نرخ ارز در بانک‌ها کاهشی شد
گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
روز چهار شنبه 4 اردیبهشت ماه نرخ لحظه ای فروش دلار در سامانه سنا 13 هزار و 800 تومان و یورو 15 هزار و 700 تومان بود و سامانه سنا نرخ میانگین موزون ارز براساس نرخ های روز سه شنبه را برای دلار 13 هزار و 845 تومان، یورو 15 هزار و 710 تومان، درهم 3هزار و 778 تومان و پوند 17 هزار و 772 تومان تعیین کرد. به گزارش «تعادل»، نرخ دلار در بازار آزاد و معاملات نقدی نیز به 13960 تومان و درهم به قیمت 3810 تومان داد و ستد شد. در صرافی های مجاز بانکی از جمله صرافی ملی نیز دلار به 13800 فروخته شد و نرخ خرید نیز 13700 تومان اعلام شد. نرخ یورو نیز در صرافی های مجاز به 15700 تومان و نرخ خرید به نرخ 15600 تومان داد و ستد شد.
در روزهای اخیر برخی انتظار داشتند که بازار با هیجانی فوق العاده جهش قیمت را تجربه کند اما با تدبیر و دخالت بازار ساز این اتفاق رخ نداد و هم اکنون نرخ به منظور کاهش آربیتراژ، تحت کنترل بازارساز قرار دارد.
دلار و سکه به عدم تمدید معافیت‌های نفتی توجه نکردند
نوسان گیران سعی کردند قیمت دلار را وارد کانال بالاتر کنند، ولی ضعف بازار در سمت تقاضا، آن ها را ناکام گذاشت. شاخص ارزی ۱۰ تومان افزایش را به ثبت رساند و به بهای ۱۳ هزار و ۸۹۰ تومان رسید. برخلاف دلار، سکه راه ثبات را انتخاب کرد و روی عدد ۴ میلیون و ۸۶۰ هزار تومان ایستاد.
به گفته فعالان، برخی معامله گران به افرادی که برای خرید وارد بازار شدند، قیمت های زیر ۱۴ هزار تومان را پیشنهاد نمی دادند ولی همین‌که فعالیت بازار از حدود ساعت ۱۱ آغاز شد، قیمت به سرعت در جهت مخالف حرکت کرد و به محدوده ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان وارد شد.
بر اساس گفته های برخی بازیگران ارزی، نوسان گیران قصد داشتند با استفاده از خبر عدم تمدید معافیت های نفتی ایران توسط امریکا، فضای بازار را هیجانی کنند و با افزایش قیمت ابتدای روز، زمینه ساز ورود تقاضای جدید به بازار شوند. با این حال، تقاضای چندانی به خصوص از ناحیه افراد عادی وارد بازار نشد و همین موضوع موجب شد که نوسان گیران از موضع ابتدای روز خود عقب نشینی کنند.
همچنین میزان عرضه بازیگران بازارساز در سطح مناسبی قرار داشت و نوع قیمت گذاری صرافی های بانکی نیز به‌گونه‌ای نبود که محرک ورود تقاضای آربیتراژی به بازار شود.
بر این اساس هر دلار امریکا در صرافی‌های بانکی برای خرید ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان و برای فروش ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان و هر یورو برای خرید ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان و برای فروش ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان است. فعالان بازار ارز می گویند که با اعلام عدم تمدید معافیت‌های نفتی از سوی ایالات متحده آمریکا، بازارساز روز چهارشنبه از طریق صرافی‌های بانکی تلاش کرد تا نرخ دلار را نسبت به هیجاناتی که در بازار وجود دارد کنترل کند. بر خلاف روز سه شنبه که قیمت خرید ارز در بانک‌ها به همراه ارز مسافرتی افزایش داشت برای روز چهارشنبه با کاهش مواجه شد. به‌طوری‌که روز چهارشنبه هر دلار آمریکا را تا ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان خریداری کردند که نسبت به روز سه شنبه حدود ۲۴۰ تومان کاهش داشت. همچنین هر یورو تا ۱۵ هزار تومان از مشتریان در بانک‌ها خریداری می‌شد که در مقایسه با سه شنبه ۵۰ تومان کاهش قیمت دارد. اما ارز مسافرتی که تا ۱۶ هزار و ۱۰۰ تومان در هر یورو برای روز سه شنبه فروش می رفت و حتی قیمت آن از بازار آزاد هم بالاتر بود برای روز چهار شنبه با کاهش حدود ۲۰۰ تومانی به ۱۵ هزار و ۸۹۰ تومان رسیده است. هر مسافر می‌تواند برای کشورهای همسایه و مشترک‌المنافع تا ۵۰۰ دلار و سایر کشورها تا ۱۰۰۰ دلار دریافت کند. همچنین در جریان معاملات بازار آزاد تهران، روز چهار شنبه 4 اردیبهشت ماه ۹۸، قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ۴ میلیون و ۸۵۵ هزارتومان، سکه طرح قدیم ۴ میلیون و ۷۰۰ هزارتومان، نیم سکه ۲ میلیون و ۶۶۰ هزارتومان، ربع سکه یک میلیون و ۷8۰ هزارتومان و سکه گرمی ۹۶۰ هزارتومان معامله شد. همچنین قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی ۱۲۷۳ دلار و ۷۸ سنت و هر گرم طلای ۱۸ عیار ۴۳۴ هزار و ۲۲۹ تومان، مظنه مثقال 17 عیار نیز به 1 میلیون و 884 هزار تومان رسیده است.
