چالش گوشت
گروه تشکل‌ها|بهاره مهاجری
گوشت، به چالشی جدید برای کشور بدل شده است. از ابتدای سال جاری، نوسان ارزی و قاچاق دام دو عامل مهمی بود که سبب ایجاد التهاب در بازار گوشت شد. همین امر کافی بود تا جبران کسری بازار، دو برابر میزان سال گذشته یعنی 240 هزار تن گوشت قرمز وارد کشور شده و صف‌های طویلی برای دریافت گوشت‌های وارداتی در فروشگاه‌های بزرگ تشکیل شود. اگرچه دولت تمام تلاش خود را برای توزیع گوشت ارزان قیمت به اقشار کم درآمد به کار بست، اما توزیع نادرست باعث ناکارایی این روش و عدم تنظیم بازار بود. به‌طوری‌که همچنان که روزهای پایانی سال را سپری می‌کنیم، شاهد کمبود عرضه در بازار و افزایش قیمت‌ها هستیم. این در حالی است که به گفته فعالان اقتصادی، اگر این گوشت‌ها به مراکز عمده مصرف، کترینگ‌های بزرگ و کارخانه‌های فرآورده گوشتی راه می‌یافت، به صورت غیرمستقیم وارد سفره خانواده‌های دهک‌های مختلف جامعه از جمله اقشار آسیب‌پذیر جامعه می‌شدند و به این صورت، هدف اصلی دولت که حمایت از مردم است، محقق می‌شد. با این حال دولت همچنان بر ادامه واردات گوشت یارانه‌یی و توزیع مستقیم آن به مردم اصرار می‌ورزد. در حالی که کارشناسان بر این باورند که دولت باید واردات گوشت را متوقف کرده و در عوض، یارانه آن را به صورت مستقیم به اقشار کم درآمد بپردازد تا مانع از ایجاد رانت و فعالیت دلال‌ها شود.
دستور وزیر برای تشدید نظارت بر بازار
وزیر صنعت، معدن وتجارت در جلسه ستاد تنظیم بازار گفت: تمام تلاش ما این است که پوشاک و کالاهای اساسی مورد نیاز مردم از جمله گوشت و مرغ با قیمت مناسب به مردم عرضه شود. رضا رحمانی از دستور به رییس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای تشدید نظارت خبر داد و افزود: در موقعیت‌هایی باید از مکانیزم بازار برای کنترل و نظارت استفاده کرد، در موقعیتی دیگر هم که از سوی عده‌ای طمع‌کاری وجود دارد، ما باید ورود کنیم و این هم باید محسوس باشد. او افزود: با تشدید نظارت‌ها تصمیم بر این است برای تنظیم بازار از جمله بازار گوشت و مرغ و تامین کالاهای مورد نیاز مردم به خصوص در ایام عید تمهیداتی اندیشه شود تا اقلام با قیمت مناسبی به دست مردم برسد. وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی از مدت‌ها پیش ذخیره‌سازی گوشت و مرغ را آغاز کرده تا با توجه به حجم واردات گوشت، مردم بتوانند به سهولت گوشت مورد نیاز خود را تامین کنند.
به گزارش شاتا، رحمانی با اشاره به وضعیت فعلی بازار گوشت و مرغ، گفت: بازار با بخشنامه اصلاح نمی‌شود و باید با مکانیزم‌های علمی به این حوزه ورود کرد، از سوی دیگر باید سریعا تصمیمات لازم از سوی ستاد تنظیم بازار اتخاذ شود و اگر نیاز بود شبانه‌روزی کار کنیم تا برای مردم مشکلی پیش نیاید. او با بیان اینکه با اجرای تصمیمات ستاد تنظیم بازار، در آینده قیمت‌ها تعدیل خواهد شد، گفت: در بحث نظارت مردم باید احساس کنند که با متخلف بطور جدی برخورد می‌شود، برخورد هم اعلام آمار ۵ هزار نفری از تشکیل پرونده نیست، بلکه ممکن است ۲ پرونده تشکیل شود اما این پرونده باید برای تخلف‌های اساسی باشد.
