انتقاد از ورود افراطی شهرداری به دانشگاه داری
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران در جلسه روز گذشته انتقادات صریح و تندی را متوجه بخشی از عملکرد شهرداری تهران کرد گفت: «شهرداری در برخی امور به افراط رسیده است». هاشمی در جریان افتتاح خط6 مترو که چندی پیش توسط پیروز حناچی شهردار تهران صورت گرفت و انتقادات بسیاری به آن وارد بود، در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره ایمنی خط 6 ترجیح داد سکوت کرده و به گفتن این جمله بسنده کند که «فعلا در این زمینه حرفی نمی‌زنم.» در همین حال، او اولین کسی بود که بعد از آغاز به کار شورای پنجم شهر تهران، از راه‌اندازی خط 7 مترو توسط قالیباف نیز انتقاد کرده و گفته بود: نباید با جان مردم بازی کرد و بعد از آن این خط برای مدت‌ها غیرفعال شد.
در عین حال به نظر می‌رسد، اختلاف شهرداری و شورای شهر تهران به تدریج در حال علنی شدن است. اواخرماه گذشته بود که پیروز حناچی، شهردار تهران با اشاره به اینکه رابطه شهرداری با شورای شهر تعریف شده نیست، گفته بود: «در رابطه شهرداری و شورای شهر آیین‌نامه و چارچوبی نیست و بد نیست پیشنهاد بدهیم دولت برای این رابطه چارچوبی تعیین کند. محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران اما در پاسخ به این انتقاد گفته بود که ماده 83 قانون شوراها تکلیف این رابطه را روشن کرده است.» این بحث کوچک می‌تواند نشان‌دهنده آغاز اختلافات بین شورا و شهرداری باشد. اینکه روز گذشته محسن هاشمی در جریان بررسی طرح ساماندهی موسسات و مراکز آموزشی علمی کاربردی شهرداری تهران انتقادات تند وتیزی را متوجه شهرداری کرده و گفت: «شهرداری در برخی امور به افراط رسیده است»، نشان می‌دهد رییس شورای شهر دیگر نمی‌خواهد در برابر ضعف‌های شهرداری سکوت کند. به گفته هاشمی برخی از فعالیت‌های شهرداری به افراط رسیده و در حوزه فعالیت‌های آموزشی به دلیل حمایت‌های شهرداری، این دانشگاه‌ها رقیب بخش خصوصی شده‌اند.
به گزارش «تعادل»، هاشمی همچنین خواستار تعدیل برخی حرکت‌ها از جمله مانند فعالیت‌های آموزشی در شهرداری تهران شد و گفت: مراکز آموزش عالی در شهرداری برای تدریس موضوعاتی بود که در سایر دانشگاه‌ها تدریس نمی‌شد اما کم‌کم در طول سالیان متمادی این فعالیت‌ها گسترش پیدا کرد و در حال حاضر ۹ مرکز آموزش علمی کاربردی در رشته‌هایی فعالیت می‌کنند که در سایر مراکز نیز تدریس می‌شوند و به نوعی رقیب کسانی شده‌ایم که دانشگاه علمی کاربردی تأسیس می‌کنند.
به گفته او، شهرداری به این دانشگاه‌ها سوبسیدهایی مانند ساختمان رایگان، کارمند و حتی شهریه پایین نیز می‌دهد و به دلیل این سوبسیدهای مالی و خدمات بهتری که به دانشجویان می‌دهند و حتی شنیده شده مدرک نیز آسان‌تر به دانشجویان داده می‌شود، ۵۸ درصد دانشجویان این دانشگاه‌ها از خارج از شهرداری هستند. هاشمی افزود: متاسفانه بر اساس اخباری که به دست ما رسیده افرادی که از داخل شهرداری در این دانشگاه‌ها حضور دارند، سر کلاس حاضر نمی‌شوند و این موضوع نشان می‌دهد باید این مراکز ساماندهی شوند. باید این مراکز از ۹ مرکز به ۲ مرکز برای تدریس دروسی که در سایر دانشگاه‌ها وجود ندارد، کاهش پیدا کند.
