اعطای 6 امتیاز به تشکل‌ها
تعادل|
«سال 98 فرصتی برای نقش آفرینی تشکل‌ها است». در شرایط کنونی که بنگاه‌های بزرگ و شبه دولتی با چالش اعمال تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران روبرو هستند، تشکل‌های اقتصادی که عموما متشکل از صاحبان بنگاه‌های کوچک و خرد هستند، می‌توانند با تشخیص موانع و ارایه راه‌حل برای رفع آن و همچنین برگزاری جلسات مشترک با شرکای خارجی، در تسهیل تجارت با دنیا نقش آفرینی کنند. اما تشکل‌ها که نهادهای اقتصادی نوپا هستند که نیاز به حمایت از سوی نهادهای تصمیم ساز و اجرایی دارند. در همین رابطه، دست اندرکاران و حامیان تشکل‌های بخش خصوصی در گفت‌وگو با «تعادل» از برنامه‌های
شش گانه اتاق ایران برای تقویت و افزایش سطح مشارکت تشکل‌ها در سال 98 خبر می‌دهند. بنابه گفته معاون تشکل‌های اتاق ایران، «آموزش»، «ظرفیت‌سازی و تقویت زیرساخت‌های تشکل‌ها»، «حمایت مادی و معنوی از تشکل‌ها»، «تسهیل ورود تشکل‌ها به برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی»، «برگزاری همایش‌های ملی و همچنین «رتبه‌بندی و ارزیابی تشکل‌ها» را می‌توان از جمله برنامه‌های حمایتی اتاق برای تثبیت جایگاه تشکل‌ها در اقتصاد، عنوان کرد که در سال 98 در دستور کار خود قرار داده است.
جایگاه تشکل‌ها در تصمیم‌سازی‌ها
جایگاه بخش خصوصی در تنظیم فعالیت‌های اقتصادی چیست و رابطه آن با دولت چگونه باید باشد؟ بررسی تجربیات تشکل‌های بخش خصوصی، نشان می‌دهد واگذار کردن برخی امور تنظیمی به این بخش موفقیت آمیز بوده است. اموری چون تنظیم ورود و خروج فعالان اقتصادی به یک بازار، واگذاری اختیار حل و فصل دعاوی به یکی از طرفین دعوا و قیمت‌گذاری در بازارهای حساسی که هنوز نیاز به قیمت‌گذاری دارد، توانسته بطور موثری اقدام کند. علاوه بر این،
در نظر گرفتن نقش مشورتی برای بخش خصوصی به بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌ها منجر می‌شود و وجود بدنه کارشناسی در تشکل‌های خصوصی می‌تواند در «شناسایی مشکلات اعضا»، «انتقال مطالبات به تصمیم‌سازان» و «ارایه راه‌حل‌های سیاستی»، نقشی تعیین‌کننده داشته باشد. افزون بر این موارد، فعالیت موثر تشکل‌های بخش خصوصی مستلزم اجتناب از عضوگیری اجباری و الزام به ارایه خدمات برای جذب اعضای جدید است. در واقع، تشکل‌ها می‌توانند از طریق همگرایی، مشکلات را رصد کرده و برای حل آنها راهکار پیشنهاد دهند و سطح مطالبه‌گری خود را ارتقا بخشند. رییس اتاق تهران نیز طی اظهاراتی گفته بود که نهاد دولت بی‌اندازه بزرگ است و این امر هزینه‌های بسیار را به دنبال دارد و بخش بزرگی از آنچه به عنوان درآمدهای نفتی و مالیاتی اخذ می‌شود، صرف هزینه‌های جاری دولت می‌شود و سرریز آن به بخش خصوصی می‌رسد. به گفته مسعود خوانساری، تشکل‌ها، آینده روشنی در برابر خود دارند و در واقع بخشی از معضل بیکاری می‌تواند با کمک پدیده‌های نو و کسب‌وکارهای « آی‌تی » محور برطرف شود و در واقع بیکاری و مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی از طریق گسترش این کسب و کار‌ها قابل حل است. به گفته او، افزایش شناخت و حمایت حاکمیت از این بخش، موجب شود تا اشتغال با کمک بنگاه‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد پیدا کند.