نمایش روزانه نرخ ارز در تابلوی بازار متشکل ارزی
از سوی دیگر، بر اساس آخرین اخبار بازار متشکل ارزی به عنوان یکی از برنامه‌های مهم ساماندهی بازار که محل استقرار آن ساختمان شماره یک بانک مرکزی در فردوسی است، نرخ کشف شده بر اساس عرضه و تقاضا را بصورت روزانه نمایش خواهد داد. بازار متشکل ارزی یکی از برنامه‌های جدی بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز است. بازاری که اگرچه در ابتدای سال ۹۷، تلاطمات شدیدی را به خود دید، اما از نیمه دوم سال گذشته آرامشی نسبی را تجربه کرد و نوسانات آن بر مدار طبیعی بازگشت.
مدت‌ها است تشکیل بازار متشکل ارزی به عنوان محلی برای ساماندهی معاملات نقدی و البته عمده فروشی اسکناس ارز از سوی بانک مرکزی در دست پیگیری است و به تازگی مصوبه شورای پول و اعتبار نیز برای آن دریافت شده و در اولین گام عملی برای تشکیل این بازار، هیأت مدیره و سهامداران آن نیز مشخص شده‌اند؛ قرار است ظرف روزهای آینده این بازار رسماً فعالیت خود را آغاز کند.
بانک مرکزی از صرافی‌ها درخواست کرده تا با ارائه مدارک لازم، به عضویت این بازار درآمده و از مزایای حضور در این بازار بهره‌مند شوند؛ البته با این اقدام، صرافی‌ها بانک مرکزی را در ساماندهی بازار ارز همراهی می‌کنند.
نمایش روزانه نرخ ارز در تابلوی بازار متشکل ارزی
همه تلاش‌ها در مورد راه‌اندازی بازار متشکل ارزی این است که این بازار بتواند یک نرخ واقعی را برای اسکناس ارز کشف کرده و به مرحله عملیاتی در معاملات صرافی‌ها برساند. براساس مکانیزم‌هایی که برای بازار متشکل ارزی طراحی شده، قرار است براساس عرضه و تقاضا و خرید و فروش عمده اسکناس ارز از سوی صرافی‌های عضو این بازار، کشف قیمت به صورت روزانه انجام شود و قیمت کشف شده بر روی تابلویی که در ملاعام قرار می‌گیرد، به نمایش درآید؛ بدیهی است هر گونه تغییر این نرخ نیز به صورت آنلاین روی این تابلو قرار می‌گیرد. بازار متشکل ارزی ایران که مدل بومی بازارهای متشکل ارزی دنیا است، به‌دنبال کاهش التهابات بازار ارز و جلوگیری از معاملات سوداگرایانه است و تلاش دارد علاوه بر نوسان گیری، پوشش ارزی اسکناس مورد نیاز بازار را هم انجام دهد. در واقع تمامی بازیگران رسمی بازار ارز در این تعیین نرخ نقش دارند و نرخی که بر تابلوی بازار متشکل ارزی می‌نشیند، دقیقاً یک نرخ واقعی کف بازار خواهد بود که البته به مرور زمان با عمق بخشی به این بازار، دلالان خرده‌پای کف بازار منوچهری و چهارراه استانبول را از فعالیت باز می‌دارد. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که قرار است بخشی از ساختمان شماره یک بانک مرکزی واقع در خیابان فردوسی، محل استقرار و فعالیت بازار متشکل ارزی باشد. مدیران بانک مرکزی بر این باورند که بازار متشکل ارزی به‌دنبال حذف هیچ‌یک از بازیگران رسمی بازار ارز یا تعیین نرخ‌های دستوری برای اسکناس ارز نیست، بلکه کشف نرخ براساس معاملات واقعی، تأمین امنیت معاملات و ایجاد شفافیت در بازار است. در عین حال، بانک مرکزی هم کاملاً بر این بازار نظارت دارد و بازیگران بازار بر اساس قانون فعالیت خواهند کرد. اولین جلسه هیات مدیره بازار متشکل ارزی تشکیل و در راستای ایجاد بازار متشکل ارزی اولین جلسه هیات مدیره تشکیل و مدیر عامل بازار متشکل ارزی انتخاب شد. در این جلسه با تصمیم هیات مدیره مقرر شد کلیه صرافی های مجاز و بانک های عامل از درگاهی که متعاقبا اعلام می شود، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند. در روزهای اخیر، مدیرعامل بازار متشکل ارزی در اولین جلسه هیات مدیره انتخاب شد و هیات مدیره شرکت بازار متشکل ارزی، محمود شکسته‌بند را به عنوان مدیرعامل و سخنگوی این شرکت انتخاب کرد.
