انتقال آب خزر به سمنان فقط برای تامین آب شرب

استان سمنان با جمعیت حدود ششصد هزار نفر (سی‌امین استان کشور با جمعیت 631218 نفر) و با تراکم 17.1 نفر در هکتار کم تراکم‌ترین استان کشور است و مقدار آب در دسترس هر سمنانی 1874 مترمکعب در سال در مقایسه با سرانه 1750 مترمکعب در سال هر ایرانی است که از میانگین کل آب در دسترس ایرانیان نیز بالاتر است.

آذر امسال بود که حسن روحانی، رییس‌جمهوری، در جمع مردم استان سمنان، وعده انتقال آب از دریای خزر به این منطقه کویری را داد؛ وعده‌ای که ابتدا با موافقت عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست همراه شد، اما با انتقادات گسترده کارشناسان زیست‌محیطی، این موافقت مشروط شد.

حالا کلانتری می‌گوید با انتقال آب خزر به سمنان موافق است اما فقط برای مصرف آب شرب مردم منطقه.  اما اظهارات کلانتری در حالی‌است که استان سمنان با مشکل کمبود آب شرب رو به رو نیست.  طرح انتقال آب دریای خزر به زادگاه روحانی، پیش از این ازسوی رییس دولت قبل مطرح شده بود و آن موقع، مخالفان دولت به‌شدت از انتقال آب به زادگاه احمدی‌نژاد و کارشناسی نبودن این طرح انتقاد کرده بودند.

این طرح از آن طرح‌هایی است که موافق و مخالفان دوآتشه بسیار دارد، البته روحانی آذر امسال حجت را بر دولتی‌ها تمام کرد و گفت: «از نظر دولت مشکلات انتقال آب از شمال ایران به استان سمنان بر طرف شده و کارهای مطالعاتی مربوط به آن نیز انجام شده است. از فردا صبح اگر سرمایه‌داری بخواهد برای انتقال آب از شمال به مرکز کشور از جمله استان سمنان اقدام کند، دولت آمادگی را دارد تا امکانات لازم را در اختیار او قرار دهد.» به دنبال اعلام آمادگی دولت برای انتقال آب دریای خزر به سمنان، رییس سازمان حفاظت محیط زیست با تأکید بر اینکه به انتقال آب تنها با هدف تأمین آب شرب مجوز می‌دهیم، گفت: وزارت نیرو هنوز هیچ تخصیصی برای طرح انتقال آب خزر به سمنان نداشته است. اگرچه رییس‌جمهور دولت دوازدهم از برطرف شدن همه موانع پیش روی انتقال آب خزر به سمنان و آمادگی کامل دولت برای اجرای این طرح سخن می‌گوید، اما عیسی کلانتری، معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرد: وزارت نیرو هنوز بطور رسمی آبی برای انتقال از خزر به سمنان تخصیص نداده است.

او با تاکید بر اینکه سازمان حفاظت محیط زیست با انتقال آب تنها با هدف تأمین آب شرب و بهداشت موافقت می‌کند، اظهار کرد: با انتقال آب به منظور تأمین آب برای مصارف کشاورزی مخالف هستیم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان حتماً باید گزارش ارزیابی زیست محیطی داشته باشد، تاکید کرد: برای اجرای این طرح، حتماً باید ضوابط زیست محیطی رعایت شود، البته تاکنون برای انتقال آب دریای خزر به سمنان، وزارت نیرو آبی تخصیص نداده است. در صورت تخصیص وزارت نیرو، سازمان محیط زیست ضوابط زیست محیطی را ابلاغ می‌کند. کلانتری در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان محیط زیست با انتقال آب برای مصارف صنعتی موافق است؟ به ایسنا گفت: راه‌اندازی صنعت بسیار پرهزینه است، اما اگر رونق صنعت از طریق آب انتقالی، توجیه اقتصادی داشته باشد و با ضوابط زیست محیطی سازگار باشد؛ ایرادی ندارد. نمایندگان استان‌های شمالی کشور از مخالفان جدی طرح انتقال آب خزر به سمنان هستند، این مخالفت به حدی است که علی‌محمد شاعری -نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی- چندی پیش گفته بود: «تا زنده‌ام اجازه انتقال آب دریای خزر را به سمنان نمی‌دهم.»

این نماینده در گفت‌وگویی که در مهرماه سال جاری، با ایسنا داشت با اشاره به اینکه طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان نیازمند مجوز ارزیابی زیست محیطی است، گفت: تاکنون این مجوز در سازمان محیط زیست به تأیید نرسیده و مطالعات ارزیابی زیست محیطی این طرح صورت نگرفته است. به همین دلیل تا زمانی که مطالعات ارزیابی زیست محیطی درباره انتقال آب دریای خزر به تصویب سازمان حفاظت محیط زیست نرسد، اجرای این طرح غیرقانونی است. حسین آخانی استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران در واکنش به طرح انتقال آب خزر، گفت: مهم‌ترین مشکلی که انتقال آب خزر ایجاد می‌کند تغییرات وسیع در اکوسیستم‌های منطقه است.

این تغییرات وسیع در شرایطی که محیط زیست کشور با انواع معضلات محیط‌زیستی نظیر گردوغبار، فرسایش خاک، فرونشست و نابودی زیست بوم‌های آبی مواجه است علاوه بر تخریب‌های گسترده باعث تشدید معضلات موجود می‌شود.

در واقع هیچ کشوری با اجرای پروژه‌هایی از این دست به مشکلات خود اضافه نمی‌کند. محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و مدیرکل سابق مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این رابطه گفت: اگر آب شور در مبدأ شیرین شود، فاجعه به بار می‌آورد چرا که ما همین الان هم ۹۰ درصد ماهی خاویاری خود را از دست داده‌ایم؛ میزان آلودگی آب دریای کاسپین ۴۰ برابر حد مجاز است و هیچ ظرفیتی برای آلایندگی بیشتر نداریم. حال سوال اینجاست اگر هم آب را شور منتقل کنیم و آن را در سمنان شیرین کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر در اثر زلزله یا بر اثر فرآیندهای شیمیایی یا هر دلیل دیگری لوله آسیب ببیند و این حجم بزرگ آب شور در کوهستان‌های حاصلخیز و جنگل‌های هیرکانی ما رها شود، فاجعه‌ای به مراتب بزرگ‌تر از انفجار اتمی رخ خواهد داد. او افزود: در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، طرح مشابهی برای سمنان آغاز شد و آقای روحانی هم که از همان استان است، این طرح را پیگیری می‌کند. سوال اینجاست که آمایش سرزمین، کجای این فرآیند را دارد؟ آیا باید چشم به راه آمدن رییس‌جمهوری مثلاً از کهگیلویه و بویراحمد باشیم تا مشکلات آن استان حل شود؟  درویش ادامه داد: نکته‌ای که کمتر در طرح انتقال آب مازندران به سمنان به آن پرداخته شده، این است که چندین کشور در دریای کاسپین سهم دارند و هر گونه بهره‌برداری باید مورد موافقت همه کشورها باشد.