اصلاح فرآیند توزیع گوشت
از سویی دیگر، دبیر ستاد تنظیم بازار کشور با تاکید بر اینکه در تامین میوه شب عید با کمبودی مواجه نیستیم، گفت: با توجه به قیمت مصوب، هیچ خرده فروشی حق ندارد مرغ گرم را بالاتر از 11 هزار و 500 تومان عرضه کند و در صورت مشاهده با متخلف برخورد قانونی می‌شود. عباس قبادی افزود: تکالیف عمده وزارت جهاد کشاورزی را ابلاغ کردیم که از جمله، افزایش جوجه‌ریزی در مرغداری‌ها است و اگر رقم اعلامی محقق شود، می‌تواند نیاز عید و بعد از آن را برطرف کند. قبادی ادامه داد: همچنین به وزارت جهاد کشاورزی اختیار دادیم در صورت نیاز برای حفظ ذخایر استراتژیک گوشت مرغ وارد کند.معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز واردات جوجه یکروزه و ممنوعیت صادرات مرغ تا پایان ماه مبارک رمضان را دیگر تصمیمات ستاد تنظیم بازار اعلام کرد وگفت: مقدار قابل توجهی نهاده، وارد کشور شده و مشکلات ارزی هم با کمک بانک مرکزی برطرف شد. قبادی با اشاره به اصلاح فرآیند توزیع گوشت قرمز قیمت تنظیم بازار، از برنامه ستاد برای توزیع هدفمند این محصول در میان اقشار مختلف مانند کارمندان دولت خبر داد و افزود: هیچ کمبودی در تامین گوشت مرغ و گوشت قرمز نداریم و نقایصی که در بحث نهاده‌های دامی داشتیم نیز برطرف شده و از هفته آینده دیگر شاهد صف دریافت این محصولات نخواهیم بود.
واردات 5 هزار راس دام زنده تا اخر هفته
اما تلاش‌ها برای تامین پروتئین مورد نیاز کشور و پایین آوردن قیمت‌ها به این جا ختم نشده و دولت به واردات گسترده دام زنده روی آورده است. در همین رابطه، مسوولان شرکت پشتیبانی امور دام اعلام کردند، روند واردات که از بامداد روز گذشته با ورود 2 هزار راس دام زنده آغاز شده، تا آخر هفته ادامه دارد تا مجموع واردات به 50 هزار راس برسد. این محموله‌های دامی از کشورهای مختلف وارد می‌شود. حمید ورناصری، مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور نیز با بیان اینکه با واردات این تعداد دام زنده از رومانی، قیمت گوشت در بازار کاهش یابد، گفت: ورود دام زنده به کشور علاوه بر اشتغالزایی در سطح کشتارگاه‌ها، روند کاهش قیمت دام زنده، گوشت قرمز، لاشه و آلایش را در پی خواهد داشت. او اظهار کرد: برنامه‌ریزی واردات روزانه دام زنده گوسفندی از کشورهای مختلف دارای پروتکل بهداشتی با سازمان دامپزشکی صورت پذیرفته که بصورت روزانه کشتار و به بازار عرضه شود که بطور حتم این اقدام در کاهش قیمت دام زنده، لاشه، آلایش (کله و پاچه، دل و جگر) تاثیر خواهد داشت.مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام اضافه کرد: قیمت‌گذاری گوشت تازه وارداتی و گوشت استحصالی از دام زنده وارداتی توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان انجام می‌شود؛ البته وظیفه وزارت جهاد کشاورزی تامین است و این اقدامات نیز تاکنون در راستای این وظیفه بوده و برنامه‌ریزی توزیع و شبکه‌های توزیع نیز از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود. او ادامه داد: از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱۲۰ هزارتن انواع گوشت قرمز، وارد کشور شده است.
اما نیاز داخلی کشور به گوشت قرمز سالانه 100 تا 150 هزارتن است که تولید داخلی جوابگوی مصرف نیست براین اساس مجوز واردات آن صادر شد. طبق برنامه دولت، گوشت قرمز با ارز رسمی ۴۲۰۰ تومانی با هدف تنظیم بازار و دسترسی اقشار کم درآمد و دهک‌های پایین جامعه از کشورهای مختلف از جمله «برزیل، اسپانیا، رومانی و کشورهای آسیای میانه و روسیه» تامین و عرضه می‌شود. چندی پیش علیرضا رفیعی پور، رییس سازمان دامپزشکی کشور گفته بود که امسال مجوز واردات ۲۴۰ هزارتن گوشت قرمز صادر شده که 2 برابر سال گذشته است. به گفته او، سالانه 100 تا 150 هزارتن واردات گوشت گرم و سالانه 130 هزار تن گوشت منجمد برزیلی در کشور توزیع می‌شود اما نوسان ارزی و قاچاق دام سبب شده تا در این بازار التهاب ایجاد شود.
