آشوب در سودان
گروه جهان|
عمرالبشیر رییس‌جمهوری سودان، در اقدامی غیرمنتظره با انحلال دولت مرکزی و برکناری گسترده فرمانداران در این کشور وضعیت اضطراری اعلام کرده است. شمار قابل‌توجهی از شهروندان سودانی در سه ماه گذشته در اعتراض به شرایط اقتصادی و زندگی سخت در خیابان‌ها تجمع می‌کنند و خواستار کناره‌گیری عمرالبشیر از قدرت شده‌اند. به‌گزارش خبرگزاری فرانسه، رییس‌جمهوری سودان با صدور دو فرمان ۱۶ افسر ارتش و دو افسر نیروهای امنیتی را به عنوان فرمانداران ۱۸ استان سودان منصوب و معرفی کرده است. عمر البشیر گفته سودان در سخت‌ترین وضعیت تاریخ این کشور قرار دارد و او می‌خواهد با انحلال دولت و با به کارگیری نیروهای کارآمد و متخصص با بحران اقتصادی مقابله کند.
نخستین جرقه اعتراض‌ها دسامبر گذشته و به‌دلیل افزایش قیمت نان زده شد. از آن زمان تاکنون، تجمعات اعتراضاتی خاموش نشده و اعتراض‌ها هر پنج‌شنبه برگزار می‌شود. با این حال در روزهای اخیر نیروهای انتظامی و امنیتی با خشونت بیشتری معترضان را سرکوب می‌کردند. در حالی که منابع دولتی شمار قربانیان ناآرامی‌های اخیر را ۳۱ نفر اعلام کرده‌اند، دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید تعداد قربانیان دست‌کم ۵۱ نفر است و در میان آنها تعدادی کودک و امدادگر نیز وجود دارند. مطابق گزارش‌ها نیروهای امنیتی سودان تاکنون صدها معترض، فعال سیاسی اپوزیسیون و روزنامه‌نگار را بازداشت کرده‌اند و انتظار می‌رود با اعلام وضعیت اضطراری سرکوب مخالفان و اعمال خشونت علیه معترضان شدت گیرد.
دوره کنونی ریاست‌جمهوری عمر البشیر سال ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد و او بارها گفته بود که قصد ندارد برای دوره بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شود. اما در روزهای اخیر یکی از کمیته‌های پارلمان سودان از تلاش برای تغییر قانون اساسی خبر داده بود، تغییری که بر اساس آن عمر البشیر بار دیگر می‌توانست نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شود؛ موضع‌گیری که مورد اعتراض بسیاری از سودانی‌ها قرار گرفته است. حال همزمان با انحلال دولت مرکزی و دولت‌های محلی، البشیر از اعضای پارلمان سودان خواسته تا بررسی این طرح را به تعویق بیندازند.
البشیر در سخنرانی خود گفت: «از مجلس نمایندگان می‌خواهم که اصلاحات قانون اساسی مطرح شده برای تکمیل روند گفت‌وگو میان گروه‌های سودانی را تسریع کند.» او همچنین با دفاع از نیروهای نظامی سودان خطاب به مردم کشورش گفت: «از تمامی افراد می‌خواهم که در نقش نیروهای مسلح به عنوان تامین‌کننده گفت‌وگوها و حامیان آن تجدیدنظر کنند. همچنین صادقانه از تمامی گروه‌های اپوزیسیون می‌خواهم که به گفت‌وگوی ملی بپیوندند.» البشیر با اعتراف به اینکه تظاهرات در سودان در ابتدا براساس خواسته‌های مشروع شکل گرفته، گفته: «آنچه غیرقابل قبول و نگران‌کننده بود، آن است که برخی درصدد برآمدند با استفاده از این تظاهرات قانونی موج‌سواری کنند. ما اعتراض‌ها را دنبال کردیم و از دعوت افرادی که گفت‌وگو را نمی‌پذیرند، خسته نمی‌شویم.»
عمر البشیر با بیان اینکه نظام حکومت تمرکززدایی، مناسب‌ترین نظام حکومتی برای کشورهایی چون سودان است که دارای تنوع زیادی هستند، گفته: «تمامی راه‌ها را برای صلح و توقف خونریزی و نزاع امتحان کردیم.» سخنانی که از نظر برخی ناظران، می‌تواند تهدیدی جدی علیه مخالفان باشد.
رییس‌جمهوری سودان همچنین با رد اظهارات برخی که خواهان کناره‌گیری او بودند، گفته: «بار دیگر تعهد خود در مقام ریاست‌جمهوری اعلام را می‌کنم. درس‌هایی که ما از این اعتراض‌ها گرفته‌ایم نشان می‌دهند که هیچ جایگزینی برای گفت‌وگو وجود ندارد و تمامی افرادی که در کنار کشور باقی می‌مانند، یکسان هستند.»
الجزیره نوشته، یک ماه پس از آغاز تحرکات مخالفان دولت مرکزی، «جبهه ملی تغییر» متشکل از 22 حزب مخالف سودان از جمله حزب «الأمه» به رهبری «صادق المهدی» با امضای بیانیه‌ای مشترک از البشیر خواسته بودند برای خروج خارطوم از بحران کنونی، دولت و مجلس را منحل و شورای انتقالی برای اداره امور کشور ایجاد شود. به‌نظر می‌رسد البشیر با اقدام اخیر خود در اعلام وضعیت اضطراری و برکناری کابینه تنها بخشی از خواست جبهه را به سرانجام رسانده و در عین حال با اعلام وضعیت فوق‌العاده برای یک سال در کشور، به خواست مخالفان برای برکناری نیز تن نداده است. این وضعیت فوق‌العاده اما دو لبه دارد به این معنی که هم می‌تواند کاتالیزوری برای سرنگونی دولت مرکزی باشد، و در همان حال ممکن است به آچمز شدن مخالفان بیانجامد.
عمرالبشیر، افسر سابق ارتش در سال ۱۹۸۹ با یک کودتای نظامی به قدرت رسید. او در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ میلادی به دنبال توافق صلح با پیکارجویان جنوب این کشور با اعمال برخی تغییرات در قانون اساسی در انتخابات به پیروزی رسید و شبه‌نظامیان نیز در سال ۲۰۱۱ میلادی با برگزاری همه‌پرسی در جنوب سودان اعلام استقلال کردند. استقلال سودان جنوبی از سودان، باعث شد تا این کشور از دسترسی به تمام دخائر نفتی محروم شود. علاوه بر این، تحریم‌های امریکا علیه خارطوم به عنوان حامی تروریسم، وضعیت اقتصادی و معاش مردم سودان را هر چه بیشتر بحرانی کرده است.