پیشنهاد واگذاری دانشگاه به اشخاص
بهاره آروین نیز در ارتباط با ساماندهی مراکز علمی کاربردی شهرداری اظهار کرد: در شرایطی که نیمی از ظرفیت دانشگاهی کشور خالی است و کارکرد برخی از دانشگاه‌ها نیز صرفاً ارایه مدرک شده، وجود بسیاری از مراکز علمی کاربردی ضرورتی ندارد و تعدد مراکز و موسسه‌های کاربردی در وظایف شهرداری نیست. از طرفی رشته‌های مختلفی در دانشگاه‌های معتبر ارایه می‌شود و شهرداری چه نیاز به دانشگاه‌داری دارد.
به گفته آروین، دانشگاه علمی کاربردی شهرداری باید برای رشته‌هایی باشد که در دانشگاه‌های دیگر تدریس نمی‌شود و سایر موضوعات به دانشگاه‌های دیگر انتقال یابد چرا که این رشته‌ها تکرارشونده هستند، او د راین خصوص ادامه داد: البته ما نگفته‌ایم که این دانشگاه منحل شود بلکه نظرمان این است که شهرداری کمک دیگری به آنها نداشته باشد و این مراکز به اشخاص حقیقی و حقوقی انتقال یابد.
منع جذب از دانشگاه‌های شهرداری
اما حسن رسولی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شهرداری عنوان کرد که بر اساس اسناد بالا دستی، شهرداری تهران نمی‌تواند از مراکز آموزشی خود نیرو جذب کند. او توضیحات بیشتری در این باره ارایه کرد و گفت: در آذر ماه سال گذشته طرحی با امضای ۱۳ عضو شورا به عنوان ساماندهی مراکز آموزشی شهرداری تهران تدوین و به شورای شهر ارایه شد. پس ار ارجاع این طرح به کمیسیون تخصصی جلسات مختلفی با دعوت از کارشناسان موسسه علمی کاربردی شهرداری تهران برگزار و نتایج این جلسه در قالب گزارشی از سوی کمیسیون برنامه و بودجه ارایه شد.
او افزود: ۴ خواسته اصلی در گزارش تهیه شده وجود داشت. نخست آنکه تعیین و تکلیف موسسات آموزشی شهرداری که فاقد مجوز هستند انجام شود، در مرحله بعد از وضعیت مراکز موجود در مدت سه ماه گزارشی تهیه شود. سومین خواسته نیز این بود حذف رشته‌هایی که با وظایف شهرداری ارتباطی ندارند انجام شود و چهارمین خواسته نیز مربوط به ساماندهی و تعیین تکلیف این مراکز از جنبه‌های مختلف بود.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: در اجرای اسناد بالا دستی هر مجموعه‌ای که قرار باشد جزو پیکره شهرداری تهران شود باید از شورای اسلامی شهر مصوبه دریافت کند این در حالی است که این مراکز آموزشی چنین مصوبه‌ای ندارند. در حقیقت امکان پذیر نیست که شهرداری خودش نیرو تربیت کند و بعد هم آنها را استخدام کند اما اکنون ۱۳ هزار نفر از مراکز آموزشی شهرداری تهران فارغ‌التحصیل شده‌اند.تهران پایتخت کشور است و بهترین نیروهای فنی در حال آموزش در بهترین دانشگاه‌ها نظیر امیر کییر، شریف و … هستند و استخدام نیروهای فارغ‌التحصیل شده از مراکز آموزشی شهرداری باعث کاهش کیفی نیروهای شهرداری تهران شده است.
