گردشگری سلامت از آنچه هستیم تا آنچه می‌توانیم باشیم
گردشگری سلامت، امروزه اهمیت زیادی در کشورهای دنیا پیدا کرده و به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. اما نتایج یک پژوهش داخلی نشان می‌دهد که این بخش در کشور ما، برای نیل به چنین جایگاهی، نیازمند اقدامات قابل‌توجهی از سوی مراجع مختلف و به‌ویژه واحد بین‌الملل بیمارستان‌ها است.
تجارت ترجیحی و آزاد و جهانی‌شدن خدمات سلامت در کشورهای مختلف به دنبال ارتقای استانداردهای خدمات پزشکی اتفاق می‌افتد و زمینه را برای رشد گردشگری سلامت و ارایه خدمات سلامت برای بیماران بین‌المللی فراهم می‌کند. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۷، از کل درآمد ۱.۳۴۰ تریلیون دلاری حاصل از این صنعت بین‌الملل، قاره اروپا ۳۷ درصد، منطقه آسیا پاسیفیک ۲۹ درصد، امریکا ۲۴ درصد، خاورمیانه ۵ درصد و آفریقا ۳ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.
طبق نظر کارشناسان، هر گردشگر سلامت، ۳ تا ۴ برابر یک گردشگر عادی در کشور مقصد هزینه می‌کند، بطوری‌که در سال گذشته میلادی صنعت گردشگری سلامت دنیا حدود ۴۳۹ میلیارد دلار چرخش مالی داشته است. مطالعات گسترده، عواملی نظیر قیمت بالای خدمات درمانی و مراقبت پزشکی و کیفیت پایین خدمات درمانی در کشورهای مبدأ، افزایش زمان انتظار به‌منظور دریافت خدمت، عدم ارایه برخی خدمات، سطح پایین یا عدم دسترسی به خدمات و مراقبت‌های پزشکی و تجربه گردشگری و فراغت را به عنوان عواملی برای سوق یافتن به سمت گردشگری پزشکی به‌حساب می‌آورند. در این خصوص اما کشور ایران باوجود شرایط و استعدادهای خاص، با چالش‌های گوناگونی در زمینه‌های مختلف روبرو است.محققانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی ایران تحقیقی را انجام داده‌اند که در آن عملکرد واحد بیماران بین‌الملل و تأثیر آن بر جذب گردشگران پزشکی و سلامت مورد ارزیابی واقع شده است.این مطالعه توصیفی-تحلیلی با مشارکت ۲۶ بیمارستان شامل ۲۲ بیمارستان خصوصی و ۴ بیمارستان دولتی که برخوردار از شرایط عمومی پذیرش گردشگری سلامت ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده‌اند، انجام شده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق، چک‌لیست مورد تأیید و ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود که شامل ۸۰ سوال در ۳ گروه شاخص: ایین‌نامه‌ای (۳۳ سوال)، هتلینگ (۲۶ سوال) و عملکردی (۲۱ سوال) بود و پس از جمع‌آوری داده‌ها توسط محققین، تجزیه‌وتحلیل جامعی با استفاده از روش‌ها و نرم‌افزارهای آماری روی آنها انجام شد.نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تاکنون واحدهای بیماران بین‌الملل تأثیری بر جذب بیماران نداشته است، ولی اتخاذ سیاست‌های مطلوب‌تر در حوزه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و قانونی می‌تواند تا حد بسیار زیادی بر این موضوع تأثیر داشته باشد. آنگونه که سمیرا رئوفی، پژوهشگر مدیریت دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران و همکارانش می‌گویند: «توانمندسازی کارشناسان واحدهای بیماران بین‌الملل، توسعه مهارت‌های حرفه‌ای گروه پزشکی، مدیریت کارگزاران گردشگری سلامت، ارتقا سطح بازاریابی و تبلیغاتی بین‌المللی، نظارت و مدیریت کیفیت و هزینه، توجه به استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بین‌المللی و تفاهم‌نامه‌های همکاری مشترک ملی و بین‌المللی با ذی‌نفعان گردشگری سلامت می‌تواند در جهت توسعه گردشگری سلامت تسهیل‌کننده باشد».به گفته این محققان: «اگرچه در این تحقیق عملکرد کلی بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شهر تهران به لحاظ رعایت اصول و استانداردهای گردشگری سلامت ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با کسب امتیاز ۸۷.۵ از ۱۰۰ امتیاز، مطلوب ارزیابی شده است، در بررسی شاخص‌های مورد مطالعه، شاخص هتلینگ، بالاترین (۹۵.۱۰ از ۱۰۰) و شاخص عملکردی پایین‌ترین (۸۱.۲ از ۱۰۰) میزان امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند».
طبق یافته‌های این تحقیق که فصل‌نامه علمی پژوهشی «بیمارستان» به انتشار آنها پرداخته است، بررسی مطالعات و آنچه در متن حوزه سلامت می‌گذرد نشان می‌دهد که ارتقای کیفیت مراقبت‌های بهداشتی درمانی به عنوان یک راهبرد اساسی در عرصه رقابتی کنونی قابل پذیرش و تفاهم است و این امر به عنوان یکی از دغدغه‌های ارایه‌کنندگان مراقبت سلامت به‌شمار می‌رود.
