تدوین سندی برای «حکمرانی در فضای مجازی»
گروه دانش و فن |
معاون مرکز ملی فضای مجازی از پیگیری حقوقی و بینالمللی اقدامات گوگل، اپل و اینستاگرام علیه ایران خبر داد و گفت: پیگیر استقلال در حوزه فضای مجازی هستیم. موضوع نبود حاکمیت ملی در عرصه فضای مجازی سبب شده که این روزها شاهد انفعال در برابر هرگونه تاکتیک به کار گرفته شده از سوی کشورهای متخاصم علیه ایران در شبکههای نوظهور ارتباطی باشیم. این درحالی است که حتی بیدغدغهترین کشورهای جهان در حوزه فرهنگ نیز با هدف صیانت از حریم خصوصی شهروندان خود در زیستبوم جهانی، با رویکرد مشابهسازی ملی و بومی به جنگ با طلایهداران دنیای مجازی جدید برخاستهاند.
اما فضای سایبری در کشور ما در شرایط فعلی به هیچ عنوان از قابلیت تبادلات چندجانبه برخوردار نیست و نمود آن را میتوان در حذف یکجانبه حسابهای کاربری مقامات نظامی از شبکه اجتماعی اینستاگرام، حذف اپلیکیشنهای بومی از پلتفرمهای اپل و گوگل که کسب وکارهای ایرانی روی آن قرار داشتند و نیز محدود کردن دسترسی کاربران به برخی پیام رسا ن ها و شبکههای اجتماعی بدون منطقی جهان دید. منطقی که نشان از ظهور قدرتی بیبدیل و شراکتناپذیر در قلمرو حکمرانی جهان جدید (فضای مجازی) دارد و ما ناچار به پذیرفتن آن هستیم.
در این خصوص امیر خوراکیان، معاون مرکز ملی فضای مجازی در خصوص سرویسدهندههای خارجی در زمینه حذف حساب کاربری ایرانیان و نیز مسدود کردن دسترسی اپلیکیشنهای ایرانی گفت: حکمرانی در عصر تحولات فضای مجازی عنوانی است که ما هماکنون بر مبنای آن، یک سری فعالیتهایی را تعریف کردیم. منظور ما از حکمرانی در عصر تحولات فضای مجازی آن است که ما در ارتباط با فضای مجازی شاهد تحولات بسیار زیادی هستیم و نظام حاکمیت و نظام مدل اداره کشور در عرصههای گوناگون باید با تحولات بسیار گسترده، پیچیده و عمیقی مواجه شود که این تحولات نیازمند پرداختن به مساله حکمرانی در این فضا میشود. برای مثال ما در حوزه آموزش هماکنون شاهد تغییر و تحولاتی ناشی از فضای مجازی هستیم که این تغییرات، نظام مدرس، آموزش و ارزیابی را دچار تحول خواهد کرد. همچنین فضای مجازی ابعاد مختلف حوزه فرهنگ شامل فرهنگ مکتوب، کتاب، نشریات، رسانه، موسیقی، هنر و سایر زمینهها را تحت تأثیر قرار میدهد و این اتفاقات باید با داشتن حکمرانی مستقل مدیریت شود.
وی گفت: مرکز ملی فضای مجازی در این رابطه به ازای هر وزارتخانه و دستگاه اصلی کشور، یک سند چند صفحهای را به عنوان گام اولیه در رسیدن به حکمرانی در عصر تحولات فضای مجازی تهیه کرده و این سند توسط رییسجمهور به همه دستگاههای مختلف ابلاغ شده است. از این رو دستگاهها باید بر اساس اطلاعات و گزارش اولیه و نیز تحلیلی که از وضعیت موجود دارند، این سند را بررسی و برآورد کنند و پس از مطالعات تکمیلی نظام مدیریتی خود را برای حکمرانی در فضای مجازی پیشنهاد دهند تا بر اساس این پیشنهادات تکلیف هر دستگاه در حوزه حکمرانی فضای مجازی مشخص شود. وی افزود: بر مبنای این سند، دستگاهها در زمینه عملکرد خود در حوزه فضای مجازی پیشنهادهایی را مطرح کرده و پس از ارایه به مرکز ملی فضای مجازی، در نهایت «طرح تحول در حکمرانی فضای مجازی» در شورای عالی فضای مجازی یا به صلاحدید در هیات دولت یا مجلس، به تصویب نهایی میرسد. خوراکیان تصریح کرد: این سند مربوط به همه دستگاههای حاکمیتی میشود و ما به ازای همه دستگاهها این سند را که به امضای رییسجمهور رسیده است ابلاغ کردیم. چرا که این تغییر و تحولات در همه ابعاد کشور وجود دارد. به گزارش مهر، وی افزود: موضوع استقلال و امنیت کشور در فضای مجازی در سند الزامات شبکه ملی اطلاعات مصوب شورای عالی فضای مجازی تعریف شده است. به این معنی که در آن سند وزارت ارتباطات، صریحاً موظف شده است که سرویسها و خدمات پایه ملی مانند پیام رسان، جویشگر، ایمیل و امثال آن را به گونهای که مبتنی بر فناوری داخلی کشور و بومی و ملی باشد و نیز استقلال آن تضمین شده باشد، تهیه کند. حتی در این سند اگرچه موضوع سیستم عامل تصریح نشده است اما این موضوع نیز به دلیل اینکه جز مسائل اصلی در فضای مجازی است، مورد توجه قرار دارد. به هر حال این محورها را وزارت ارتباطات پیگیری میکند و موظف است که آن را تداوم بخشد.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به نظارتی که توسط مرکز ملی فضای مجازی صورت گرفته، تا چه اندازه الزامات شبکه ملی اطلاعات در زمینه سرویسهای ملی در فضای مجازی برای رسیدن به استقلال و خودکفایی در این بخش، عملیاتی شده است؟ گفت: درباره نظارت بر فعالیت وزارت ارتباطات در خصوص شبکه ملی اطلاعات، اندازه فعالیت انجام شده، دارای اهمیت نیست. بلکه مساله این است که این پروژه ملی یک کار گسترده است که برای آن در ابعاد مختلف الزاماتی تعریف شده و یک سری اقدامات نیز در راستای این اهداف از سوی وزارت ارتباطات در حال انجام است. از سوی دیگر ما در معاونت فناوری مرکز ملی فضای مجازی نسبت به تشکیل یک گروه کارشناسی اقدام کردهایم که میزان پیشرفت الزامات این سند را در عرصههای مختلف بررسی کرده و گزارش میدهد. به هر ترتیب ما به جدیت پیگیر این مساله هستیم.
