مجوز دیرهنگام برای نوسازی ناوگان هما

گروه راه و شهرسازی|زهره علامی|

براساس تازه‌ترین تصمیم شورای اقتصاد، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) می‌تواند با سرمایه‌گذاری از محل منابع مالی داخلی خود اقدام به خرید۲۰ فروند هواپیمای ATR، 3 فروند ایرباس جدید و 5 فروند هواپیمای ایرباس دست دوم کند.

درخواست خرید هواپیما از سرمایه‌های داخلی هما از سوی وزارت راه و شهرسازی ارایه شده و توسط شورای اقتصاد هم پذیرفته شده است و با این مجوز ایران ایر می‌تواند ۲۰ فروند هواپیمای ATR، 3 فروند ایرباس جدید و 5 فروند هواپیمای ایرباس دست دوم را خریداری کند.

اما با وجود تصمیم جدید شورای اقتصاد نگاهی به وضعیت و عملکرد مالی شرکت ایران ایر نشان می‌دهد که این ایرلاین در شرایط مناسبی قرار ندارد و حتی در تأمین حقوق پرسنل و کارمندان خود با مشکل مواجه است، صندوق بازنشستگی ایران ایر هم روی مرز ورشکستگی قرار دارد و شرایط مالی مناسبی برای پرداخت هزینه خرید این 28 فروند هواپیما را ندارد.

ایران ایر حتی برای تأمین منابع مالی خرید 16 فروند هواپیمای نو طی دوسال اخیر مجبور شده است که از صندوق توسعه ملی، منابعی را دریافت کند. برهمین اساس چگونگی تأمین منابع مالی 28 فروند هواپیمای جدید آن هم از محل سرمایه‌گذاری داخلی این شرکت هواپیمایی در هاله‌ای از ابهام است.

اما جدا از بحث تأمین منابع مالی خرید هواپیماهای یادشده، بحث اعمال تحریم علیه صنعت هوایی ایران و دریافت مجوز اوفک (وزارت خزانه داری امریکا) برای ورود هواپیمای نو و دست دوم است با توجه به تحریم‌ها، امکان ورود هواپیما به ناوگان هوایی ایران بدون مجوز اوفک وجود ندارد و سوال این است که ایران ایر در این شرایط چگونه می‌تواند اقدام به خرید هواپیما کند؟

بررسی تصمیم تازه شورای اقتصاد نشان می‌دهد که شرایط لازم برای خرید هواپیما (تأمین منابع مالی و دریافت مجوز اوفک) از سوی ایران ایر وجود ندارد و این تصمیم باید در زمان اجرای برجام اجرایی می‌شد و حتی اگر بحث تأمین منابع مالی خرید هواپیماها حل شود، مشکل دریافت مجوز اوفک همچنان باقی می‌ماند.

البته ناگفته نماند که در دوره اجرای برجام، ایران ایر 16 فروند هواپیمای نو خریداری کرد که 13 فروند آن ATR و 3 فروند آن ایرباس بودند و در زمان تحریم و اوایل اسفندماه سال جاری هم 3 فروند ایرباس 319 وارد ناوگان شد. در واقع از 28 فروند هواپیمای مطرح شده در مصوبه شورای اقتصاد فقط بحث تأمین منابع مالی و دریافت مجوز اوفک 2 فروند هواپیمای دست دوم ایرباس و 7 فروند ATR باقی مانده است که با توجه به سخت‌تر شدن تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و وضعیت مالی نامناسب ایران ایر احتمال خرید این 9 فروند هواپیما تقریبا غیر ممکن است.

    بستگی به دولت دارد

کاپیتان هوشنگ شهبازی، خلبان بازنشسته ایران ایر درباره تصمیم جدید شورای اقتصاد برای سرمایه‌گذاری از محل منابع داخلی هما برای خرید 28 فروند هواپیما به «تعادل» می‌گوید: امیدواریم چنین تصمیمی اجرایی شود اما این موضوع بستگی به دولت دارد، دولت باید تکلیف ایران ایر را مشخص کند، اگر این ایرلاین دولتی است باید حمایت مالی شود و اگر خصوصی است دولت نباید هزینه‌هایی را به این شرکت هواپیمایی تحمیل کند.

شهبازی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (ایران ایر) دولتی است، دولت موظف است که از این ایرلاین حمایت کند و تأمین مالی هواپیماهای جدید را به عهده بگیرد.

