چرخ ضد تحریم اروپا حرکت کرد اما به آرامی

تعادل |

بعد از گذشت حدود 9 ماه از خروج آمریکا از برجام و تحریم ایران از سوی آن کشور ،‌ روز پنجشنبه بالاخره اروپا از ساز و کار مالی خود با ایران را رونمایی کرد . ساز و کار مالی که برای مقابله با تحریم های آمریکا علیه ایران ثبت و راه اندازی شده است.  براساس بیانیه سه کشور اروپایی آلمان ،‌فرانسه و انگلیس این ساز و کار ویژه مالی که اینستکس یا Instrument in Support of Trade Exchanges نام دارد امکان مبادلات تجاری ایران با کشورهای اروپایی و دیگر کشورهایی که خواهان پوشش اینستکس هستند و بالعکس را فراهم می کند . در این بیانیه آمده است :"‌ آلمان، انگلیس و فرانسه در راستای تعهد قاطع و تلاش های مستمر خود برای حفظ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل رسیده، ایجاد INSTEX SAS که سازوکاری ویژه با هدف تسهیل تجارت مشروع میان عوامل اقتصادی اروپا با ایران است را اعلام می کنند. سه کشور اروپایی ((E3)  تاکید می کنند که بهره مندی های اقتصادی برجام مشروط بر پایبندی کامل ایران به تعهدات هسته ای خود شامل همکاری کامل و به موقع با آژانس بین المللی انرژی اتمی است. INSTEX  از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می کند؛ این تجارت در ابتدا بر بخش های بسیار ضروری برای مردم ایران مثل دارو، دستگاه های پزشکی و کالاهای کشاورزی-غذایی تمرکز می کند. هدف بلندمدت INSTEX این است که به روی عاملان اقتصادی کشورهای ثالث که خواهان تجارت با ایران هستند باز باشد و سه کشور اروپایی به تلاش برای رسیدن به این هدف ادامه می دهند. ایجاد INSTEX گام ابتدایی مهمی است که امروز توسط سه کشور اروپایی برداشته شد. عملیاتی شدن INSTEX با رویکردی گام به گام دنبال می‌شود: سه کشور اروپایی به همراه INSTEX به کار   روی جزئیات عینی و عملیاتی ادامه می دهند تا روش کار این شرکت را مشخص کنند، سه کشور اروپایی در راستای ایجاد یک نهاد همکاری اثرگذار و شفاف که برای عملیاتی کردن INSTEXT لازم است با ایران همکاری می کنند.

در رابطه با مقابله با پولشویی، مبارزه با تامین مالی تروریسم (AML/CFT) و انطباق با تحریم های اتحادیه اروپا و سازمان ملل، INSTEXT تحت بالاترین معیارهای بین المللی عمل خواهد کرد. در این راستا، سه کشور اروپایی از ایران انتظار دارند همه عناصر برنامه اقدام اف.ای.تی .اف خود را سریعا اجرا کند.

سه کشور اروپایی بر تعهد خود برای پیگیری توسعه بیشتر INSTEX به همراه کشورهای علاقه مند اروپایی به منظور عملیاتی کردن این ابزار در حمایت از تبادلات تجاری با ایران از طریق پیگیری گام های ذکر شده در بالا، تاکید می کنند."

 بر این اساس شرکتی که با عنوان INSTEX ثبت شده در پاریس مستقر خواهد بود و یک کارشناس بانکی آلمانی ،‌پیر فیشر ،‌مدیر عامل سابق کامرتز بانک آلمان،‌ مسئولیت آن را برعهده دارد. همچنین انگلیس ریاست هیات نظارت را برعهده خواهد داشت.  در همین حال به گزارش خبرآنلاین، وزیر خارجه آلمان، هنگام رونمایی از کانال ویژه مالی اروپا با ایران گفت: این گامی است که روشن می‌کند ما در اتحادیه اروپا می‌توانیم حتی وقتی که دیگران دیدگاه متفاوتی دارند متحد با یکدیگر راه خودمان را برویم.

وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه در نشست خبری مشترک در بخارست پایتخت رومانی راه اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران را به صورت رسمی اعلام کردند. هایکو ماس، جرمی هانت و ژان ایو لودریان وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه در کنفرانس خبری مشترک در بخارست پس از نشست وزیران اتحادیه اروپا راه اندازی رسمی سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران موسوم به INSTEX را اعلام کردند. وزیر خارجه آلمان، هنگام رونمایی از کانال ویژه مالی اروپا با ایران گفت: این گامی است که روشن می‌کند ما در اتحادیه اروپا می‌توانیم حتی وقتی که دیگران دیدگاه متفاوتی دارند متحد با یکدیگر راه خودمان را برویم. جرمی هانت وزیر امور خارجه انگلیس راه‌اندازی کانال پرداخت مالی اروپا و ایران را نماد عملی تعهد اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای با تهران عنوان کرد.

هانت روز پنجشنبه پس از پایان نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بخارست افزود: امروز گام قابل‌توجهی را برای اجرای تعهداتمان در قالب برجام برای حفظ لغو تحریم‌ها برای مردم ایران برداشتیم. ما سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) سازوکار ویژه مالی اروپا را ثبت کردیم که پس از فعال شدن همکاری‌های تجاری مشروع با ایران را تسهیل می‌کند.

   استقبال موگرینی از کانال پرداخت مالی اروپا و ایران

پیش از اعلام رسمی ثبت و راه اندازی اینستکس ، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بابیان اینکه ظرف چند ساعت آینده آلمان، فرانسه و انگلیس راه‌اندازی رسمی کانال پرداخت مالی اروپا و ایران را اعلام می کنند تصریح کرد که پس‌ازآن دربیانیه ای حمایت قوی خود را از این سازوکار اعلام می کند . وی که این اظهارات را پیش از آغاز نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بخارست پایتخت رومانی اعلام می کرد ،‌ افزود که تصمیم برای راه‌اندازی این سازوکار سپتامبر گذشته در حاشیه اجلاس سازمان ملل متحد به‌ منظور اجرای کامل برجام گرفته شد.

موگرینی افزود: اتحادیه اروپا به ‌طور کامل حامی اجرای توافق هسته‌ای ایران است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: تاکنون در 13 گزارش سازمان انرژی اتمی تائید شده که ایران به تعهداتش در برجام پایبند است و ما معتقدیم که این یک سند کلیدی برای امنیت ما در منطقه است.

وی عنوان کرد که سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران سبب می شود که تجارت‌های مشروع با ایران، چنانچه در برجام دیده ‌شده ادامه پیدا کند.

موگرینی همچنین عنوان کرد که صحبت‌ها در این رابطه و سایر موضوعات منطقه با مقام‌های امریکایی در جریان است و دراین‌باره به گفت‌وگوی تلفنی خود با مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا اشاره کرد و افزود: خطری متوجه سازوکار مالی اروپا و ایران نیست. پس از اعلام رسمی راه اندازی ساز و کار ویژه مالی اروپا با ایران ،‌ واکنش های متعددی رخ داد . از یک سو مقامات آمریکایی سعی کردند که سکوت کنند و همچنان بر طبل تحریم بکویند و تهدید های خود را دوباره مطرح کنند و از سوی دیگر کشورهای روسیه  ،‌اتریش و چین از این امر استقبال کردند . در ایران هم واکنش های سیاسی و اقتصادی جالب بود .

