شکاف 10.2 درصدی نرخ بیکاری در میان استان‌ها

گروه اقتصاد کلان|

بر اساس گزارش مرکز آمار سهم اشتغال ناقص در کشور در سال 97 افزایش یافته است. بر اساس جداول منتشر شده در سال 97 سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور، 10.8 درصد شده است. این در حالی است که این رقم در سال 96 به میزان 10.5 درصد بوده است و از همین رو سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور نسبت به سال گذشته به میزان 0.3 درصد افزایش داشته است. یکی دیگر از آمارهای قابل توجه در این زمینه رشد بالای اشتغال ناقص در روستاها طی سال 96 تا 97 است. طبق آمارهای منتشرشده در سال 96 نرخ اشتغال ناقص در روستاها 13.4 درصد بوده که در سال 97 به رقم 14.6 درصد رسیده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد استان کرمانشاه با 18.4 درصد بیکاری در میان استان‌ها بیشترین بیکار را در خود جای داده است.

  عوامل رشد اشتغال ناقص

به گزارش «تعادل» شاغلان در بازار کار ایران به سه دسته تقسیم می‌شوند. آن دسته از افرادی که به میزان ذکر شده در قانون کار یعنی 44 ساعت در هفته کار می‌کنند، شاغلانی که بیشتر از این میزان در هفته مشغول به کار هستند که معمولاً آنها دو شغله یا چندشغله هستند و سومین دسته شاغلانی هستند که به میزان 44 ساعت در هفته کار نمی‌کنند.

به صورت مشخص‌تر آن طور که مرکز آمار ایران تعریف کرده افراد دارای اشتغال ناقص، تمام شاغلانی محسوب می‌شوند که در هفته مرجع، به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار، قرار داشتن در فصل غیرکاری و... کمتر از 44 ساعت کار کرده و خواهان و آماده انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.

بسیاری از فعالان بازار کار معتقدند عمده این گروه از شاغلان به دلیل کار کمتر ممکن است درآمد کمتری نسبت به دیگر شاغلان داشته باشند و البته برخی از آنها هم ممکن است در جایگاه‌های شغلی قرار داشته باشند که با ساعت کاری کمتری در هفته می‌توانند حتی بیشتر از شاغلان دیگر درآمد کسب کنند.

طبق آمارهای منتشر شده، 23.8 میلیون نفر (88 درصد) جمعیت بالای 10 ساله و فعال کشور دارای شغل و 3.2 میلیون نفر (12 درصد) بیکار هستند. از کل جمعیت شاغلان کشور 13.1 میلیون (55 درصد) نفر آنها بطور هفتگی 44 ساعت یا بیشتر از این میزان و 9.7 میلیون (40.8 درصد) کمتر از 44 ساعت کار می‌کنند. همچنین تعداد 987 هزار (4.1 درصد) از این جمعیت شاغل به دلایل گوناگون غایب موقت هستند.

طبق این آمارها از میان افرادی که کمتر از 44 ساعت کار می‌کنند، 2 میلیون و 582 هزار نفر معادل 26.6 درصد اشتغال ناقص دارند و به میزان 7 میلیون و 139 هزار نفر (73.4 درصد) آنها به دلایل دیگری غیر از اشتغال ناقص کمتر از 44 ساعت در هفته کار می‌کنند.

جداول آماری مرکز آمار ایران مربوط به وضعیت اشتغال سال ۹۶ نشان می‌دهد که در این سال بیش از ۲ میلیون و ۴۳۵ هزار و ۳۲۶ نفر از «افراد در سن کار»، کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کردند و جزو افراد دارای اشتغال ناقص محسوب می‌شدند. آمارها نشان می‌دهد که این رقم در سال ۹۵ نیز دو میلیون و ۳۳۵ هزار و ۴۷۸ نفر بوده است.  بر اساس جداول منتشر شده در سال 97 سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور، 10.8 درصد شده است. این در حالی است که این رقم در سال 96 به میزان 10.5 درصد بوده است و از همین رو سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور نسبت به سال گذشته به میزان 0.3 درصد افزایش داشته است. سال 96 تعداد افرادی که اشتغال ناقص داشتند به میزان 2 میلیون و 448 هزار نفر بوده که طی یک سال گذشته 134 هزار نفر به تعداد آنها افزوده شده است. جالب است بدانیم که همواره تعداد مردانی که اشتغال ناقص داشته‌اند بسیار بیشتر از زنان بوده است.  در سال 97 به میزان 12 درصد از مردان شغل ناقص داشته‌اند و این شاخص برای زنان 5.8 درصد بوده است. البته موضوعی که باید به آن توجه کرد این است که طی یک سال گذشته میزان رشد اشتغال ناقص در میان زنان بیشتر از مردان بوده است. بنابر گزارش مرکز آمار نرخ اشتغال ناقص زنان در سال 96 به میزان 5.1 درصد بوده که در سال 97 به 5.8 درصد می‌رسد. به بیان دیگر تعداد زنانی که شغل ناقص داشته‌اند از 212 هزار نفر به 253 هزار نفر رسیده است. این آمارها برای مردان طی یک سال مذکور از 2 میلیون و 235 هزار به 2 میلیون و 328 هزار نفر بوده است.

