رونق کسب‌وکارهای دانش‌بنیان وابسته بخش خصوصی
بررسی آخرین فناوری‌های تأمین مالی کسب‌وکارهای نو در شرایط فعلی اقتصاد ایران موضوع نشست اخیر سازمان ملی کارآفرینی بود. در این جلسه اقدامات اخیر ستاد فرمان امام در راستای تأسیس فراصندوق سرمایه‌گذاری جسورانه به عنوان راه‌حلی برای تأمین آسان‌تر منابع مالی، تشریح شد. همچنین موضوع منع کسب‌وکارهای نوآورانه و دانش‌بنیان از دریافت وام‌های بانکی مورد تأکید قرار گرفت.
حسین سلاح ورزی، نایب‌رییس اتاق ایران و رییس سازمان ملی کارآفرینی با اشاره به وضعیت تحریمی حاکم بر اقتصاد تأکید کرد: شاخص‌های اقتصادی کشور اینگونه نشان می‌دهد که طی سال آینده در حوزه‌های اقتصاد سنتی از جمله صنعت، معدن و کشاورزی، تحرکی را شاهد نخواهیم بود. در این شرایط تنها امید ما به کسب‌وکارهای نو است که قادرند تولید ارزش کرده و زمینه نسبی رشد را فراهم کنند.
وی ادامه داد: سازمان ملی نوآوری روی دو محور کلی تمرکز می‌کند؛ ابتدا برگزاری نشست‌های آموزشی و سپس بررسی راه‌های بهبود محیط کسب‌وکار برای واحدهای اقتصادی که نوپا بوده و به حمایت‌های بیشتری نیاز دارند.
در حال حاضر یکی از مهم‌ترین موانع حرکت کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، تأمین منابع مالی است که باید با معرفی شیوه‌های جدید در این زمینه، امکان تحرک این واحدها را فراهم کنیم.
بر اساس اظهارات نایب‌رییس اتاق ایران در محیط کسب‌وکار متغیر و پرنوسان، ریسک سرمایه‌گذاری بالا می‌رود و در نتیجه واحدهای اقتصادی برای تأمین مالی با تنگنا روبرو می‌شوند. سلاح ورزی همچنین رتبه اعتباری ایران را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: رتبه اعتباری ایران در دهه 80 در بهترین وضعیت خود بود. در آن روزها رتبه ایران 4 از 7 بود.
در شرایط تحریمی به رتبه 7 از 7 رسیدیم. البته با نهایی شدن برجام وضعیت کشور بهتر شد و رتبه 5 را کسب کردیم. متأسفانه این وضعیت پایدار نبود و به رتبه 6 رسیده و پیش‌بینی می‌شود روند نزولی ادامه پیدا کرده و به رتبه 7 برسیم.
توماس اندرسون، مشاور سرمایه‌گذاری دولت عمان و مدیرعامل آکادمی بین‌المللی کارآفرینی سوئد نیز طی سخنانی در این نشست، مشکل اصلی اقتصاد ایران را دولتی بودن آن دانست و یادآور شد: تا زمانی که بخش خصوصی در صحنه اقتصادی پررنگ نشود، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نمی‌توانند رشد قابل‌توجهی داشته باشند.
وی تأکید کرد: در حال حاضر تحقیق و پژوهش در اقتصاد ایران جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده و به دلیل دولتی بودن، توجه خاصی به این مساله نمی‌شود. سهم تحقیق و پژوهش در تولید ناخالص داخلی، شاخصی است که در کشورهای توسعه‌یافته مورد توجه قرار می‌گیرد اما در ایران حتی محاسبه هم نمی‌شود.
اندرسون با نگاهی به چشم‌انداز 1404 ایران و تعیین سهم 4 درصدی تحقیق و پژوهش در تولید ناخالص داخلی کشور، پیش‌بینی کرد که با توجه به عدم حضور و مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد ایران، این هدف‌گذاری محقق نخواهد شد. مدیرعامل آکادمی بین‌المللی کارآفرینی سوئد در بخش دیگری از این نشست به لزوم توجه به نوآوری و نیاز و سلیقه بازار در ایجاد فناوری‌های نو اشاره و تصریح کرد: اگر در خلق یک نوآوری خاص، خواسته و نیاز بازار ملاک قرار نگیرد بطور حتم عمر کوتاهی داشته و به تدریج فراموش می‌شود.
وی همچنین به اهمیت منابع مالی برای ادامه حیات کسب‌وکارهای نو و دانش‌بنیان اشاره و یادآور شد: منابع مالی در همه نوع فعالیت اقتصادی نقش کلیدی دارد اما در مورد این بخش از کسب‌وکارها، آنچه بیش از هر چیز دیگر اهمیت دارد، ارتباط واقعی و موثر بین دانشگاه و مراکز تحقیق و توسعه با این واحدهاست. در ادامه حمیدرضا امیری نیا، مشاور رییس ستاد فرمان حضرت امام و مدیر تأسیس فراصندوق سرمایه‌گذاری جسورانه بهترین روش برای تأمین مالی این نوع از فعالیت‌های اقتصادی را سرمایه‌گذاری‌های جسورانه دانست و تشریح کرد: باید این تفکر را بین واحدهای فعال در این بخش نهادینه کنیم که پرداخت وام به آنها در واقع خیانت به آنهاست.
سال‌هاست که در کشورهای مختلف از شیوه VC برای تأمین مالی استفاده می‌شود. این روش به کمک فراصندوق نیز امکان عملیاتی شدن دارد. در یک سال گذشته با همکاری بورس این فراصندوق را ایجاد کرده‌ایم.
وی ادامه داد: موسسان فراصندوق موسسه دانش‌بنیان برکت، دانشگاه آزاد اسلامی و معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور هستند. موضوع فعالیت آن نیز سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز از بورس و مشارکت در تأسیس آنهاست. تمرکز اصلی سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه است.
بر اساس اظهارات امیری نیا، حجم صندوق 5 هزار میلیارد ریال در گام اول و قابل افزایش سرمایه تا میزان 10 هزار میلیارد ریال است. از طرفی حوزه‌های سرمایه‌گذاری این صندوق به فناوری‌های مالی، اینترنت اشیا، فناوری اطلاعات و ارتباطات، تجارت الکترونیک، رسانه و سرگرمی و سلامت معطوف می‌شود.
سرمایه‌گذاری خطرپذیرکه از آن با عنوان سرمایه‌گذاری جسورانه یا سرمایه‌گذاری کارآفرینی نیز نام می‌برند، عبارت است از تأمین سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین که مستعد جهش و رشد ارزش و البته ریسک فراوانی هستند. این شرکت‌ها در مراحل ابتدایی رشد و تکامل اقتصادی، مورد توجه سرمایه‌گذارانی هستند که با ارزیابی موشکافانه خود، شکاف سرمایه و کمبود نقدینگی شرکت‌های کارآفرین را جبران می‌کنند و در گروه سهام‌داران آنها قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر با مدیریت فعالانه و برنامه‌ریزی در توسعه مدل‌های راهبردی، در کسب‌وکار هدف و ارزش‌افزوده و افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. رونق و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر موتور محرک و محور اصلی رشد محصولات جدید و نوآوری در عرصه فناوری است.