بر این اساس، قربانی (کانون صرافان)، یوسف حسن پور، صمد کریمی (مدیر اداره صادرات بانک مرکزی)، محمود شکسته‌بند(مدیرعامل شرکت صرافی ملی ایران) و امیر هامونی (مدیرعامل شرکت فرابورس) به عنوان اعضای هیات مدیره این شرکت تعیین شدند.همچنین با تایید هیات مدیره، محمود شکسته‌بند را به عنوان مدیرعامل و سخنگوی این شرکت انتخاب کردند.
حباب دلار می‌ترکد
بازار متشکل ارزی که تا دو هفته دیگر به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز می‌کند، قرار است سبب کشف قیمت ارز در تهران شود و با افزایش امنیت معاملات، ساماندهی آن‌ها و انجام معاملات واقعی قیمت ارز را بر اساس عرضه و تقاضای واقعی مشخص کند. در نیمه دوم سال گذشته عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی از ایجاد بازار متشکل ارزی برای ساماندهی خرید و فروش ارز خبر داد و آن‌طور که امروز به نظر می‌رسد این بازار به زودی عملیاتی خواهد شد. بازار متشکل ارزی که هفته گذشته هیأت مدیره و مدیرعامل آن انتخاب شدند، تا حدود دو هفته دیگر به مرحله اجرا می‌رسد و اکنون نیز در فاز آزمایشی شروع به کار کرده است.
این بازار قرار است برای خرید و فروش ارز بین بازیگران اصلی بازار ارز یعنی بانک‌ها و صرافی‌ها ایجاد شود و بر اساس آخرین خبرها درباره این بازار، بانک‌ها و صرافی‌ها مانند شرکت‌های کارگزاری بورس برای خرید و فروش ارز، کد کارگزاری دریافت می‌کنند که این موضوع منوط به تشکیل پرونده و ارائه اطلاعات و مدارک مورد نیازی است که بانک مرکزی به آن‌ها اعلام کرده است.
یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که این بازار قرار است در نظام ارزی کشور ایفا کند، کشف نرخ ارز به صورت عرضه و تقاضاست و بانک مرکزی با تشکیل این بازار به دنبال این است که قیمت ارز را به جای دلالان و بازارهای هرات، سلیمانیه و … عرضه و تقاضای واقعی در بازار تهران مشخص کند. با توجه به سیستمی که برای این بازار طراحی شده، امکان ایجاد اخلال در این بازار و تغییر نرخ‌های ناگهانی به حداقل رسیده و در صورتی که بتواند جای خود را در معاملات کلان ارزی کشور باز کند (که در واقع برنامه اصلی این بازار است) می‌تواند از نوسانات ناگهانی و غیرمنطقی در بازار ارز جلوگیری کند. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که نرخ فعلی دلار در بازار واقعی نیست و قیمت منطقی فاصله حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تومانی با قیمت فعلی دارد که انتظار می‌رود در صورت موفقیت اهداف بازار متشکل ارزی، این حباب قیمتی به تدریج از بین برود.
چگونگی انجام معاملات در بازار
بانک‌ها و صرافی‌های مجاز بانک مرکزی با ارائه اطلاعات و مدارک خود به بانک مرکزی می‌توانند در این بازار عضو شوند و کد کارگزاری دریافت کنند. به این ترتیب این بانک‌ها و صرافی‌ها به بازیگران اصلی بازار ارز تبدیل می‌شوند.
این سیستم به این شکل عمل می‌کند که تمامی بازیگران این بازار باید یک حساب ارزی و یک حساب ریالی به بانک مرکزی معرفی کنند و برای خرید و فروش ارز موجودی حساب‌شان باید به اندازه رقم اعلامی معامله باشد، به این صورت که زمانی که یکی از بازیگران درخواست خرید یا فروش ارز موردنظر خود را اعلام می‌کند، رقم موردنظر به صورت ریالی یا ارزی (بسته به خرید یا فروش) در حساب آن از سوی بانک مرکزی مسدود می‌شود. از سوی دیگر طرف مقابل معامله نیز به همان میزان و با توجه به نرخ اعلامی، رقم مورد معامله‌اش مسدود خواهد شد و درنهایت این معامله از طریق بازار متشکل ارزی با انتقال مبالغ ارزی و ریالی موردنظر انجام می‌شود.
