پاسکاری بین‌سازمانی معضل زباله‌های بیمارستانی
روزانه حدود 100 تن پسماند پزشکی از نوع زباله‌های عفونی و زباله‌های تیز و برنده از مراکز درمانی سطح شهر تهران به سازمان مدیریت پسماند شهرداری تحویل داده می‌شود اما این وضعیت در حالی است که تکلیف پسماندهای پزشکی سایر مراکز خرد درمانی از از جمله هزاران مطب فعال معلوم نیست. این پسماندها به سلول بهداشتی ۵ هکتاری در مرکز پردازش و دفع پسماندهای آراد کوه واقع در کهریزک منتقل شده و دفن می‌شوند اما آن‌طور که مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست کشور اعلام کرده‌اند، سلول دفن آراد کوه فقط تا سال آینده جوابگوی پسماندهای پزشکی تهران است. این وضعیت در حالی است که حل این بحران که هر روز ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند، درگیر پاسکاری میان سازمان‌های متولی شده و گاه به فراموشی سپرده می‌شود. وزارت بهداشتی‌ها معتقدند، بر اساس آیین نامه به وظایف خود عمل می‌کنند اما مسوولان شهرداری نظری مخالف این ادعا دارند. با این حال مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان نهاد ناظر بر مدیریت زباله‌های بیمارستانی، بر این باورند که مدیریت این پسماندها تحت تأثیر مناقشه بر سر هزینه‌های مدیریتی پسماند قرار گرفته و لازم است که وزارت بهداشت و شهرداری تهران برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی با یکدیگر توافق کنند.
محیط زیست:
شهرداری و وزارت بهداشت تعامل کنند
محمدحسین بازگیر، رییس اداره محیط زیست شهر تهران، روز گذشته درباره وضعیت مدیریت پسماندهای بیمارستانی تهران گفت: بیش از ۷۰۰۰ واحد درمانی در تهران است که شامل ۱۶۰ بیمارستان می‌شود و بقیه آنها درمانگاه، آزمایشگاه و مطب هستند. بر اساس ضوابط و قوانین پسماندهایی که به مرکز دفن می‌رسند باید توسط دستگاه‌های امحای موجود در مراکز درمانی کاملا بی‌خطر و عاری از میکروب شده باشند اما متأسفانه بخش عمده‌ای از این پسماندها به درستی تفکیک و بی‌خطر نمی‌شوند. برچسب‌گذاری کیسه پسماندهای پزشکی هم ناقص بوده و تمام اینها به معنی آن است که تولید‌کننده پسماند تکلیف قانونی خود را درست انجام نداده و پیمانکار سازمان مدیریت پسماند شهرداری هم به‌درستی عمل نکرده چرا که پسماندهای پزشکی را قبل از بیخطرسازی تحویل گرفته است.
او افزود: این وضعیت در حالی است که مراکز درمانی و دانشگاه‌های علوم پزشکی اصرار دارند پسماندهایشان توسط دستگاه‌های بی‌خطرساز عاری از میکروب و تبدیل به پسماند عادی می‌شوند و ادامه مدیریت آنها مانند سایر پسماندهای شهری برعهده شهرداری است و شهرداری نباید هزینه‌ای بیشتر از پسماندهای عادی از مراکز درمانی مطالبه کند، در حالی که شهرداری بدون توجه به بیخطرسازی پسماندهای بیمارستانی، تعرفه پسماندهای پزشکی را دریافت می‌کند.
بازگیر با بیان اینکه سلول دفن آراد کوه فقط تا سال آینده جوابگوی پسماندهای پزشکی تهران است، بیان کرد: این سلول به زودی پر می‌شود در حالی که روش مدفون‌سازی پسماندها در ایران سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین روش دفع پسماندهای پزشکی است. محدودیت‌های زمین در کلان‌شهر تهران و اهمیت حفظ خاک و منابع آب حکم می‌کند که از همین حالا باید به فکر روش‌های جایگزین از جمله احداث زباله سوز پزشکی مرکزی یا روش‌های غیرمتمرکز با فناوری‌های جدید باشیم تا در سال‌های آینده دچار مشکل نشویم. وزارت بهداشت و شهرداری تهران باید توافق کنند تا هر چه سریع‌تر کار احداث زباله سوز یا سایت امحا را شروع کنند.
وزارت بهداشت:
به وظایفمان عمل کرده‌ایم
اظهارات بازگیر در حالی است که معاون مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت معتقد است شهرداری به‌دلیل مسائل اقتصادی حاضر به ایجاد سیستم جدید جمع‌آوری پسماند بیمارستانی نیست. محسن فرهادی درباره این موضوع بیان کرد: قانون مدیریت پسماند به‌طور واضح وظایف را مشخص کرده و براساس آن وظیفه مدیریت پسماند پزشکی بر عهده تولید‌کننده است و براساس ضوابط و آیین‌نامه‌هایی که پسماندها را از هم تفکیک می‌کند وزارت بهداشت به وظایف خود عمل می‌کند. تقریباً ۱۰۰ در‌صد بیمارستان‌های موجود در تهران به جز یکی دو بیمارستان مجهز به دستگاه‌های بی‌خطرساز بوده و در محدوده‌ای که قانون مشخص کرده عملیات بیخطرسازی غیر‌سوز را انجام و تحویل سیستم جمع‌آوری شهری قرار می‌دهند، در ادامه این فرآیند که همان جمع‌آوری آن است انحصارا سازمان مدیریت پسماند مسوول است.