وی با بیان اینکه به هیچ عنوان موافق تعلل و اقدامات یکجانبه از سوی شرکتهای خارجی به بهانه تحریم نیستیم، افزود: زمان محدود است و حتماً باید در این زمینه سرعت عمل داشته باشیم و همه گونه اهتمام را برای استقلال سرویسهای ملی و بومی به کار بگیریم. در اینجا بهتر است این توضیح را هم بدهم که ما وقتی سخن از سرویسهای پایه ملی داریم، این شبهه به وجود میآید که قصد داریم سرویسهای جهانی را محدود کنیم. برای مثال اگر حرف از موتور جستوجو یا جویشگر ملی میزنیم این شبهه ایجاد میشود که قصد داریم دیگر کاری به گوگل نداشته باشیم. اما این موضوع صحیح نیست. بلکه بحث ما این است که باید در کنار سرویسهای جهانی که به اندازه خود ممکن است لازم باشند و هیچ چیز هم جایگزین آنها نباشد، برای حفظ استقلال، فرهنگ و اصول و ارزشهای خودمان، سرویسهای بومی را نیز در کشور داشته باشیم. کما اینکه بسیاری از کشورها نیز این کار را انجام میدهند. به همین دلیل در عین حال که زمینه استفاده از سرویسهای جهانی را فراهم میکنیم ارتباط سرویسهای ملی و بومی با سرویسهای جهانی را نیز روشن میکنیم. تاکیدمان بر این است که تقویت سرویس ملی و بومی، به معنای ایجاد بن بست در استفاده از سرویسهای جهانی نیست.
وی تصریح کرد: کشورها برای استفاده از سرویسهای خارجی با سرویسدهندهها وارد مذاکره میشوند و این سرویسدهندگان دفاتر رسمی در هر کشوری تشکیل میدهند و ملزم به پاسخگویی کاربران و حاکمیت آن کشور هستند. اما در کشور ما به بهانه تحریم، این مذاکرات رسمی و حقوقی متأسفانه انجام نمیشود و این یکی از بزرگترین مشکلات ما است.
خوراکیان افزود: البته این مشکل از جانب سرویسدهندههای خارجی ایجاد شده و ما مقصر آن نیستیم. با وجود این ما آمادگی داریم که با سرویسدهندههای جهانی وارد مذاکره شویم تا آنها بر اساس اصول و آرمانها و ارزشهای ما دفاتر رسمی در کشور داشته باشند و متعهد به رعایت بعضی از قوانین و مقررات کشور ما باشند. اگر این الزامات را بپذیرند قطعاً زمینه برای همکاری رسمی فراهم است. منتها این شرکتها به بهانه تحریم از هرگونه مذاکره و بررسی و هرگونه رفتار قانونی فرار میکنند و در حقیقت مرتب در حال این هستند که به طرق غیرمنطقی و غیرقانونی، تحت تأثیر سیاستهای استکباری دولت امریکا، واقع شوند و ابزار اعمال آن سیاستها باشند.
وی گفت در خصوص اقدام اپل برای حذف اپلیکیشنهای داخلی، بیانیه رسمی منتشر کردایم و مفصل در این زمینه نارضایتی خود را اعلام کردهایم. همچنین در زمینه اتفاق اخیر گوگل، اقدامات جدی انجام دادهایم و جلسات مهمی را در کشور با تمام سازمانهایی که در این جهت مرتبط بودند، انجام دادهایم. در حال حاضر نیز پیگیر اقدامات حقوقی در رابطه با گوگل بطور جدی هستیم. این اقدامات از طریق وزارت امور خارجه، وزارت ارتباطات و هم سایر وزارتخانههای مرتبط از جمله بخش رسانههای بینالمللی وزارت ارشاد در حال پیگیری است.