شهرداری وظیفه دانشگاه داری ندارد
احمد مسجدجامعی هم در این باره گفت: وظیفه شهرداری دانشگاه داری نیست، اما باید به آموزش رشته‌های تخصصی توجه کرد. تجربه‌ای که در گذشته داشتیم نشان داده برخی از رشته‌ها در سایر دانشگاه‌ها وجود ندارد. به‌طور مثال ما در دانشگاه رشته‌ای به نام چاپ نداشتیم اما آن را راه‌اندازی کردیم و به سایر دانشگاه‌ها هم رفت. در حوزه مدیریت فرهنگی نیز همین‌طور. در شهرداری حوزه‌هایی وجود دارد که ادامه تحصیل در سایر دانشگاه‌ها امکانش فراهم نیست مانند مدیریت پسماند یا مدیریت فضای سبز که این مدیریت در شهرداری به‌طور تخصصی انجام می‌شود. او برای حوزه تخصصی مدیریت فضای سبز توضیح داد: ما براساس نظرات استادان دانشگاهی که در حوزه فضای سبز و جنگل فعالیت می‌کردند اعلام کردیم، هرس کردن زودهنگام درختان باعث خشک شدن آنها می‌شود اما در عمل دیدیم که اینگونه نبود و نشان می‌دهد که حوزه فضای سبز شهری با حوزه جنگلداری متفاوت است. بنابراین وجود مراکز آموزشی تخصصی لازم است. البته با این نکته کاملاً موافقم که شهرداری نباید دانشگاه داری کند. در نهایت شورا در خصوص این طرح تصمیم‌گیری نکرد و با نامه کمیسیون تخصصی طرح برگشت خورد. محسن هاشمی در انتقاد به این رفتار گفت: باید این موضوع در جلسه هیات رییسه بررسی شود که آیا می‌توان طرحی در صحن مطرح و سپس رأی‌گیری در خصوص کلیات آن با یک نامه متوقف شود. هر چند این طرح بدون نتیجه باقی ماند اما پرسش اصلی این است که آیا واقعا شهرداری یا هر سازمان دیگری باید نیروهای موردنیاز و متخصص را خودش آموزش دهد، وجود این همه مراکز آموزشی سازمان‌های مختلف توانسته به تخصصی شدن این مجموعه‌ها کمک کند؟ حتی چندی پیش نیز رییس‌جمهور از وجود تعداد زیاد مراکز آموزشی سازمان‌ها ونهادهای مختلف گلایه کرده بود. دی ماه سال گذشته بود که رییس‌جمهوری برای ارایه لایحه بودجه سال 98 کشور به مجلس شورای اسلامی رفت و در دفاع از بودجه امسال، نگاهی به وضعیت آموزش عالی کشور داشت. روحانی با طرح این سوال که چرا بعضی از وزارتخانه‌ها چند دانشگاه و دانشکده و پژوهشکده و پژوهشگاه دارند در حالی که نباید بیشتر از یک آموزش عالی داشته باشیم، گفت: «یک آموزش عالی داریم؛ باید تمام بخش‌ها یا منحل یا در داخل وزارت علوم ادغام شوند.»
مطلوبیت نظام یکپارچه آموزشی
سعید سادات‌نیا، کارشناس شهری در گفت‌وگو با «تعادل» درباره ضرورت یا عدم ضرورت وجود مراکز آموزشی در شهرداری توضیحاتی ارایه کرد و گفت: شهرداری مطمئنا به نیروهای متخصص در زمینه‌های گوناگون نیاز دارد اما اینکه هر موسسه‌ای برای خودش یک مرکز آموزشی راه‌اندازی کند کار درستی نیست، به همین دلیل است که اکنون تعداد زیادی سیستم‌های موازی داریم . چنانچه شهرداری نیازمند تخصص‌های خاصی است باید آن را از طریق وزارت علوم پیگیری کند. در واقع شهرداری باید با هماهنگی وزارت علوم اعلام کند که چه تعداد نیروی متخصص در چه زمینه‌هایی نیاز دارد و وزارت علوم با برنامه‌ریزی آن را در سسیتم آموزشی کشور جای دهد. او در این باره اضافه کرد: به نظر من یکپارچه بودن سیستم آموزشی کشور قطعا نتیجه مطلوب‌تری خواهد داشت تا اینکه هر ارگانی یک مرکز آموزشی داشته باشد. اکنون بیش از 800 موسسه آموزش معماری در کشور وجود دارد که آموزش و مدرک معماری می‌دهند اما کیفیت این موسسات واقعا پایین است. از سوی دیگر اینکه هر سازمانی بخواهد خودش مراکز آموزشی تشکیل دهد بسیار هزینه زاست.