ادامه توزیع اینترنتی سبد پروتینی
موضوع دیگری که این روزها در بازار گوشت به چشم می‌خورد توزیع سبد پروتئینی با نرخ دولتی بود که توسط سایت‌های اینترنتی قرار بود انجام شود. اگرچه این طرح از آغاز با واکنشها و مخالفت‌هایی روبرو بود و شایعاتی هم از توقف این طرح به گوش رسید اما مدیر یکی از سامانه‌های اینترنتی توزیع گوشت تنظیم بازاری از ادامه فعالیت این سامانه خبر می‌دهد. مصطفی مظفری اظهار کرد: از 22 بهمن ماه سال جاری فعالیت فروشگاه اینترنتی عرضه گوشت تنظیم بازاری «یخچال» با آدرس yakhchaal.com و yakhchal.ir آغاز شده است. از روز سه شنبه، 400 بسته توزیع شده و در روزهای آینده این توزیع بر اساس حجمی که در اختیار ما قرار می‌گیرد در جریان خواهد بود. مظفری گفت: در حال حاضر تنها در مناطق 16 تا 20 تهران توزیع انجام می‌شود اما در آینده به مناطق دیگر تهران نیز خدمات ارایه می‌شود. او افزود: مردم برای خریداری محصولات تنظیم بازاری از این سایت باید ابتدا به سایت یاد شده مراجعه و ثبت نام کنند و بعد از احراز هویت آنها می‌توانند سبد محصولات پروتئینی شامل سه عدد مرغ و دو قطعه گوشت را دریافت کنند. قیمت هر سبد ۱۴۰ هزار تومان تا ۱۶۰ هزار تومان است و به هر خانوار یک بار در ماه این بسته تعلق می‌گیرد. به گفته مظفری، وزن مجموع مرغ و گوشتی که در این بسته قرار دارد به ترتیب 5 و 3 کیلو گرم است که ما آن را دربسته‌ای تحت عنوان سبد خانواده جمع‌آوری کرده و آن را طی 24 ساعت تا 48 ساعت آینده به مشتریان تحویل می‌دهیم.او تصریح کرد: قیمت هر کیلوکرم گوشت سرد منجمد گوساله 28 هزار و 500 تومان است، ران منجمد گوساله 28 هزار تومان و مرغ 8 هزار و 900 تومان است و قیمت هر سبد 140 هزار تومان تا 160 هزار تومان بر اساس وزن آن متغییر است.
توزیع گوشت به گرانی‌ها دامن زد
اما فرآیند توزیع گوشت آن هم به صورت منجمد باعث واکنش فعالان بخش خصوصی شد. آنها که این طرح تازه دولت را فروش اجباری گوشت و مرغ منجمد به مردم می‌دانند، می‌گویند که توزیع گوشت منجمد میان خانوارها به جای کنترل قیمت، به گرانی دامن میزند. در همین رابطه، نایب رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران گفت: اگر این گوشت‌ها به مراکز عمده مصرف راه می‌یافت، به صورت غیرمستقیم وارد سفره خانواده‌ها می‌شد. به گفته فرهاد آگاهی، کسانی که طرح توزیع گوشت منجمد وارداتی را به این شکل برنامه‌ریزی کرده‌اند، از اساس در تشخیص گروه هدف این گوشت‌ها، دچار خطای محاسباتی شده‌اند، چرا که مقصد مستقیم گوشت‌های منجمد خارجی سبد خانوارها نیست. آگاهی ادامه داد: تجربه‌های قبلی به روشنی نشان می‌داد ذائقه مردم، میلی به استفاده از گوشت‌های منجمد وارداتی ندارد و این گوشت‌ها بیشتر در کترینگ‌ها و مراکزی که تولید غذای انبوه انجام می‌دهند یا در صنایع غذایی و تبدیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کمتر به صورت مستقیم در سفره خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
نایب رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: متاسفانه با وجود هشدارهای انجمن‌های تخصصی، متولیان امر، به دلیل عدم اشرافیت به موضوع، حاضر به قبول واقعیت‌های بازار نشدند و با این کار، تدابیر قبلی و بعدی را هم بی‌اثر کردند. به گفته آگاهی، هرچند دلایل اوج‌گیری قیمت گوشت قرمز، به سال‌های گذشته و عدم توجه به زیرساخت‌های لازم باز می‌گردد، اما چنین خطاهای محاسباتی بزرگی در تصمیم‌گیری‌های اخیر، موجب شده واردات گوشت که نسبت به سال‌های قبل افزایش چشمگیری داشته، اثرگذاری لازم در کاهش قیمت‌ها را نداشته باشد. او ادامه داد: متاسفانه با این شکل توزیع بی‌تدبیرانه، باید اعتراف کنیم که نه تنها تقاضای بازار کاهش پیدا نکرد، بلکه اولا تقاضا تحریک شد و تقاضای القایی به وجود آمد و ثانیا گروه‌های اصلی هدف این گوشت‌ها یعنی همان کترینگ‌ها و صنایع فراورده‌های گوشتی، مجبور شدند گوشت مورد نیاز خود را از طریق واسطه‌هایی که در این صف‌ها قرار می‌گرفتند، تهیه کنند. او تاکید کرد که متولیان امر در تصمیم خود تجدید نظر کرده و هرچه سریعتر توزیع گوشت قرمز منجمد را به این شکل غیرمنطقی متوقف کنند.
