انتقال تابعیت از مادر ایرانی درانتظار رای نمایندگان

بهزاد حسن‌نژاد| چندین سال است که موضوع اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی مورد بررسی قرار دارد. قوانین مدنی ایران انتقال تابعیت از خون پدر را به‌صورت ذاتی پذیرفته‌اند، اما به زن ایرانی چنین حقی نداده‌اند که به فرزندش از بدو تولد تابعیت خود را انتقال بدهد. فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی تنها بعد از سن 18 سالگی می‌توانند تقاضای تابعیت ایرانی داشته باشند. زهرا ساعی، نماینده مردم تبریز در این مصاحبه در مورد آسیب‌های وضعیت موجود و راهکارها می‌گوید:

  نظر شما در مورد اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی چیست؟

من از جمله افرادی هستم که دو سال است پیگیر این مساله هستم و جلسات خصوصی هم با آقای ظریف داشتم و رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی هم در این مورد کرده‌ام. فراکسیون زنان و کمیسیون اجتماعی هم خیلی پیگیر این مساله است. طبق آماری که خانم ابتکار داده‌اند 50 هزار کودک بی‌هویت و بی‌شناسنامه در کشور داریم.

خیلی از کشورهای جهان این مساله را برای خودشان حل کرده‌اند. ما سال‌ها از طریق مجلس این موضوع را پیگیری کردیم و جلسات متعددی هم با وزارت خارجه و کشور و متولیان امر داشتیم.

در این جلسات مباحث مختلفی مطرح می‌شد. ما در نهایت از وزارت خارجه خواستیم که خودش یک لایحه بیاورد. حتی ما در جلسه‌ای که در شورای اداری داشتیم با آقای جهانگیری هم صحبت کردیم. که ایشان آنجا ناظر هستند و من آنجا گفتم که تعدد سازمان‌های مربوط به اتباع، مشکلاتی را ایجاد کرده است در سطح شناسنامه، بحث تحصیل و بحث بهداشت و درمان این افراد که هر کدام به بخشی برمی‌گردد. اگر بشود این افراد در قالب یک سازمان واحد پیگیری کنیم، می‌شود امیدوار بود که مسائل اتباع در کشور حل بشود به‌خصوص کودکانی که مادرشان ایرانی هستند.

در تمام دنیا کودکانی که مادرشان تابعیت آن کشور را دارند مشکل‌شان حل شده است. ما مادر و شأنش را نادیده می‌گیریم. این باعث شده تا کودکان این مادران هیچ هویتی نداشته باشند. بالاخره فردی که مادرش ایرانی هست چطور ما به عنوان یک شهروند ایرانی او را قبول نمی‌کنیم. این‌ سوالی است که باید به آن‌ پاسخ داد. آیا زن ایرانی در این موضوع هیچ شانیت و کرامتی ندارد؟ و مادر اصلاً به‌حساب نمی‌آید؟ اینها در دنیا حل شده است و در دنیا برای مادر، شأنی قائل هستند و فارغ از همه مسائل به فرزندانش، هویت داده می‌شود.

در همین زمینه روزانه مراجعه‌کننده‌های زیادی از سراسر کشور داریم که خودشان شناسنامه ندارند، صاحب فرزند شده‌اند و فرزندشان هم شناسنامه ندارند. این چرخه معیوب دارد ادامه پیدا می‌کند. حالا این لایحه‌ای که دولت به مجلس ارایه داده است تا حدود زیادی این مشکل را حل کرده است. ما هم در مجلس باقدرت پیگیری می‌کنیم تا این لایحه به‌جای مثبتی برسد.

  اکثر کشورها به اصل خاک پای بند هستند و دنیا دارد به این سمت می‌رود اما در ایران اینگونه نیست و قوانین تابعیت بر اساس خون است آیا این برای زنان ایرانی نوعی تبعیض به شمار نمی‌آید؟

یا سیستم خاک هست یا خون. مادر الآن اینجا ایرانی هست و باید بپذیریم. الآن نادیده گرفتنش برای کشور خوب نیست. در حوزه فرزند این مساله محل اشکال شده و این باید حل شود و قابل مدیریت شود.

  برخی نهادها اعلام می‌کنند اعطای تابعیت به این افراد می‌تواند مشکل ساز شود. نظر شما چیست؟

بله در جای خودش برخی موارد ملاحظاتی را به دنبال دارد. اما فرزندی که مادرش ایرانی هست را چطور می‌خواهید با آن برخورد کنید؟ آیا همین طور می‌خواهید بگذارید بدون هویت و شناسنامه باقی بماند؟ نمی‌شود همه را با یک نگاه و روش رفتار کرد ولی برای رفع مشکل باید راه‌حل منطقی قائل شد نه اینکه تمامی ابعاد را نادیده گرفت. بالاخره در جایی این مشکل می‌شود و باعث آسیب می‌شود. الآن هم باعث آسیب شده اما بحرانی نشده است. فرزندان بی‌هویت خودش می‌تواند مشکل بزرگی باشد که فردی در ایران زندگی کند و هیچ تعریف درستی از شهروند بودن خودش نداشته باشد.

  بعضی از مخالفین مدعی هستند که این طرح باعث افزایش ازدواج‌های فراملی می‌شود. نظر شما چیست؟ اصولاً افزایش این نوع از ازدواج‌ها مشکلی ایجاد می‌کند؟

بعید می‌دانم زیاد شود. ما در قسمت‌هایی از کشور ازدواج‌های فراملیتی زیاد داریم به خاطر همان رفت و آمد‌هایی که از قبل بوده است. این هم در وضعیت نرمال خاص خودش دارد انجام می‌شود. و بعید می‌دانم فردی بیاید با یک زن ایرانی برای اینکه بتواند برای فرزندش شناسنامه ایرانی بگیرد ازدواج کند. کما اینکه اگر این اتفاق بیفتد هم می‌شود آن را کنترل کرد. اگر ببینم زمانی دچار این مشکل شدیم که ازدواج با دختران ایرانی در جای خاصی از کشور زیاد شده است می‌توانیم باتدبیری در آنجا این موضوع کنترل کنیم. اما اکنون باید چیزی که هست را حل کنیم و بعد از آن را باید با تهیه سیاست درست به انجام رساند.  مادران ایرانی منتظر این هستند که مسوولان با تصمیم درست تکلیف فرزندانشان را مشخص کنند و ما باید در مجلس و دولت این تصمیم را بگیریم.