   واکنش ظریف و عراقچی

محمد جواد ظریف ،‌ وزیر امور خارجه ایران در توئیتی نوشت: « ایران از # INSTEX (ساز و کار ویژه مالی اروپا و ایران )  - گام بسیار پر تاخیر اول - در اجرای  تعهدات می ۲۰۱۸  اعضای اروپایی برجام برای حفظ برجام با تضمین بهره مندی ایرانیان از مزایای این توافق پس از اعمال مجدد تحریم غیرقانونی آمریکا استقبال می کند. ما برای تعامل سازنده با اروپا با شرایط برابر و احترام متقابل آماده هستیم.» اما سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در بلغارستان حضور دارد، به دنبال تشکیل رسمی کانال تبادل مالی اتحادیه اروپا با ایران به خبر 14 شبکه یک صداوسیما توضیحاتی را ارائه داد. عراقچی در این رابطه گفت: این یک ساز و کار ویژه مالی است که اروپایی‌ها چندین ماه به دنبال ایجاد آن بودند. هدف از این ساز و کار آن است تا مجموعه دریافت‌ها و پرداخت‌های ایران که با اروپا صورت می‌گیرد، صادرات و واردات ما و همه آنها وارد این سازوکار مالی بشود، و از طریق این سازوکار تبادلات دوطرف صورت بگیرد. و همچنین قرار است تا سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتوانند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی ساماندهی کند. در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار صورت دهند. معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان در ادامه گفت: این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها و یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد که ظاهرا گام بعدی آن خواهد بود، که در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود.

وی در ادامه و درباره چگونگی فعالیت این سازوکار ویژه مالی نیز افزود: اینکه دقیقا این سازوکار چگونه کار خواهد کرد در جلسات کارشناسی که ما با طرف‌های اروپایی خواهیم داشت بررسی خواهد شد. بانک مرکزی ما با این مکانیزم باید وارد گفتگو شود و شکل انجام کار را مشخص کند.

عراقچی همچنین گفت: اینکه چقدر شرکت‌های اروپایی مایل باشند با این سازوکار وارد عملیات تبادلات با ایران بشوند البته موضوع بعدی است که باید اطلاع‌رسانی کامل صورت بگیرد. طوریکه ما مطلع هستیم اروپایی‌ها این سازوکار را به شکلی طراحی کرده‌اند تا شرکت‌های می‌خواهند با ایران کار بکنند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، البته فشار آمریکا نیز سرجای خودش هست. آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند که با این سازوکار مقابله خواهند کرد، اینکه طول کشید تا اروپایی‌ها این سازوکار را تعیین کنند برای این بوده که بتوانند راهکارهایی را پیدا کنند تا این تحریم عملیاتی نباشد. البته این سازوکار اصولا برای کالاهای تحریمی طراحی شده و اینکه برخی گفته‌اند که این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی طراحی شده مانند مواد غذایی و از این قبیل...، ممکن است که شروع کار با این کالاها باشد تا یک مکانیزمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد اما اصولا این سازوکار برای کالاهای تحریمی مفید خواهد بود و هدف سازوکار هم برای کالاهای تحریمی است. از نظر ما این قدم اول است از مجموعه تعهداتی که اروپایی‌ها در قبال ایران متعهد شده‌اند. در بیانیه ماه می 2017 که بین وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) تدوین شد در آنجا مجموعه‌ای از تعهدات را اروپایی‌ها پذیرفتند، و این قدم اول است که با ایجاد یک کانال بانکی بقیه فعالیت‌ها هم می‌تواند آماده شود.

وی اظهار داشت:‌ امیدواریم که این کانال مالی بطور کامل اجرا شود و ناقص نباشد و همه کالاها را در بر بگیرد. معاون وزیر خارجه در پایان گفت: هدف اصلی این سازوکار این است که حمایت کند از شرکت‌‌هایی که می‌خواهند با ایران وارد تعاملات تجاری شوند، اینکه این شرکت‌ها چقدر رغبت کنند تا وارد این کار بشوند منوط به این است که سازوکار به درستی طراحی شده باشد و به درستی هم به شرکت‌ها معرفی شود، که البته این گام بعدی است که باید انجام شود. هدف این سازوکار این است که کاری کند تا شرکت‌هایی که با ایران کار می‌کنند توسط آمریکا تحریم نشوند. اروپا به لحاظ سیاسی به‌دنبال این است تا فرصت تبادل تجاری با ایران را داشته باشد اما باید ببینیم که این امر در عمل چگونه پیش خواهد رفت.