سادات نیا با تاکید بر اینکه مراکز آموزشی شهرداری هزینه‌های گزافی را به این نهاد تحمیل می‌کند، ادامه داد: همانطور که عنوان کردم بهترین شیوه نظام آموزش یکپارچه است. البته شهرداری هم نیاز به نیروهای متخصص در زمینه پسماند، جمعیت شهری، ایمن‌سازی و فضای سبز و نظایر اینها دارد اما مگر جاده‌ای که شهرداری می‌سازد با جاده‌ای که وزارت راه می‌سازد متفاوت است؟ به نظر من وجود مراکز آموزشی بیشتر جنبه مالی دارد و حتی ممکن است شهرداری مجبور شود به برخی کارمندان خود رانت بدهد.
این کارشناس شهری با بیان اینکه مهم‌ترین مشکل شهرداری تهران فربه بودن و به تبع آن ناکارآمدی آن است، توضیح داد: اگر هدف ازتاسیس مراکز آموزشی تربیت نیروهای متخصص است پس چرا اکنون شهرداری با کمبود نیروهای متخصص رو به روست.آیا مدارکی که ارایه می‌شود معادل‌سازی شده و ارزش واقعی دارد؟اینها موضوعاتی است که جای بحث دارد. درواقع زمانی که در کشور چند دانشگاه محدود وجود داشت و متخصصان با مهارت را تربیت می‌کرد سازمان‌ها و دستگاه‌ها بسیارکارآمدتر بودند اما اینکه شهرداری به شکل تخصصی برای خودش مراکز آموزشی تاسیس کند و مدرک بدهد و بخواهد از آن درآمدزایی کند با نفس کار شهرداری در تناقض است و شهرداری را از اهداف خودش دور می‌کند.
این کارشناس شهری در پاسخ به اینکه کدام تخصص‌های شهری مورد نیاز شهرداری در دانشگاه‌ها وجود ندارد، تصریح کرد: حوزه عملکرد شهرداری بسیار گسترده است و از حوزه‌های اجتماعی تا شهرسازی را دربر می‌گیرد. شهر شاد، هوشمند، امن، شهر پاک و کارآمد و تاب آور نیاز به متخصص دارد. اما لزومی ندارد که این متخصصان توسط خود شهرداری تربیت شوند. اینها متخصصان عام هستند و بسیاری از این سرفصل‌ها در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شوند. من به هیچ عنوان ضرورت این موضوع را درک نمی‌کنم و در کارآمدی آن تردید دارم.
سادات‌نیا با بیان اینکه اگر این موسسات کارآمد بود باید تا الان نتایج آن مشخص می‌شد؛ تصریح کرد: یکی از مشکلات موسسات آموزشی شرکت‌ها این است که آمار شفافی درباره میزان کارآمدی آنها وجود ندارد . آماری که نشان دهد چه تعداد پرسنل، چه تعداد ساختمان، چه تعداد دانشجو و چه میزان هزینه انجام شده است و برون داد موسسه هم ایکس تعداد نیروی متخصص بوده که در دوره کاری خود در مقایسه با متخصصان دیگر مراکز آموزشی و دانشگاهی کشور از کیفیت بیشتری یا کمتری برخوردار بوده‌اند. متاسفانه این آمار و ارقام در موسسات آموزشی وجود ندارد اما آن چیزی که من به تجربه دریافتم این است که این موسسات نمی‌تواند موفق باشد و بهتر است اجازه دهیم هر سازمانی کار خودش را انجام دهد.
او ادامه داد: البته شهرداری می‌تواند دوره‌های ویژه تخصصی را در قالب سمینار و همایش برگزار کند اما نه اینکه با هزینه‌های بالا مراکز آموزشی ایجاد کند و به عده‌ای قول همکاری بدهد، نتیجه بخش نیست. همانطور که می‌دانید شهرداری تهران 4 برابر استانداردهای جهانی نیروی انسانی دارد بنابراین ابتدا شهرداری باید خود را لاغر و چابک کرده و از متخصصان درجه یک استفاده کند اما همانطور که گفتم این متخصصان باید از بین نیروهای آموزش دیده مراکز معتبر دانشگاهی انتخاب شوند.