او افزود: این وضعیت در حالی است که شهرداری تنها یک ناوگان برای جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی در نظر گرفته و ایجاد یک سیستم جدید برای چنین مراکزی را به‌واسطه عدم صرفه اقتصادی راه‌اندازی نمی‌کند، این اقدام پسماندهای بی‌خطر شده و تفکیک نشده را مخلوط و اقدامات صورت گرفته را زایل می‌کند.
معاون مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت مورد دیگر اختلاف میان وزارت بهداشت و شهرداری را تعرفه یکسانی دانست که از سوی مدیریت پسماند برای جمع‌آوری پسماندهای بی‌خطر و تفکیک نشده صورت می‌گیرد و گفت: این موضوع به مرور این گرایش را برای مراکزی که فرآیند بیخطرسازی را انجام می‌دهند ایجاد می‌کند تا به‌منظور جلوگیری از استهلاک دستگاه‌ها و صرف هزینه برای نیروی کار گرایش به سمت عدم بیخطرسازی پیدا می‌کنند.
او افزود: ما چیزی را که وظایفمان در قانون و ضوابط برای تفکیک و بیخطرسازی مشخص کرده انجام داده و آن را به عوامل اجرایی تحویل می‌دهیم، ما مراکزی که زباله‌های بیمارستانی خود را بی‌خطر‌نکرده تحویل شهرداری می‌دهند تکلیف به انجام کردیم و در تلاش هستیم تا با اعمال فشار بر آنها از طریق نظام اعتبار‌بخشی و نظارت معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور از جمله تهران با اینگونه مراکز برخورد کنیم و حتی در مورد برخی از آنها برخورد قضایی هم انجام شده است. تا تکمیل فرآیند نظام اعتبار‌بخشی و با توجه به اینکه برخوردهای قضایی در وهله اول به تعطیلی این درمانگاه‌ها منجر نشده و این موضوع به تداوم تولید زباله‌های عفونی می‌انجامد، شهرداری تهران باید یک سیستم مجزا را برای این دست مراکز درمانی در نظر بگیرد.
شهرداری:
کوتاهی از وزارت بهداشت است
در حالی که مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست، کوتاهی در امر جمع‌آوری و امحای زباله‌های بیمارستانی را از طرف وزارت بهداشت و شهرداری دانسته و وزارت بهداشت هم معتقد است آنچه در قانون به عنوان تکلیف برای این سازمان تعیین شده را انجام داده است، چندی پیش شهرداری تهران در نامه‌ای نسبت به انتقادهایی که به این سازمان در زمینه امحای زباله‌های بیمارستانی وارد می‌شود، پاسخ داد. در بخشی از این نامه آمده است: « در کلان‌شهر تهران، در حال حاضر بر اساس آمار غیر رسمی بیش از ۱۰ هزار واحد بهداشتی و درمانی مشغول به فعالیت هستند که ماحصل این فعالیت‌ها، تولید پسماندهای پزشکی (عفونی، تیز و برنده و شیمیایی و دارویی) و پسماندهای شبه خانگی (دفاتر اداری، آشپزخانه و... و.) است. در حال حاضر شهرداری تهران برابر قانون و با وجود نداشتن هیچ گونه وظیفه قانونی در قبال اینگونه پسماندها، تنها به دلیل حساسیت و احساس مسوولیت و جلوگیری از انتشار آلودگی و خطر در سطح شهر، نسبت به جمع‌آوری اینگونه پسماندها از حدود ۲۰۰۰ واحد بهداشتی و درمانی اقدام می‌کند و سایر مراکز که بیش از هزاران واحد هستند، متاسفانه پسماندهای تولیدی خود را مستقیما و از طریق اختلاط با پسماند عادی شهری در مخازن خیابانی تخلیه می‌کنند.
بر همین اساس در سال‌های اخیر شورای محترم اسلامی شهر تهران و کمیسیون‌های تخصصی مرتبط با آن، با حساسیت فراوان موضوع را پیگیری و همانطور که در بخش‌های قبل بدان اشاره گردید، با وجود عدم وظیفه قانونی شهرداری، این ارگان خدوم را موظف به بهسازی و نوسازی مدیریت پسماندهای پزشکی نموده و شهرداری تهران هم در این چارچوب، طرحی را تحت عنوان مدیریت بهینه پسماندهای پزشکی تهیه و بر اساس آن، نسبت به برآورد امکانات و تجهیزات استاندارد اقدام و از طریق انجام یک فراخوان بین‌المللی، یک شرکت سرمایه‌گذار اروپایی را جهت اجرای این مهم در سطح شهر تهران انتخاب نمود که متاسفانه با توجه به عدم همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این فراخوان همچنان بی‌اثر باقی مانده و وارد فاز اجرایی نشده است.»
