بُزها به «تپه باستانی میل» پناهنده شدند

چند بُز از دام‌های عشایر کوچرو که در محوطه اطراف تپه میل شهر ری مستقر هستند، به دلیل نبود حصار مناسب در حریم این تپه دوره ساسانی، به این محوطه تاریخی وارد شدند و...

همه‌چیز از توفان تیر سال ۹۴ شروع شد، وقتی توجه‌های بیشتری به سمت تپه میل شهرری رفت، بعد از توفانی که حفاظ‌های «تپه میل» شهرری را تخریب کرد، اعلام شد «تا زمانی‌که نصب سازه دایم و مقاوم روی محوطه تاریخی «تپه میل» انجام نشود، ورود گردشگران به این محوطه تاریخی ممنوع است.» اما تقریباً یک سال بعد، در خرداد ۱۳۹۵ با وزش باد شدیدتری پوشش داربستی «آتشکده ری» (تپه میل) را از جا کند و این‌بار به بخش‌هایی از این محوطه تاریخی هم آسیب رساند. دی ماه که خبر رسید بالاخره امکان برطرف کردن آسیب‌های وارد شده به این محوطه تاریخی فراهم شد و با تأمین بودجه اضطراری، سازه‌ای موقت برای این بنای تاریخی نصب شد. اما یک ماه بعد، دادستانی شهرری به عنوان مدعی‌العموم از میراث فرهنگی استان تهران نسبت به بی‌توجهی به این محوطه تاریخی شکایت کرد. بی‌توجهی که می‌توان یکی از علل آن را اختصاص کم اعتباری برای این محوطه تاریخی دانست.

در طول یکی دو سال قبل اما خبرهای کمتری از تپه میل منتشر شدند هر چند به دلیل سرقت چند اثر از سایت موزه محوطه که سال ۸۸ در یکی از اتاق‌های محل سایت افتتاح شده بود، آن سایت را هم جمع کردند.

بیش از ماه قبل البته خبرهای بهتری از تپه میل منتشر شدند، «با امضای تفاهم‌نامه اداره کل میراث فرهنگی استان تهران و دانشگاه شهید بهشتی، تپه میل، پایگاه مطالعات باستان‌شناسی حوزه ری باستان برای این گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شد.» اما در طول سال‌های گذشته به نظر می‌رسد، اعتباری که باید را برای این محوطه تاریخی اختصاص نداده بودند و کارهایی که برای حفاظت این محوطه موظف به انجامش بودند را در دستور کارخود قرار نداده بودند که به راحتی گوسفندان می‌توانند از روی تپه خود را بالا بکشند و وارد سایت موزه تپه میل شوند.

در فیلم چند ثانیه‌ای که در اختیار ایسنا قرار گرفته، چند بز در حال پریدن روی محوطه تپه میل هستند. حتی یکی از آنها به زور خود را بالا می‌کشد و با پا خاک را کنار می‌زند. امیرمسیب رحیم‌زاده، مدیر اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری شهرری، بعد از بررسی موقعیت منطقه به ایسنا می‌گوید: عشایری که برای نوروز قشلاق می‌کنند، در حدود ۷۰۰ متری محوطه تپه میل چادر زده‌اند و متأسفانه دچند رأس گوسفند از دام آنها خود را به تپه رسانده‌اند. او در پاسخ به این پرسش که آیا در حریم محوطه تپه میل فنس‌کشی انجام نشده تا مکان ورود فقط از ورودی محوطه که تحت کنترل است، باشد؟ بیان می‌کند: نمی‌دانم بزها چطور از تپه بالا می‌روند، آنها از سینه کش تپه بالا رفته‌اند، تپه حریم دارد و فنس‌کشی نیز شده است، اما در برخی نقاط فنس‌ها پاره و باز شده‌اند. حتماً از آن مسیر وارد شده‌اند. او همچنین درباره زمان استقرار تیم دانشگاه شهید بهشتی درا ین محوطه باستانی می‌گوید: هفته گذشته بازدیدهای مسوولان دانشگاه از این محوطه انجام شده‌اند، نقشه‌ها گرفته شده‌اند و براساس تفاهم‌نامه احتمالاً تا یک ماه آینده آنها در محوطه مستقر می‌شوند. تپه میل که از آن آتشکده بهرام و آتشکده ری نیز نام برده می‌شود از آثار دوره ساسانیان در شهر ری است. گفته می‌شود این بنا آتشگاه بهرام گور بوده است. حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر ری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای در روستای قلعه‌نو بقایای کاخ یا آتشکده‌ای واقع است که به تپه میل مشهور است و به سبب دو پایه بزرگی که بنا شده است از دور شبیه به میل است. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی‌ماند. بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر دیرینگی متعلق به دوره ساسانیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است. آنچه از پوشش بنا در زمان حاضر بر جاست، یک جفت قوس هلالی با نقطه بیضی است، در راستای محور اصلی تالار، راهروی کم عرض تونل مانندی سراسر طول تالار را از زیر طی می‌کند که از منتهی‌الیه غربی، راهروی هم عرض دیگری بر آن عمود می‌شود و ورودی اصلی راهروی زیرین در جبهه شرقی، زیر ایوان اصلی است.

نخستین‌بار در سال ۱۹۱۳ میلادی «ژاک دومورگان» فرانسوی این آتشکده و سازه‌های پیرامون آن را مرمت کرد. این بنا در سال ۱۹۳۳ توسط باستان‌شناس امریکایی به نام «اریک اشمیت» مورد کاوش و حفاری قرار گرفت.