احتمال عرضه فیزیکی گاز و اتصال آب به بورس
بورس انرژی ایران در سال ۹۷ را می‌توان با دو بعد کمی و کیفی سنجید، به لحاظ کمی، ارزش معاملات بورس انرژی در سال ۹۷ نسبت به سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشت و از نظر کیفی نیز رویداد‌هایی رقم خورد که برای سال‌ها آرزوی بازار سرمایه و به ویژه بورس انرژی ایران بود. سید علی حسینی ضمن بیان مطلب فوق در خصوص عملکرد یک ساله بورس انرژی ایران به سنا گفت: رشد کمی بورس انرژی محصول ورود ۶۰ کالای جدید و انتشار اوراق متنوع دولتی، نفتی و نیروگاهی بود. همچنین سال ۹۷ بازار سرمایه از جمله بورس انرژی ایران رویداد‌های کیفی و توسعه محوری را تجربه کرد که برای سال‌ها دغدغه و آرزوی فعالین بازار سرمایه بود. مدیرعامل بورس انرژی ایران با اشاره به اینکه شرکت ملی نفت ایران در سال ۹۷ با عرضه مستمر نفت خام در بازار سرمایه موافقت کرد، افزود: از حدود ۱۶ سال پیش، مصوبات و موافقت‌های کتبی از مقامات کشور وجود دارد که شرکت ملی نفت را موظف به عرضه و راه‌اندازی بازار نفت خام در بورس کرده بود و در نهایت سال ۹۷ عرضه مستمر نفت خام در بورس انرژیایران آغاز شد.
پاسخ به دغدغه تاریخی با عرضه نفت
در بورس
حسینی در مقابل این سوال که آیا تجربه عرضه نفت در بازار سرمایه برای سال ۹۷ موفق بود؟ پاسخ داد: پیش از هرچیز باید امیدوار بود تا عرضه نفت در بازار سرمایه کشور به صورت مستمر ادامه داشته باشد و از دو ماه پیش نیز عرضه به شکل مستمر شروع شده و روند طبیعی خود را طی می‌کند. وی افزود: در بحث عرضه نفت در بورس، سازمان بورس به عنوان مقام ناظر، بورس انرژی به عنوان مجری، شرکت سپرده‌گذاری به عنوان رکن تسویه و شرکت فناوری به عنوان پشتیبان نرم افزاری، تجربه کاملا موفقی داشتند و همه زیر ساخت‌ها نیز آماده بود. همچنین سال ۹۷ شاهد بیشترین سطح همکاری با شرکت ملی نفت و حمایت وزارت نفت نیز بودیم. در واقع درسمت عرضه شاهد تجربه کاملا موفقی بودیم. مدیرعامل بورس انرژی افزود: آن سوی دیگر بحث تقاضا مطرح است. هرچند این امکان برای شرکت‌های خصوصی مهیا شد که کاملا شفاف، منصفانه و فراگیر به حوزه تجارت نفت وارد شوند و بازار را رونق دهند، اما موانع پیرامونی همچنان وجود دارد.
حسینی ادامه داد: بخشی از این محدودیت‌ها ناشی از شرایط تجارت بین‌الملل، نقل و انتقال پول و خدمات بانکی است. بخشی دیگر ناشی از موانع حمل و نقل است و محدودیت‌هایی از این دست باعث شده بخش خصوصی نتواند از پتانسیل خود استفاده کند.
مدیرعامل بورس انرژی افزود: با این حال تجربه نشان می‌دهد هر کالایی که وارد بورس شود به تدریج جایگاه خود را کسب می‌کند و بازیگران نیز در نهایت خود را با بورس تطبیق می‌دهند. حسینی با بیان اینکه بازار سرمایه در خصوص عرضه نفت وظایف خود را انجام داده و همکاری لازم را با سیاست‌گذاران وعرضه‌کنندگان داشته، ادامه داد: عرضه‌کننده هم در سال ۹۷ با عزم جدی وارد بازار شد. وی افزود: بازار نفت خام، یک بازار پیچیده وخاص است و در کوتاه‌مدت نمی‌توان ارزیابی کاملی از عرضه نفت در بورس داشت. باید فرصت بیشتری به خریداران بخش خصوصی داده شود تا بتوانند وارد این بازار بزرگ بشوند و این نکته نیز وجود دارد که در زمانی طولانی‌تر می‌توانیم توفیقات بیشتری را کسب کنیم. مدیرعامل بورس انرژی ایران در پاسخ به این پرسش که عرضه میعانات گازی در بورس نیز مشابه تجربه عرضه نفت خام بود یا خیر؟ گفت: زمانی که عرضه میعانات گازی در بورس شروع شد در هفته حدود پانصد بشکه داد و ستد می‌شد، اما اکنون پانزده هزار تن یا به عبارتی ۱۲۰ هزار بشکه در هفته عرضه می‌شود. وی با اشاره به اینکه بعضی از هفته‌ها نیز ۳۰ هزار تن عرضه می‌شود، ادامه داد: عرضه میعانات گازی مستمر و موفق انجام می‌شود، اما عرضه صادراتی از طریق دریا با همان موانع عرضه نفت روبرو است. اما این نوید را می‌دهیم که در حال ایجاد راهکارهایی برای تسهیل صادرات میعانات گازی از جمله تحویل زمینی هستیم. این اقدام می‌تواند خریداران بیشتری را جذب کند و امیدوارم این فرآیند را برای نفت خام نیز عملیاتی کنیم.