اما چه فاکتور‌هایی برای تقویت و توانمندسازی تشکل‌ها نیاز است؟ بر اساس پژوهش‌های انجام شده در اتاق ایران، فعالیت در چهار حوزه برای توانمندسازی تشکل‌ها ضروری شناخته شده است. بر این اساس، «مطالعات بین‌المللی و تجارب در زمینه توانمندسازی تشکل‌ها در ایران»، «فعالیت در حوزه‌های مدیریت و اداره تشکل»، «عضوگیری، خدمات و روابط عمومی» و «تاثیرگذاری در تصمیم‌گیری‌های دولت»، از جمله مواردی است که برای توانمندسازی تشکل‌ها بسیار اهمیت دارد. اگر این چهار حوزه در یک تشکل به موازات یکدیگر پیش روند، ضمن شکل‌گیری تشکلی قدرتمند، می‌تواند نماینده واقعی کسب و کار خود در دولت، سیاست‌گذاری‌ها و رسانه‌ها باشد.
یکی از اهداف تشکل‌ها و اتاق‌های بازرگانی، توانمندسازی فعالان اقتصادی برای مطالبه‌گری از دولت، نظام و حاکمیت است. این درحالی است که در گذشته تشکل‌ها تعامل چندانی با دولت نداشتند، در تاثیرگذاری بر تصمیمات دولت چندان موفق نبودند و در انتقاد یا اعتراض به دولت، به درستی ظاهر نشدند و در واقع خود را در مقابل دولت تعریف می‌کردند. اگرچه اتاق ایران ضمن پیگیری خواسته‌های تشکل‌ها از دولت، با برگزاری سمینارهای آموزشی، سعی بر آن داشت تا به نمایندگان تشکل‌ها بیاموزد که چگونه خواسته‌ها، نیازها، علایق و ترجیحات اعضای تشکل‌ها را در دولت پیگیری کنند تا دولت ضمن پذیرش منافع اعضای تشکل‌ها، سیاست‌هایی در این رابطه اعمال کند.
برنامه‌های اتاق برای تشکل‌ها
در همین رابطه، معاون تشکل‌های اتاق ایران در گفت‌وگو با «تعادل» از برنامه‌های اتاق ایران برای تقویت تشکل‌ها و افزایش سطح مشارکت تشکل‌های بخش خصوصی در سال 98 خبر می‌دهد که مفاد آن در اواخر سال 97 تدوین و به تصویب اتاق ایران رسیده است.
به گفته نادر سیف، نخستین برنامه اتاق ایران در رابطه با تشکل‌ها، موضوع « آموزش» است؛ این برنامه که از سال قبل در دستور کار اتاق قرار گرفته در سال جاری نیز ادامه خواهد داشت و براساس نیازسنجی که از تشکل‌ها صورت گرفته، 40 سرفصل برای آموزش تشکل‌ها در نظر گرفته شده است. او افزود: دومین برنامه اتاق اما «حمایت از تشکل‌ها به صورت مادی و معنوی» است. از آنجایی که مهم‌ترین مشکلات تشکل‌ها، استیجاره‌ای بودن محل استقرار آنهاست، بودجه‌ای برای خرید مکان تشکل‌ها در نظر گرفته شده و به تصویب هیات رییسه اتاق رسیده است و آیین نامه اجرایی آن نیز در شرف تصویب است تا از تیرماه سال جاری، ارایه تسهیلات برای خرید محل استقرار تشکل‌ها به مرحله اجرایی برسد. سومین برنامه‌ای که معاون تشکل‌های اتاق ایران از آن خبر داد، «برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی از سوی تشکل‌ها» است. اتاق ایران بنا بر آن دارد تا ورود تشکل‌های مرتبط به برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی را تسهیل کند.