   قاسمی: خواهان اجرای کامل تعهدات اروپا درکوتاه‌ترین زمان هستیم

سخنگوی وزارت امور خارجه کشور هم با استقبال از اعلام ساز و کار مالی اتحادیه اروپا گفت: ایران خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه ترین زمان ممکن است. به گزارش ایرنا ، بهرام قاسمی افزود: جمهوری اسلامی ایران اقدام اخیر اتحادیه اروپا برای ثبت و اعلام سازوکار ویژه مالی با ایران را اولین گام اروپا در انجام تعهدات خود در قبال ایران مندرج در بیانیه ماه می 2018 وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی دانسته و خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه ترین زمان ممکن است.

وی ادامه داد: پس از خروج آمریکا از برجام با وجود مواضع سیاسی اتحادیه اروپا در ارتباط با حفظ برجام و ضرورت انتفاع اقتصادی ایران از آن و اقدامات محدود این اتحادیه همچون بروز رسانی مقررات مسدود ساز، متاسفانه تاکنون نتیجه ملموس و اقدام عملی در راستای انتفاع ایران را شاهد نبوده ایم.

قاسمی اضافه کرد: اقدام اتحادیه اروپا در تاسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپا اطمینان حاصل کنندکه این اقدام بخشی از تحریم های غیرقانونی آمریکا را جبران کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران برای ادامه تعامل سازنده با اتحادیه اروپا و کشورهای عضو براساس احترام و تامین منافع متقابل آمادگی دارد. در عین حال با توجه به اجرای محدود و ناقص و همراه با تاخیر فراوان تعهدات این اتحادیه در بیانیه می 2018 اعتقاد دارد که اتحادیه اروپا باید این اقدام و سایر تعهدات خود را برای بهره مندی مردم ایران از منافع اقتصادی برجام تسریع نماید. وزیر خارجه اتریش نیز اظهار داشت: این ساز و کار مالی برای شرکت های کوچک و متوسط می تواند راهکاری را فراهم آورد تا بدون واهمه از یافتن بانکی که پروژه های تجاری آنها در ایران را به دلیل خطر تحریم از سوی آمریکا پشتیبانی نمی کند، به تجارت با ایران ادامه دهند. وی افزود: اجرایی شدن این سیستم INSTEX برای شرکت های کوچک و متوسط اروپایی مهم است.

   راه‌اندازی «اینستکس» به دلیل مخالفت‌ جدی آمریکا طول کشید

از سوی دیگر  نورمن لامونت فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری با ایران با استقبال از کانال ویژه مالی اروپا موسوم به «اینستکس» برای توسعه روابط تجاری با ایران گفت: راه‌اندازی این سازوکار به دلیل مخالفت‌های جدی آمریکا به طول انجامید.

 لامونت روز جمعه در گفت‌وگوی اختصاصی با ایرنا افزود: این سازوکار در ابتدا قرار است برای مصارف دارویی و مواد غذایی مورداستفاده قرار گیرد. به‌ظاهر ممکن است که این‌یک ابتکار پیش‌پاافتاده باشد اما تجارت درزمینه مواد دارویی، چنانچه رئیس‌جمهوری ایران گفته است، برای این کشور حائز اهمیت است و امیدوارم توسعه اینستکس در آینده به استفاده از آن برای پرداخت بدهی های نفتی ایران منجر شود.

این سیاستمدار انگلیسی اضافه کرد: ایران نباید تلاش‌هایی را که اروپا برای ایجاد این سازوکار صورت داد، دست‌کم بگیرد. وی تصریح کرد که اروپا به‌رغم فشارهای آمریکا در این زمینه موضع خود را حفظ کرده است.

   حمایت اتریش از راه‌اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران

وزیر امور خارجه اتریش، راه‌اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران موسوم به INSTEX (اینستکس)را گامی مهم برای تجارت میان ایران و اروپا قلمداد کرد.

به گزارش ایسنا، کارین کنایسل، وزیر امور خارجه اتریش ساعتی قبل در توییتی با اشاره به راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران نوشت:

«احداث اینستکس گامی مهم در جهت تسهیل تجارت مشروط میان اتحادیه اروپا و ایران است. این اساس مهمی در تلاش‌های‌مان برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران محسوب می‌شود. برجام باید حفظ شود. توافقات بین‌المللی باید مورد احترام قرار بگیرند.»