احتمال ورود بنزین به بازار سرمایه
سید‌علی حسینی در خصوص احتمال ورود محصول جدید از جمله بنزین به بورس انرژی گفت: امکان ورود بنزین به بورس انرژی وجود دارد و مانعی برای پذیرش آن نیست. در گذشته کشور ما وارد‌کننده بنزین بود و تولید داخلی پاسخ‌گوی مصرف داخلی نبود اما اخیراً با راه‌اندازی فازهای سه‌گانه شرکت ستاره خلیج فارس و فعالیت سایر پالایشگاه‌ها در تولید این محصول خودکفا شده‌ایم و احتمالا در آینده‌ای نزدیک صادر‌کننده بنزین نیز خواهیم شد. مدیرعامل بورس انرژی ایران با تاکید بر اینکه عرضه کالا در بورس برای تولید‌کننده چند مزیت برجسته دارد، افزود: تولیدکنندگانی که کالاهای خود را در بورس عرضه می‌کنند ۱۰درصد معافیت مالیاتی دارند که قابل توجه است. وی ادامه داد: مزیت دیگر قیمت‌گذاری رقابتی است، وقتی تولید‌کننده، کالای خود را وارد بازار نکرده این امکان وجود دارد که چند خریدار با نفوذ فشارهایی را به شرکت وارد کنند تا قراردادهای یک جانبه با نرخ غیرمنطقی منعقد شود. اما با قیمت‌گذاری رقابتی کمک می‌کنیم حداکثر منافع نصیب تولید‌کننده و مصرف‌کننده شود. حسینی با اشاره به اینکه یکی از مزیت‌های بازار سرمایه پیشگیری از رانت است، افزود عرضه محصولات در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی در بورس‌های کالایی کشور می‌تواند مانع فساد و رانت باشد. وی ادامه داد: شفافیت در بازار سرمایه مزیت دیگری است که نه تنها به همه ذینفعان کمک کند بلکه به قانونگذار، سیاست‌گذار و دولت نیز در بحث برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و ایجاد شفافیت مالیاتی کمک می‌کند. می‌توان گفت بیشترین داده‌های اقتصادی قابل اتکا در اقتصاد کشور توسط بازار سرمایه تولید می‌شود. حسینی ادامه داد: در هر روز معاملاتی چهار بورس کشور، داده‌های زیادی تولید می‌شود. در بورس انرژی نیز هر معامله‌ای با بیست و نه مشخصه در لحظه اطلاع‌رسانی می‌شود و این نکته مهمی است. وی افزود: تامین مالی کم هزینه و بلندمدت توسط تولید‌کنندگان بخش انرژِی مزیت دیگر بازار سرمایه است، در چنین شرایطی عرضه طیف وسیعی از کالاها در بورس قابل تصور و منطقی است.
رکورد ارزش معاملات در بورس انرژی شکسته شد
حسینی همچنین از رکورد شکنی بورس انرژی در روزهای پایانی اسفند خبر داد و عنوان کرد: روز سه‌شنبه بیست و یکم اسفند ماه رکورد ارزش معاملات بورس انرژی شکسته شد و به ۲۱۳۰ میلیارد تومان رسید که طی پنج سال فعالیت بورس انرژی ایران یک رکورد است و امیدوارم این مسیر را در سال آینده ادامه دهیم.
چشم‌انداز بازار سرمایه در سال آینده
مدیرعامل بورس انرژی ایران درخصوص چشم‌انداز بازار سرمایه و بورس انرژی در سال ۹۸ گفت: به نظر می‌رسد بازار سرمایه ایران در سال آینده جهش‌های خوبی را تجربه کند. ما همچنان بطور کامل از ظرفیت‌ها و پتانسیل بازار سرمایه استفاده نکرده‌ایم و با توجه به این ظرفیت‌ها، سال آینده نیز بورس روزهای موفقی را تجربه می‌کند. وی ادامه داد: با توجه به روندی که چند سال گذشته داشته‌ایم، پیش بینی می‌شود در بورس انرژی نیز توفیقاتی را کسب کنیم. به نظر می‌رسد سال آینده برخی از تولید‌کنندگان نیز روش‌های سنتی فروش را کنار بگذارند و از طریق بورس انرژی به عرضه محصولات خود ادامه دهند و در این حالت خریداران نیز رویکرد سنتی را کنار می‌گذارند و کالای مورد نیاز خود را از بورس خریداری می‌کنند. این روندی است که به توسعه بورس انرژی کمک می‌کند.
حسینی به برنامه‌های آتی بورس انرژی نیز اشاره کرد و گفت: در سال آینده چند برنامه اصلی پیش بینی شده و برنامه اصلی ما توسعه و تعمیق بازار است و در گام اول سعی می‌کنیم بازار کالاهایی را که در سال ۹۷ پذیرش کرده‌ایم توسعه دهیم. برنامه دیگر تامین مالی ساخت نیروگاه‌ها است و مطالعات روی امکان عرضه فیزیکی گاز و اوراق آن و همچنین بررسی امکان اتصال بورس به بازار آب آغاز شده است.