او ادامه می‌دهد: هما نیاز به هواپیماهای بیشتری دارد زیرا با تعداد هواپیماهای کنونی امکان تأمین هزینه‌های این شرکت وجود ندارد، دارایی‌های زمان گذشته را می‌فروشد و حقوق کارمندان را تأمین می‌کند.

به گفته این کاپیتان با سابقه هما، این ایرلاین منابع مالی چندانی ندارد و فقط چندین ساختمان برای فروش دارد. بنابراین دولت باید تأمین مالی این هواپیماها را تقبل کند.

شهبازی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه ایران ایر دولتی است، دولت باید هزینه فشارهای مالی وارده به ایران‌ایر را به عهده بگیرد و تأمین مالی خرید هواپیماهای جدید باید توسط دولت انجام شود اما زمانی که هما نیازمند حمایت مالی دولت است، دولت اعلام می‌کند که این شرکت خصوصی است و زمانی که ایران ایر اعلام می‌کند که خصوصی است دولت از این شرکت هواپیمایی درخواست انجام پروازهای دولتی دارد که دولت باید هر چه سریع‌تر تکلیف خود را با شرکت‌های هواپیمایی مشخص کند.

او بیان می‌کند: چندین شرکت وابسته به هما هم سرمایه حاصل از صندوق بازنشستگان است و مربوط به حدود 12 هزار بازنشسته است پس ایران ایر نباید در سرمایه حاصل از صندوق بازنشستگان دخل و تصرف کند، ضمن اینکه صندوق بازنشستگان هما در حال ورشکستگی است که با بهره‌گیری از منابع آن، شرایط اقتصادی این شرکت بغرنج‌تر می‌شود.

شهبازی اظهار می‌کند: هما جز چند ساختمان منابع داخلی چندانی ندارد و اگر منابعی هم دارد برای صندوق بازنشستگی است که این منابع به بازنشستگان این شرکت هواپیمایی اختصاص دارد و هما نیاز به کمک دارد چون درآمد و هزینه این شرکت برابر است و چند سالی است که درآمد این شرکت هواپیمایی کاهش یافته است چون هواپیمای چندانی ندارد.

این کارشناس ارشد حوزه هوایی با اشاره به مشکلات متعدد شرکت ایران ایر می‌گوید: اگر شرایط ایران ایر را با ایرلاین‌های دولتی کشورهای همسایه مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که این شرکت برای ادامه حیات و رقابت با این ایرلاین‌ها باید تعداد هواپیماهای خود را افزایش دهد که تعداد این هواپیماها باید حداقل 300 فروند و از جدیدترین تولیدات باشند تا درآمد هما افزایش یابد.

او ادامه می‌دهد: تصمیمات اشتباه دولت طی سال‌های گذشته موجب شده که این شرکت هواپیمایی از دوران اوج خود فاصله بگیرد و حالا باید به فکر حمایت از این ایرلاین دولتی باشد.

شهبازی درباره چگونگی خرید هواپیماهای جدید با وجود تحریم صنعت هوایی ایران از سوی امریکا می‌گوید: با توجه به اینکه ایالات متحده امریکا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرده است احتمال خرید هواپیمای نو از سوی هیچ یک از ایرلاین‌های هواپیمایی وجود ندارد.

    نو یا دست دوم؟

او می‌افزاید: با توجه به اینکه خرید هواپیمای نو و همچنین دست دوم نیاز به دریافت مجوز اوفک (وزارت خزانه‌داری امریکا) دارد احتمال خرید هواپیما توسط ایران ایر به ویژه هواپیمای نو وجود ندارد البته هواپیمای دست دوم را می‌توان با روش‌هایی خریداری کرد اما خرید هواپیماهای نو در شرایط کنونی غیرممکن است.

به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، تصمیم جدید شورای اقتصاد باید حدود یک‌سال پیش تصویب و اجرایی می‌شد و با توجه به اعمال تحریم‌های امریکا، خرید هواپیمای جدید بسیارسخت است مگر هواپیماهای دست دوم با سن بالا که خرید این هواپیماها هم برای ایرلاین مشکلاتی را به همراه دارد.

شهبازی ادامه می‌دهد: با توجه به سخت ترشدن تحریم‌های اعمال شده علیه ایران؛ احتمال دریافت مجوز اوفک کاهش می‌یابد.