بنابر اظهارات معاون تشکل‌های اتاق ایران، چهارمین برنامه اتاق ایران اما «برگزاری همایش‌های ملی تشکل‌ها» است. نخستین دوره از این همایش‌ها سال گذشته در محل اتاق ایران برپا شد و به گفته سیف، تاثیر خوبی در عملکرد آنها بر جای گذاشت؛ بر همین اساس در سال جاری نیز دومین دوره این همایش در مرداد ماه با هدف بهبود جایگاه تشکل‌ها در اقتصاد کشور برگزار می‌شود. اما پنجمین برنامه اتاق که سیف به آن اشاره داشت، «رتبه‌بندی و ارزیابی تشکل‌ها» است که در سال 97 برای اولین‌بار توسط اتاق ایران اجرا شد و در سال جاری نیز این رتبه‌بندی ادامه خواهد یافت. به گفته سیف، ششمین برنامه اما، «ظرفیت‌سازی و تقویت زیرساخت‌های تشکل‌ها» است. برای این منظور 70 تشکل اقتصادی در نظر گرفته شده است تا هر تشکل با برنامه‌ای خاص، مورد توسعه و بازسازی قرار گیرد.
ماموریت تشکل‌ها در تغییر وضعیت اقتصاد
اما سال پیش رو، سالی متمایز از سال‌های دیگر برای تشکل‌هاست؛ چرا که دو رویداد درونی و بیرونی را بر سر راه تشکل‌ها قرار دارد. نخستین رویداد، «موضوع انتخابات و تعیین هیات رییسه اتاق ایران» است که مشارکت همه‌جانبه و فعالانه تشکل‌ها را می‌طلبد. از سوی دیگر، دومین رویداد، «بحث تحریم‌ها و شرایط اقتصادی متاثر از آن» است. در این میان اما، نقش تشکل‌ها مواقعی مشخص می‌شود که در شرایط خاص با تشخیص مشکلات و ارایه راهکار و راه‌حل، و برگزاری جلسات و مذاکره با طرف‌های تجاری، بتوانند در تسهیل تجارت بین‌المللی نقش آفرینی کنند. بنابراین تشکل‌های اقتصادی می‌توانند نقش آفرین باشند. از آنجایی که بنگاه‌های کوچک و متوسط از تحریم‌ها مبرا هستند و اهداف تحریم‌ها اغلب روی بنگاه‌های بزرگ و شبه دولتی است، تشکل‌ها می‌توانند در رونق تولید و تجارت جهانی با ارایه راه‌حل‌های جدید، موثر واقع شوند. تشکل‌ها می‌توانند با شناسایی شرکای خارجی، ارتباط میان صادرکنندگان و شرکای خارجی را فراهم کنند.
اما در این میان نقش حمایت از تشکل‌ها بیش از پیش خودنمایی می‌کند. در همین رابطه، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «تعادل»، با اشاره به اهمیت جایگاه تشکل‌ها برای اتاق بازرگانی تهران می‌گوید: اساسا فلسفه و ماموریت اتاق بازرگانی این است که از ظرفیت تشکل‌ها برای ارکان اتاق استفاده بهینه کند. به گفته حسین سلاح ورزی، این نگرش نیز وجود دارد که تشکل‌ها به عنوان بازوی اتاق مناسب‌ترین نهاد برای ارایه راه‌حل کسب و کار و افزایش نقش بخش خصوصی در اقتصاد هستند.
او همچنین تاکید کرد که اتاق بازرگانی ایران درسال جاری نیز همچون سنوات گذشته، برنامه‌ها و اهداف خود را در تقویت تشکل‌ها تدوین کرده و امیدوار است تا با برقراری ارتباطات پایدار میان اتاق و تشکل‌ها، بتوان استفاده حداکثری را از ظرفیت تشکل‌ها داشته باشد. سلاح ورزی در ادامه اهدافی را که اتاق ایران برای تقویت مشارکت تشکل‌ها در سال جاری در برنامه کاری خود قرار داده را تشریح کرد و گفت: در سال جاری دو هدف مهم در اتاق ایران با جدیت دنبال می‌شود. نخستین هدف، حضور نمایندگان تشکل‌ها در مجامع و شوراهایی است که در اتاق بازرگانی برگزار می‌شود؛ تا بتوان به این طریق از نظرات و دیدگاه تشکل‌ها در امور اقتصادی بهره‌گیری کرد. اما دومین هدف اتاق در سال جدید، آن است که در تقسیم کار ملی، مسائل و مشکلات اقتصادی از طریق تشکل‌ها بررسی شده و از نظرات تشکل‌ها در ارایه راه‌حل‌ها استفاده شود.
