خزانه‌گیری زودهنگام برنج جنگ شکست‌خورده با اقلیم
خزانه‌گیری برنج در حالی این روزها به امید رساندن شالیزارها به کشت دوم در بخش‌هایی از مازندران آغاز شده که کارشناسان مرکز توسعه تحقیقات برنج پیش از این با توجه به تغییرات اقلیمی نسبت به پیامدهای این کار به کشاورزان هشدار داده بودند. مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا حاکیست که کشاورزان برنجکار در حوزه آبریز هراز از جمله شهرستان‌های آمل، بابل، فریدونکنار و بابلسر خزانه‌گیری بذر برنج را به صورت گسترده با پوشش نایلونی آغاز کرده‌اند. خزانه‌گیری، مرحله دوم از کشت و کار برنج پس از شخم و شیار است که بر اساس بررسی‌های میدانی امسال در این مناطق از اوایل دی آغاز شد و بر پایه آمار جهاد کشاورزی تاکنون 70 درصد شالیزارهای استان آب تخت شده است. بطور سنتی تا پیش از رواج کشت دوم برنج در مازندران، کشت و کار این محصول آب دوست از اواخر اسفند با شخم و شیار شالیزارها آغاز و خزانه‌گیری در ماه فروردین انجام می‌شد.
کارشناسان کشاورزی بهترین زمان برای خزانه‌گیری برنج را نیمه اول فروردین می‌دانند، اما در یک دهه اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی و از سه سال پیش با هدف کشت دوم، شمار زیادی از شالیکاران از دهه دوم اسفند خزانه‌گیری را آغاز می‌کردند که این اقدام امسال به دهه اول اسفند کشیده شده است.
تا قبل از سال 1392بطور معمول خزانه‌گیری برنج از اوایل فروردین آغاز و بوته شالی از دهه سوم اردیبهشت به زمین اصلی برای نشاکاری منتقل می‌شد، اما این فرایند با هدف کشت مجدد و استفاده از روان آب‌های زمستانه سال به سال به جلوتر آمده است.
پارسال حدود 25 هزار هکتار از زمین‌های شالیزاری مازندران دوباره نشاکاری و 35 هزار هکتار نیز به روش ' دونوچ ' یا پرورش ساقه شالی کشت شد.
سرما، مهم‌ترین تهدید
رییس اداره برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران روز سه شنبه به ایرنا گفت که به دلیل سرما، خزانه‌گیری قبل از دهه سوم اسفند با خطر‌پذیری بالایی رو‌به‌رو است و تاکید کارشناسی بر این است که کشاورزان از بیستم اسفند اقدام به خزانه‌گیری کنند.
ابراهیم قربان‌نژاد با اشاره به این نکته که حداکثر ماندگاری نشا برنج در خزانه باید 30 تا 35 روز باشد و سپس باید به زمین اصلی منتقل شود، ادامه داد: در این شرایط، با توجه به سردی هوا بطور یقین رویش نشاء شالی با مشکل مواجه می‌شود و این خطر‌پذیری بالایی برای کشاورز دارد. وی توضیح داد: بهترین زمانی که بر اساس کشاورزی فنی برای خزانه‌گیری پیشنهاد و توصیه می‌شود، از نیمه اول فروردین است، اما در یک دهه اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی برخی از شالیکاران از دهه سوم اسفند نیز خزانه‌گیری را آغاز می‌کنند. قربان‌نژاد کشت دوم برنج در مازندران را فقط به روش دونوچ یا همان رتون مورد تایید مرکز توسعه و تحقیقات برنج استان مازندران دانست و گفت: هنوز کشت دوباره برنج توصیه نمی‌شود. کشت برنج به روش رتون یا دونوج از پرورش دوباره ساقه‌های شالی پس از برداشت محصول اول به دست می‌آید. رییس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران با تاکید بر اینکه پرورش ساقه بهترین روش کشت و مورد تایید مرکز تحقیقات برنج است، توضیح داد: شالیکارانی که خارج از توصیه فنی خزانه‌گیری را با هدف کشت دوباره برنج آغاز کردند، بدانند که علاوه بر کاهش عملکرد در کشت اول، با خطر‌پذیری بالای کشت دوم با توجه به تغییرات اقلیمی و کمبود آب مواجه می‌شوند. پارسال ده‌ها هکتار از شالیزارهای مناطق مرکزی و شرقی مازندران به خاطر کمبود آب حتی زیر کشت اول قرار نگرفت و تعداد زیادی از کشاورزان هم موفق نشدند کشت دومشان را به ثمر برسانند.
رییس اداره برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران به فعالیت بانک نشاء برای تامین بوته شالی برای شالیکاران نیز اشاره کرد و گفت: اگرچه بوته شالی در بانک نشاء از سرما در امان است، اما به دلیل وجود سرمای اواخر اسفند و ابتدای فروردین خطر سوختگی بوته ناشی از سرمای آب و خاک محتمل است. نشاء برنج در بانک نشاء در فضای سربسته با استفاده از خاک و آبیاری قطره‌ای و در دمای مناسب رشد پیدا می‌کند و انجام نشاء آن فقط از طریق دستگاه نشاء کار میسر است.
خودزنی به خاطر سود بیشتر
معاون موسسه تحقیقات برنج کشور هم درباره خزانه‌گیری زودهنگام برنج در استان به شالیکاران هشدار داد و از آنان خواست برای این کار عجله نکنند. عبدالرحمان عرفانی گفت: با توجه به سرمای هوا، بوته شالی در خزانه رویش مناسبی را نخواهد داشت و به اصطلاح علمی سن نشاء برنج در خزانه به دلیل سرما و نوسانات دمایی بالا رفته و در فرایند رشد، مقاومت علیه بیماری‌ها و مقدار تولید دچار اختلال می‌شود.
وی توضیح داد: بذرهای خود مصرفی یا گواهی شده از اهمیت بالایی در تولید برخوردارند و کشاورزان باید نسبت به انجام درست و به موقع خزانه‌گیری دقت لازم را داشته و به توصیه‌های کارشناسی به صورت جدی توجه کنند.
عرفانی به تولید و توزیع یکهزار و 600 تن بذر گواهی شده انواع ارقام بومی طارم و پرمحصول برای سال زراعی جاری در مازندران اشاره کرد و گفت: تولید بذر گواهی شده برای سال زراعی جاری نسبت به سال گذشته 2 برابر شده است.
مازندران سالانه با تولید حدود یک میلیون تن، 42درصد برنج کشور را تامین می‌کند.