   وزیر راه : سازوکار مالی برای مصونیت شرکت های اروپایی برابر آمریکاست

 اما از میان وزیران اقتصادی ،‌ تنها وزیری که دیروز واکنش نشان داد ،‌ وزیر راه و شهر سازی بود . محمد اسلامی بر این باور است که کانال مالی ویژه اروپا یا اینستکس (INSTEX) بستری برای تبادلات مالی طرف های قرارداد تجاری با ایران است و مصونیتی را برای شرکت های اروپایی برابر فشار آمریکا ایجاد می کند. وزیر راه و شهرسازی دیروز  (جمعه) در حاشیه آیین گرامیداشت چهلمین سالگرد انقلاب شکوهمند اسلامی در ترمینال یک فرودگاه بین‌المللی مهرآباد در پاسخ به ایرنا افزود: اروپایی ها با طراحی این سازوکار مالی به دنبال مصونیت بخشی به شرکت های خود در برابر تحریم آمریکایی ها هستند اما این ابزار طراحی گسترده و فراگیری ندارد.

به گفته «محمد اسلامی»، هدف این سازوکار آسیب نرسیدن به آن دسته از شرکت های اروپایی است که با ایران ارتباط داشته یا قصد همکاری دارند.

   واکنش آمریکا

 اما ایالات متحده آمریکا در واکنش به راه اندازی کانال مالی اروپا برای تسهیل مبادلات تجاری به ایران می‌گوید که انتظار نمی رود این کانال تاثیری بر کارزار فشار بر ایران بگذارد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است که انتظار نمی رود این کانال مالی بر فشار اقتصادی حداکثری بر ایران تاثیری بگذارد. وی همچنین افزوده است که وزارت خارجه از نزدیک گزارش‌ها درباره این کانال مالی را دنبال می کند تا اطلاعات بیشتری درباره این مکانیسم بدست آورد. وی همچنین گفته است کسانی که با ایران در موارد تحریم شده وارد فعالیت شوند با این خطر مواجه خواهند بود که دسترسی به سیستم مالی ایالات متحده آمریکا و امکان تجارت با این کشور را از دست بدهند.

سه سوال و جواب درباره اینستکس

   اینستکس چگونه کار می کند؟

این ساز و کار تازه به عنوان اتاق تسویه حساب حوزه یورو برای ایران کار می کند تا تجارت با بنگاههای اروپایی را تسهیل کند. در اصل،‌اینستکس،‌یک کارکرد پایاپای دارد که در خارج از قلمروی سیستم مالی جهانی آمریکا عمل می کند و در حال حاضر مبادلات بر روی کالاهای غیرتحریمی مانند محصولات کشاورزی و دارویی است. انتظار نمی رود که این کانال در حال حاضر تراکنش های مربوط به نفت را در بر بگیرد .

   چه کسانی درگیر هستند؟

کشورهای آلمان ،‌فرانسه و بریتانیا مدیریت این اتاق تسویه را در اختیار گرفته اند . مرکز این ساز و کار در فرانسه است و آلمان ریاست آن را بر عهده دارد و حمایت مالی هر سه کشور پشتیبان این ساز و کار است .

این سه کشور بدنبال حمایت 28 عضو  اتحادیه اروپا هستند  تا در برابر هر گونه اقدامات انتقام  جویانه واشنگتن، متحد در کنار هم بایستند.

   آیا ساز و کار عمل می کند؟

از لحاظ تئوریک این کانال مالی بنگاههای اروپایی را از جرایم تحریم آمریکا تحت پوشش قرار می دهد . هر چند که بنگاهها و بانکهای اروپایی که با آمریکا کار تجاری می کنند به خاطر نگرانی هایی که ممکن است جرایم آمریکایی بر آنها اعمال شوند در تجارت با ایران تردید داشته باشند. این ساز و کار در ابتدا بنگاههای کوچک و متوسط اروپایی را در بر می گیرد و به احتمال خیلی زیاد حجم تجارت هم کوچک باشد .