یکی دیگر از آمارهای قابل توجه در زمینه اشتغال ناقص، سهم این نوع اشتغال در میان شهرها و روستاهای کشور است. طبق گزارش مرکز آمار سهم اشتغال ناقص در میان شهرهای کشور بسیار کمتر از روستاها است بطوری که از کل شاغلان روستایی به میزان 14.6 درصد در سال 97 اشتغال ناقص داشته‌اند. رشد این شاخص طی سال‌های 96 تا 97 هم بسیار شدید بوده است. در سال 96 نرخ اشتغال ناقص در روستاها 13.4 درصد بوده است، بدین معنی که طی یک سال سهم اشتغال ناقص در روستاهای کشور به میزان 1.2 درصد رشد کرده است که عدد بسیار بالایی محسوب می‌شود. در مقابل سهم اشتغال ناقص شهری‌ها 9.4 درصد بوده که نسبت به سال 96 هم تغییری نکرده است.یکی از دلایل سهم بالای اشتغال ناقص در روستاها این است که بسیاری از مشاغل این مناطق مانند میوه‌چینی، وجین و... فصلی است، اما با این رشد یک سال اخیر این آمار نشان می‌دهد که در روستاها ناپایداری شغلی در حال افزایش است.

  افزایش کار شایسته

یکی از شاخص‌های دیگر مربوط به این حوزه، کار شایسته است. بررسی سهم شاغلین 10 ساله و بیشتر با ساعت کار معمول 49 ساعت و بیشتر نشان می‌دهد،؛ 38.3 درصد شاغلین، بطور معمول 49 ساعت و بیشتر در هفته کار می‌کنند. این شاخص که یکی از نماگرهای کار شایسته است نشان می‌دهد در کشور سهم زیادی از شاغلین بیشتر از استاندارد کار می‌کنند. این شاخص نسبت به سال قبل آن 0.7 درصد کاهش داشته است. این شاخص غالبا به این جهت محاسبه می‌شود که نشان داده شود چه تعدادی افراد مجبورند برای تامین معاش خود بیش از استاندارد کار کنند؟ طبق این آمارها کار 38.3 درصد از شاغلان در ایران نتوانسته نیازهای افراد را تامین کند و بنابراین افراد از سهم موادری مانند تفریح، فراغت، آموزش و... خود برای تامین معاش خرج می‌کنند.

  نیمی از اشتغال در حوزه خدمات

بررسی گزارش مرکز آمار ایران از اشتغال سال 97 نشان می‌دهد، حدود نیمی از سهم اشتغال کشور در حوزه خدمات متمرکز بوده است. بر این اساس، در فصل بهار سهم اشتغال در حوزه کشاورزی 18.7، در بخش صنعت حدود 31 و در بخش خدمات نزدیک به 50 درصد بوده است. همچنین در فصل تابستان سهم خدمات 49.5 درصد از کل اشتغال کشور بوده است. گفتنی است، در فصل پاییز نیز نزدیک به نیمی‌از سهم اشتغال کشور در حوزه خدمات ایجاد شده است. در فصل زمستان 97 نیز بیش از 51 درصد اشتغال کل در بخش خدمات ایجاد شده است. گفتنی است، در استان‌های آذربایجان غربی و اردبیل در فصل زمستان بیش از 28 درصد سهم اشتغال در بخش کشاورزی بوده است. کمترین سهم کشاورزی از اشتغال فصل زمستان مربوط به استان تهران بوده است. در این استان سهم بخش صنعت 39 و سهم بخش خدمات 44 درصد بوده است.

  بیکاری در استان‌ها

آمارها نشان می‌دهد در میان استان‌های کشور، کرمانشاه بالاترین نرخ بیکاری در کشور را در سال 97 داشته است. نرخ بیکاری این استان‌ به میزان 18.7 درصد شده است. بعد از کرمانشاه استان‌های چهارمحال و بختیاری با نرخ بیکاری 17.4 و سیستان و بلوچستان با 16 درصد و خوزستان با 15.7 درصد جز بالاترین نرخ‌های بیکاری در استان‌های کشور بوده‌اند. در مقابل استان‌هایی که کمترین نرخ بیکاری را تجربه کرده‌اند شامل استان‌های سمنان، خراسان جنوبی و زنجان می‌شود که به ترتیب نرخ‌های بیکاری 7.2، 8.5 و 8.5 درصد داشته‌اند.