توقف دلالی با سازوکار جدید بانکی

فاطمه مهردادیان|

با مصوبه بانک مرکزی، پرداخت سود روز شمارسپرده‌های کوتاه‌مدت مشتریان بانک‌ها از اول بهمن ماه سال جاری ممنوع اعلام شد و بانک‌ها موظف شدند پس از این سود سپرده‌های مشتریان را به صورت ماهانه پرداخت کنند. برخی از کارشناسان معتقدند که رییس بانک مرکزی این تصمیم را در راستای اصلاح نظام بانکی و کاهش فشار مالی بر بانک‌ها گرفته است. با وجود آنکه حداکثر نرخ سود علی‌الحساب برای سپرده‌های کوتاه‌مدت ۱۰ درصد برآورد شده بود اما از 2 سال پیش بانک‌ها با هدف جذب مشتری و تامین مالی، در صورتی که پول مشتری کمتر از یک ماه در حساب کوتاه‌مدت آنها باقی می‌ماند نیز به آن سود پرداخت می‌کردند، در نتیجه صاحبان سرمایه پول خود را در حساب‌های کوتاه‌مدت نگهداری می‌کردند تا علاوه بر آنکه آزادی عمل در برداشت پول داشته باشند، می‌توانستند برحسب رسوب پول خود در بانک‌ها سود دریافت کنند. اگر چه مصوبه جدید بانک مرکزی نمی‌تواند مشکلات نظام بانکی را بطور کامل حل کند اما تا حدودی از فشار مالی بانک‌ها کاسته و از شدت زیان‌دهی آنها می‌کاهد، چنان که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، درآمد واقعی بانک‌ها از محل سپرده‌گذاری کوتاه‌مدت بسیار کمتر از سودی بوده که به مشتریان حساب‌های خود پرداخت می‌کردند. برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند، اجرای مصوبه جدید بانک مرکزی ممکن است با واکنش‌های چندگانه‌ای از سوی مشتریان بانک‌ها دنبال شود، نخست آنکه تعدادی از آنها شرایط را پذیرفته و همچنان سرمایه‌های خود را در سپرده‌های کوتاه‌مدت حفظ می‌کنند، گروه دوم ممکن است برای کسب سود بیشتر سپرده‌های خود را به سپرده‌های بلندمدت تبدیل کنند و گروه سوم نیز سپرده گذارانی هستند که سرمایه‌های خود را به بازارهای مالی نظیر بازار مسکن طلا و ارز یا شاید خودرو هدایت کنند. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار ما با یکی از نمایندگان مجلس و همچنین یک کارشناس اقتصادی را می‌خوانید.

   اصلاح نظام بانکی کلید خورد

سید حسن حسینی شاهرودی، نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در مورد اقدام بانک مرکزی در ماهانه کردن سود بانکی به خبرنگار ما می‌گوید: «اقدام بانک مرکزی در واقع تلاش برای اصلاح نظام بانکی است و به نظر می‌رسد با عدم پرداخت سود بانکی به سپرده‌های کوتاه‌مدت از حجم زیان بانک‌ها کاسته شده و مردم نیز به درستی می‌توانند تصمیم بگیرند سرمایه‌های خود را در کدام حوزه هدایت کنند. وی در همین مورد و با مثال زدن سازوکار کشورهای پیشرفته خاطرنشان می‌کند: « از سوی دیگر پرداخت سود روزشمار نیز در کشورهای خارجی وجود ندارد و شاید این اقدام منجر به هدایت سرمایه‌های سرگردان به سمت بخش‌های مولد باشد.» این نماینده مجلس با تاکید بر جلوگیری از انحراف بانک‌ها ادامه می‌دهد: « اقدام موثر و مصوبه مثبت بانک مرکزی می‌تواند از انحراف منابع مالی در بانک‌ها و هدایت آنها به سمت دلالی و سایر فعالیت‌های غیرتولیدی جلوگیری کند، که در شرایط کنونی اقتصادی کشور جزو اولویت‌ها محسوب می‌شود.»

   بازارهای موازی جذابیتی برای کوچ سپرده ندارند

کامران ندری کارشناس اقتصادی و از کارشناسان نظام بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: «جذابیت‌های بازار باید به گونه‌ای باشد که مشتریان بانکی اشتیاق لازم را برای سرمایه‌گذاری در آن پیدا کنند، این در حالی است که هم‌اکنون بازار مسکن با بیش از ۶۰ درصد افزایش قیمت نسبت به سال‌های گذشته در بالاترین سطح گرانی خود قرار دارد و جاذبه چندانی برای افزایش قیمت بیشتر و سرمایه‌گذاری بالاتر در آن وجود ندارد، لذا به نظر نمی‌رسد بازار مسکن بتواند از این افزایش منتفع شود.» وی همچنین با اشاره به بازار سکه و طلا ادامه می‌دهد: «بازار طلا و سکه نیز روزهای اوج خود را سپری کرده است و به نظر می‌رسد بازگشت هیجانات و طغیان‌های متعدد بازار دلار نیز پس از ثبات بازار تا حدودی دور از ذهن سرمایه‌گذاران باشد.» ندری همچنین با تاکید بر تبعات مصوبه جدید بانک مرکزی در مورد عدم روز شمار بودن سود بانکی اضافه می‌کند: «باید ساز و کاری در بانک‌ها به کار گرفته شود که خروج سرمایه صورت نگیرد تا دسترسی بخش خصوصی و بنگاه‌های کوچک و زود بازده به منابع مالی و تسهیلات کاهش پیدا نکند.» این کارشناس بانکی در پاسخ به این سوال که آیا این مصوبه در راستای اصلاح نظام بانکی صورت گرفته است یا خیر، می‌گوید: «البته مصوبه درستی بود که باید با سایر اقدامات اجرایی در یک بسته دیده شود. یکی از مهم‌ترین آنها ساماندهی ارتباط بین شعب بانکی و بانک مرکزی است، که باید در چارچوب خاصی هدایت شود به‌طوری که تنها با وثیقه سپاری مطمئن باید تسهیلات از سوی بانک مرکزی پرداخت شود.» کارشناسان اقتصادی معتقدند سیاست جدید بانک مرکزی می‌تواند به کنترل پولشویی و کاهش سرعت گردش پول منجر شود، که هم‌اکنون به نفع اقتصاد کشور است، هرچند نگرانی‌هایی بابت خارج شدن پول از بانک‌ها وجود دارد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد به علت عدم جذابیت بازار ارز سکه و طلا و همچنین و ثبات لازم در بخش‌های مذکور بخش مهمی از نقدینگی تمایل خود را به ماندگاری در بانک‌ها حفظ خواهد کرد که می‌تواند به پرداخت تسهیلات در واحدهای تولیدی اختصاص پیدا کند و در نهایت نقش موثری در بهبود فضای کسب و کار داشته باشد.