هر پیامدی از جمله برای سناریوی خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا ادامه می‌دهیم. با این رای، خطر خروج بی‌قاعده بریتانیا افزایش یافته و ما واقعا مایل به وقوع چنین اتفاقی نیستیم... این توافق بهترین توافق ممکن و تنها راه برای اطمینان از خروج قاعده‌مند بریتانیا از اتحادیه اروپا بود. اگر [رسیدن] به یک توافق غیرممکن است و اگر هیچ‌کس خواهان توافق نیست، چه کسی شجاعت این را خواهد داشت تا بگوید راه‌حل مثبت چیست؟» آنتونیو تایانی رییس پارلمان اروپا هم به زبان پرتغالی به شکست طرح ترزا می‌واکنش نشان داد: «رای لندن به برگزیت خبر بدی بود. اولویت ما با 3میلیون و 600هزار شهروند اروپایی ساکن بریتانیا و بریتانیایی‌های ساکن اتحادیه اروپاست. آنها به قاطعیت احتیاج دارند. ما به مبارزه برای این افراد ادامه می‌دهیم.»
میشل بارنیه مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات برگزیت هم تاکید کرد بریتانیا باید رویکرد خود را مشخص کند: «اکنون بر عهده دولت بریتانیاست که بگوید گام بعدی چیست. اتحادیه اروپا متحد خواهد ماند و مصمم است به توافق برسد.»اولاف شولتز وزیر دارایی و معاون صدراعظم آلمان گفت: «این، روزی تلخ برای اروپاست. ما کاملا آماده‌ایم. اما برگزیت پردست‌انداز، ناخوشایندترین گزینه برای اتحادیه اروپا و بریتانیا خواهد بود.» در فرانسه، امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری این کشور گفت: «فشار حالا از طرف بریتانیا است [و نه اتحادیه اروپا].» او همچنین بر اهمیت دوره انتقالی خروج تاکید کرد و گفت جدایی بدون توافق خسارت‌های شدیدی به بار خواهد آورد. دولت ایرلند هم در بیانیه کوتاهی گفت که خود را برای خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا آماده خواهد کرد.
سناریوهای جدایی
با رای منفی مجلس عوام بریتانیا به طرح مورد توافق دولت ترزا می‌و اتحادیه اروپا، جدایی دشوارتر می‌شود. یکی از سناریوهای موجود، جدایی بریتانیا و اتحادیه اروپا بدون دستیابی به توافق است که سبب می‌شود بریتانیا همه منافع مشترک خود با اتحادیه اروپا را از دست بدهد. اما بسیاری از قانونگذاران سعی دارند از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کنند و مخالفت خود را با خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا اعلام کرده‌اند.
سناریوی دیگر، برگزاری همه‌پرسی مجدد در بریتانیا با پیش‌بینی رای اکثریت به ماندن در اتحادیه اروپاست. بریتانیا اکنون حدود ۲۱ روز برای اعلام برنامه جدید خود برای خروج از اتحادیه اروپا با دستیابی به توافق فرصت دارد. هواداران ماندن در اتحادیه اروپا می‌گویند باید با برگزاری یک همه‌پرسی جدید در همین بازه زمانی، امکان اظهارنظر دوباره شهروندان فراهم شود. اما هیچ‌یک از احزاب سیاسی بریتانیا از این مساله حمایت نکرده‌اند. نخست‌وزیر بریتانیا هم احتمال برگزاری همه‌پرسی مجدد را رد کرده است. او پس از رای‌گیری مجلس عوام با تاکید بر اینکه طرح پیشنهادی تنها راه برای تحقق برگزیت است، گفت: «برگزاری همه‌پرسی دوم فقط به چندپارگی بیشتر منجر می‌شود و به این معنی است که اگرچه ما انتخاب شده‌ایم تا به مردم خدمت کنیم، اما نمی‌خواهیم آنچه خواست آنهاست، عملی کنیم.»
یک سناریوی دیگر هم وجود دارد که به رای عدم اعتماد به ترزا می‌و برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام به درخواست کوربین مربوط می‌شود. اما به گفته ترزا می، در ارتباط با راه دیگری که رهبر مخالفان نشان داده، یعنی برگزاری انتخابات عمومی، هیچ تضمینی وجود ندارد که انتخابات بتواند محاسبات پارلمانی را تغییر دهد.
تفاوت جلسه رای اعتماد کنونی به ترزا می‌با رای‌گیری ماه دسامبر در این است که در آن زمان هم‌حزبی‌های نخست‌وزیر به‌دنبال براندازی او از رهبری محافظه‌کاران بودند و اگر ترزا می‌رای نمی‌آورد، دولت همچنان در دست محافظه‌کاران می‌ماند. اما این مرتبه، جرمی کوربین رهبر حزب اپوزیسیون کارگر پیشنهاد رای عدم اعتماد به دولت را مطرح کرده است. (زمان رای‌گیری حدود ساعت 8 شب چهارشنبه/حدود 11: 30 به وقت تهران اعلا شده است.) پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بوده که ترزا می‌از این رای‌گیری جان سالم به در می‌برد؛ چراکه محافظه‌کاران برای حفظ دولت احتمالا اختلاف‌نظرهای خود را با نخست‌وزیر کنار گذاشته و از او حمایت می‌کنند. نماینده حزب اتحادگرای دموکراتیک که ۱۰ کرسی در پارلمان دارد هم پیش از جلسه رای اعتماد به بی‌بی‌سی گفته که قانونگذاران این حزب از ترزا می‌حمایت می‌کنند.
اگر اکثریت قانونگذاران به دولت رای اعتماد ندهند، دولت ۱۴ روز زمان خواهد داشت تا مجددا حمایت اکثریت پارلمانی را به دست بیاورد. اما اگر نتواند از رای عدم اعتماد جان سالم به در ببرد، انتخابات زودهنگام برگزار خواهد شد. روند انتخابات معمولا 5 تا 6 هفته طول می‌کشد و ترزا می‌در این مدت به عنوان نخست‌وزیر موقت در قدرت می‌ماند.
