اثر مثبت کانال مالی اروپا در خرید قطعات هواپیما
با توجه به همکاری قابل ملاحظه اروپا و به ویژه شرکت هواپیماساز ATR با ایران ایر در آستانه دور نخست
تحریم‌های آمریکا علیه ایران در مرداد ماه سال‌جاری، انتظار می‌رفت که این همکاری با آغاز تحریم‌ها هم ادامه پیدا کند اما اینگونه نبود و اروپا برای اجرای مکانیزم مالی برای همکاری تجاری با ایران هم که وعده‌های بسیاری داده بود، ماه‌ها تعلل کرد. درواقع پس از خروج امریکا از برجام در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۹۷، دو مهلت از سوی ایران به اروپایی‌ها داده شد تا توافق هسته‌ای موسوم به برجام حفظ شود. نخستین مهلت، ۱۸ تیر ۹۷ یعنی ۶۰ روز پس از خروج امریکا از برجام بود که اروپا در این مدت اقدامی برای حفظ برجام و تضمین منافع انجام نداد، دومین مهلت، ۱۳ آبان ۹۷ یعنی همزمان با اعمال تحریم‌های نفتی و بانکی امریکا علیه مردم ایران بود که موعد این تاریخ هم رسید، اما باز اروپایی‌ها برای حفظ برجام و تضمین منافع ایران گامی برنداشتند تا اینکه اواخر هفته گذشته، خبرهایی درباره آغاز به کار INSTEX(Instrument in Support of Trade Exchanges) مطرح شد. «ساز و کار حمایت از روابط تجاری» یا INSTEX که پیش‌تر با نام SPV (ابزار خاص‌منظور)در کشور مطرح شده بود، در واقع یک کانال مالی است که امکان تجارت ایران و اروپا را در عین تحریم‌های امریکا فراهم می‌آورد. این سازوکار در واقع یک مکانیزم تسویه و پرداخت است. از طریق این مکانیزم تعهدات شرکت‌های دریافت‌کننده نفت و کالا از ایران در یک حساب نگهداری می‌شود و ایران می‌تواند از این حساب و بدون نیاز به جابه‌جایی مستقیم پول برای خرید کالا و خدمات از سایر شرکت‌های اروپایی استفاده کند. اما سوال این است که آیا ابزار معرفی شده یعنی «اینستکس» متفاوت از ابزار خاص‌منظور یا SPV است؟ اینستکس در واقع یک ابزار خاص منظور است (یا SPV) که به‌طور ویژه برای تجارت با ایران فراهم شده‌است.اما SPV چه اثری می تواند بر صنعت هوایی کشور داشته باشد؟ مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در خصوص اثرگذاری سیستم مالی جدید اتحادیه اروپا موسوم به اینستکس اظهار کرد: هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا برای SPV طرح ویژه صنعت هوایی داشت، امیدواریم با راه‌اندازی شبکه مالی این طرح ما هم راه بیفتد.به گزارش تسنیم، فرزانه شرفبافی در پاسخ به این پرسش که این طرح هما چه تاثیری در عملکرد ایران‌ایر خواهد داشت، افزود: در ورود هواپیما و قطعات هواپیما موثر خواهد بود.
سرنوشت هواپیماهای برجامی؟
اگرچه با خروج آمریکا از برجام، سرنوشت هواپیماهای توافق شده میان ایران ایر با سه شرکت هواپیماساز در‌هاله ای از ابهام فرورفت اما در همان مدت کوتاه اجرای این توافقنامه، 16 فروند هواپیما شامل 3 فروند ایرباس و 13 فروند ATR وارد ناوگان هوایی هما شدند.
این درحالی است که براساس توافقنامه قرار بود که 200 فروند هواپیما شامل 80 فروند بویینگ، 100 فروند ایرباس و 20 فروند ATR درراستای نوسازی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران خریداری شود که با خروج آمریکا از برجام، این توافقنامه‌ها در همان ابتدای راه، متوقف شدند.با خروج آمریکا از برجام، بویینگ به صورت یکطرفه قرارداد فروش 80 فروند هواپیما به هما را فسخ کرد، ایرباس هم اعلام کرد که ریسک معامله با ایران را در شرایط تحریم نمی پذیرد و فقط شرکت ATR بود که در آستانه آغاز دور نخست تحریم‌ها با دریافت مجوز اوفک توانست، جدا از 8 فروند هواپیمایی که تحویل ناوگان هوایی هما داده بود، 5 فروند هواپیمای دیگر هم به ایران ایر واگذار کند. حال و با گذشت حدود 4 ماه از تحریم‌های هوایی سوال این است که وضعیت توافقنامه‌های ایران ایر با
شرکت‌های هواپیماساز در چه حالی است؟ آیا امکان اجرای این توافقنامه‌ها با اجرای SPV وجود دارد؟ درهمین راستا شرفبافی از درخواست کمپانی ATR به وزارت خزانه داری امریکا برای صدور مجوز اوفک جهت تحویل هواپیماهای باقیمانده به ایران‌ایر خبر داد و گفت: برای ورود باقیمانده ATRها مجوز اوفک لازم است؛ کمپانی ATR درخواست صدور مجوز تحویل این هواپیماها را به امریکا داده و منتظریم ببینیم پاسخ می‌دهند یا خیر.
هما پرواز چارتر ندارد
اما موضوع دیگری که طی هفته‌های گذشته درصنعت هوایی خبرساز شده است، بحث فروش بلیت چارتر و محدودیت‌هایی است که وزارت راه و شهرسازی برای فروش این نوع از پروازها ایجاد کرده است، براساس تصمیم جدید این وزارتخانه، بلیت مسیرهایی چارتری باید در قالب بسته سفر یعنی هتل، اقامتگاه و ... به مسافر ارائه شوند و کیش و قشم هم از لیست مسیرهای چارتری حذف شدند. با محدود کردن پروازهای چارتری این سوال مطرح می شود که وضعیت ایران ایر به عنوان ایرلاین حامل پرچم کشور در شرایط کنونی چه می شود که به گفته مدیرعامل این شرکت، ایران‌ایر به هیچ وجه بلیت چارتری ندارد. درواقع با توجه به آنکه تمام پروازهای ایران ایر به صورت سیستمی انجام می شود محدودیت ایجاد شده در پروازهای چارتری تاثیری دروضعیت کنونی این ایرلاین ندارد.
