دستاوردهای مهم روحانی در سفر به عراق
علی موسوی‌خلخالی|
تحلیلگر خاورمیانه|
حسن روحانی، رییس‌جمهوری کشورمان سفر خود را روز دوشنبه به عراق آغاز کرد. سفری که در داخل عراق به عنوان نقطه عطفی دو کشور از آن یاد شده است. البته ایرج مسجدی، سفیر کشورمان در عراق نیز همین عبارت را به کار برد. قبل از آمدن روحانی دولت عراق در مسیر فرودگاه تا محل اقامت رییس‌جمهور پرچم‌های ایران و عراق را در کنار هم برای استقبال از رییس‌جمهور ایران و به نشانی نزدیکی روابط دو کشور برافراشته بودند.
سفر سه‌روزه روحانی در روز نخست دستاوردهای خوبی به دنبال داشت. از جمله درباره روادید دو طرف توافق کردند که هزینه روادید را برای اتباع دو کشور رایگان کنند تا در مرحله بعد که پیش بینی شده است نهایتا یک ساله باشد بطور کامل لغو شود. اتفاقی که می‌تواند تاثیر بسزایی در روابط تجاری و اقتصادی دو کشور داشته باشد. جدای از احتمال افزایش مسافرت شهروندان عادی دو کشور که می‌تواند رونق گردشگری به دنبال داشته باشد این اقدام می‌تواند بیش از همه به سود تجار دو کشور باشد که در طول سال نیازمند اقامت بیشتر و رفت و آمدهای مکرر هستند. همچنین تاثیر بسزایی در رونق اقتصادی استان‌های مرزی دو کشور می‌گذارد. در عین حال که برای تقویت روابط سیاسی نیز می‌تواند کمک شایانی کند.
در روز نخست سفر روحانی تفاهم نامه دیگری نیز به امضا رسید، به نوشته محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که از عراق توییت کرده، علاوه بر رایگان شدن روادید برای شهروندان دو کشور این توافقات نیز حاصل شده است: امنیت منطقه‌ای فراگیر، ارتباطات ریلی، لایروبی رود مرزی پس از ۴۳ سال، منطقه صنعتی مشترک که (انتظار می‌رود پنج منطقه صنعتی مشترک تشکیل شود)، همکاری در زمینه انرژی (که قرار است حجم صادرات گاز و برق ایران به عراق افزایش یابد)، رساندن مبادلات تجاری به ۲۰ میلیارد دلار (که البته هنوز ابعاد آن مشخص نیست) و موافقتنامه تعرفه ترجیحی که می‌تواند امتیاز ویژه‌ای برای کالاهای ایرانی در بازار متنوع و رقابتی عراق محسوب شود.
ساعاتی قبل از انجام سفر گفته می‌شد که قرار است حداقل 18 سند همکاری میان دو طرف امضا شود اما آن چه تاکنون رسما اعلام شده و منطبق با آن چه ظریف و دیگر مقامات ایرانی همراه رییس‌جمهوری اعلام شده، 9 سند امضا شده است. امکان دارد تا پایان دیدار روحانی سندهای بیشتری میان دو طرف امضا شود.
همچنین روز دوم سفر روحانی به عراق عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی کشورمان در مقر بانک مرکزی عراق حاضر شد و بخشی از طلب ایران را دریافت کرد که به حساب خزانه داری کشور واریز شد. گفته می‌شود طرف ایرانی 200 میلیون دلار که بخشی از بدهی‌هایش محسوب می‌شود را از طرف عراقی دریافت کرده است. همچنین امضای توافقنامه‌ای میان دو طرف برای افتتاح حساب برای تجار با پول ملی کشورها از دیگر توافقات دوجانبه دو کشور بود.
اما نقطه عطف سفر روحانی، نهایی شدن اجرای معاهده الجزایر بود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت دو طرف بیانیه مشترکی امضا کردند که به موجب آن تاکید می‌کنند: «هر دو کشور عزم راسخی برای اجرای قرارداد 1975 الجزایر، پروتکل‌های ضمیمه و موافقتنامه‌های تکمیلی دارند. همچنین عملیات مشترک لایروبی «شط‌العرب» با هدف بازگرداندن کانال اصلی قابل کشتیرانی (تالوگ) وفق پیمان 1975 را آغاز می‌کنند.» این توافق بزرگی است که می‌تواند تاثیر بسزایی در گسترش روابط دو کشور بگذارد و در عین حال تضمینی برای آینده معاهده الجزایر باشد. شاید بتوان گفت این توافق نامه مهم‌ترین دستاوردی است که دولت روحانی در سفر به عراق به آن رسید. دولت عراق برای امضای این توافقنامه به‌شدت تحت فشار بود و به ویژه جریان‌های نزدیک به حزب بعث جریان رسانه‌ای شدیدی را علیه دولت به راه انداختند. اختلافات دو طرف جزئی بود اما با وجود جزئی بودن حساسیت برانگیز بود، برای همین مذاکرات پیچیده شد. در نهایت این توافق عصر گذشته میان دو طرف به امضا رسید.
دیدار با مراجع از جمله آیت‌الله سیستانی در نجف اشرف می‌تواند تکمیل‌کننده برنامه سفر روحانی به عراق باشد. شاید بتوان ادعا کرد که روحانی بخش عمده‌ای از انتظاراتش در عراق را برآورده کرد و به آن‌چه انتظار داشت، رسید. انتظار می‌رود بعد از این سفر جهشی در روابط دو کشور به وجود آید.
