صلح به چه بهایی؟
گروه جهان|
آخرین دور مذاکرات طالبان و امریکا در قطر شش روز طول کشید و در پایان این مدت رویترز به‌نقل از منابع طالبان، از آماده شدن پیش‌نویس صلحی خبر داد که قرار است به خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در مدت 18ماه بینجامد. این مذاکرات در شرایطی انجام شده که دولت افغانستان هیچ نقشی در آن نداشته و از مفاد آن نیز اطلاعی ندارد. گفته شده، زلمی خلیل‌زاد نماینده امریکا در امور افغانستان، قرار است در سفر به کابل، دولت افغانستان از جزییات این مذاکرات مطلع کند.
گفت‌وگوی طولانی طالبان با امریکا در قطر که طولانی‌ترین مذاکره واشنگتن و طالبان خوانده شده، باعث نگرانی کابل شده است. اشرف غنی رییس‌جمهوری افغانستان، در مصاحبه با فرید زکریا خبرنگار سرشناس شبکه سی‌ان‌ان نتوانسته نگرانی‌اش را از این مساله پنهان کند. او گفته «مذاکره‌ای که در آن کشورهای منطقه مثل هند و روسیه حضور نداشته باشند، نتیجه مطلوب ندارد.» به‌گفته اشرف غنی، هیچ مذاکره‌ای نباید قوانین افغانستان و نظم مبتنی بر قانون اساسی آن را نقض کند.
هشت صبح افغانستان نوشته، نگرانی کابل مبنای تاریخی دارد. ژانویه ۱۹۹۲ بود که دولت بوریس یلتسین در مسکو از حمایت نجیب‌الله در کابل دست کشید و بطور مستقیم با مخالفان مسلح او مذاکره کرد. دولت یلتسین از مخالفان مسلح نجیب‌الله تضمین امنیتی لفظی گرفت و کمک‌های روسیه به کابل را متوقف کرد. این امر منجر به سقوط دولت کابل شد. امروز هم با آنکه خلیل‌زاد به کابل اطمینان داده که وقایع 1992 تکرار نخواهد شد، گفته‌های غنی در مصاحبه با فرید زکریا نشان می‌دهد که او هنوز نگران است. چیزی که برای کابل و نیروهای سیاسی افغانستان قابل قبول نیست، این است که امریکا با طالبان درباره تاریخ خروج نیروهای نظامی‌اش به توافق برسد. از نظر کابل و دیگر نیروهای سیاسی افغانستان طالبان یک گروه است. یک گروه کلیت حاکمیت سیاسی و حقوقی افغانستان نیست که با ایالات متحده روی خروج نیروهای نظامی‌اش توافق کند. اما دونالد ترامپ در انتخابات 2020میلادی به دستاوردی چشمگیر نیاز دارد. او می‌خواهد بهانه‌ای برای کاهش حضور نظامی امریکا در افغانستان بیابد و آن را به رأی‌دهند‌گان امریکایی بفروشد. دولت امریکا می‌خواهد به ماموریت ایالات متحده در افغانستان به نحوی پایان داده شود و خلیل‌زاد مامور شده تا به هر قیمتی راهی برای تحقق این هدف بیابد. از سوی دیگر، طالبان هم می‌داند که امریکا در موقعیتی است که می‌خواهد امتیاز دهد پس تلاش می‌کنند تا پیش از مذاکره با کابل امتیازهای لازم را بگیرند.
به‌نظر می‌رسد که نگرانی جدی کابل رنگ واقعیت به خود گرفته، چرا که منابع مطلع می‌گویند امریکا و طالبان بر سر جدول زمانی خروج از افغانستان به توافق رسیده‌اند، مشروط بر اینکه طالبان تضمین کند از خاک افغانستان هیچ تهدیدی متوجه امریکا و کشورهای دیگر نخواهد شد. طالبان نیز توافق کرده که اجازه ندهد تا گروه‌های داعش و القاعده در افغانستان فعالیت داشته باشند. خارج کردن نام رهبران طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل نیز یکی دیگر از مواردی است که بر سر آن توافق شده است.
نگرانی‌از غیبت کابل
محمد اکرام اندیشمند تحلیل‌گر سیاسی می‌گوید: «در مذاکرات مردم افغانستان، رهبران سیاسی و حکومت افغانستان حضور ندارند. بدون اینکه مردم در جریان باشند، کشورهای خارجی در این مورد تصمیم می‌گیرند. امریکا می‌خواهد بر طولانی‌ترین جنگش در دنیا، طوری نقطه پایان بگذارد که منافعش صدمه نبیند. هیچ مهم نیست که کابل و غنی در قدرت باقی بماند یا خیر. دولت ترامپ اگر منافعش ایجاب کند به راحتی غنی را قربانی می‌کند.»
نشریه ماندگار افغانستان در انتقاد از نقش نداشتن کابل در مذاکرات صلح نوشته: «جای افسوس است که طالبان با بزرگ‌ترین مخالف خود بر سر میز مذاکره نشسته، ولی غنی و اطرافیانش که دایم رجز تهوع‌آورِ گفت‌وگوهای صلح با مالکیت دولت افغانستان را سر می‌دهند، هیچ جایی در نقشه صلح ندارند. اشرف غنی حتی نمی‌داند که در دوحه چه می‌گذرد و امریکایی‌ها با طالبان بر سر چه مسائلی معامله می‌کند. وقتی شخص اول مملکت تا این حد بی‌خبر از همه جا باشد، چگونه ممکن است که سکان سیاست کشور را در بحرانی‌ترین وضعیت به دست او سپرد؟»
نشریه افغانستان‌دیلی هم با اشاره به گزارش رویترز درباره پیش‌نویس توافق صلح نوشته، صرف‌نظر از اصل ضرورت برقراری صلح، سرنوشت چند موضوع در این روند همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد:
1. پذیرش قانون اساسی و دستاوردهای 17ساله حکومت افغانستان در زمینه‌های مباحث حقوق‌بشر، دموکراسی، آزدی بیان و مطبوعات، حقوق زنان و... که تاکنون طالبان حاضر به پذیرش آنها نشده است.
2. جدا از عوامل نخست، پرسش اساسی و مهم این است که مسوولیت جبران این همه خسارات جانی و مالی که در مدت 17سال به نیروهای امنیتی و غیرنظامی وارد شده و هنوز هم وارد می‌شود؛ با کدام مرجع خواهد بود؟
در ادامه این مطلب آمده: «موضوع مذاکرات صلح یک مقوله است و اصل برقراری صلح، مقوله‌ای دیگر. بدین معنا، که پیشبرد مذاکرات صلح با مخالفان، مسوولیت دولت افغانستان به عنوان نهاد قانونی و نماینده مردم است. اما چگونگی و کیفیت برقراری صلح، و اینکه صلح با چه شرایطی ایجاد شود بستگی به نظر و دیدگاه مردم دارد؛ مردمی که بیشترین آسیب و خسارت را از ناحیه گروه‌های تروریستی در این چند سال متحمل شده‌اند. بنابراین در روند مذاکرات صلح، چه حکومت افغانستان و چه شرکای بین‌المللی و منطقه‌ای آن باید در نظر داشته باشند که صلحی از طرف مردم افغانستان مورد قبول و پذیرش است که در جریان آسیب‌ها و خسارات وارد شده از سوی گروه‌های تروریستی و بطور مشخص گروه طالبان، به‌شکل رضایت‌بخش جبران شود. همچنین نظام موجود که حاصل اراده جمعی و برآمده از آرای شهروندان است به همراه دستاوردهای 17ساله این نظام در حوزه‌های مختلف، قربانی صلح نشود.»
