آسیب‌های سیاسی کردن جنگ علیه تروریسم

فارین  پالیسی|

مترجم:  منصور بیطرف|

بمب‌گذاری‌ها در سریلانکا در روز عید پاک یک‌شنبه، به ما یادآوری کرد که تروریسم نه با محروم کردن و نه با نادیده گرفتن، متوقف نمی‌شود. کشتار افراد درون کلیسا و مهمانان هتل در سریلانکا درست مثل حمله به خارجی‌ها در کافه‌ای در سال 2016 در داکا، ‌پایتخت بنگلادش، توسط اسلام‌گرایان تحصیل‌کرده‌ای صورت گرفت که از خانواده‌های ثروتمند آن کشور بودند . دو نفر از هشت نفر بمب گذاران انتحاری سریلانکا، پسران یکی از ثروتمندترین تاجران آن کشور بودند. چند نفر از آنها هم امکاناتی برای تحصیل در خارج از کشور داشتند. یکی از دلایلی که چرا این حملات هنوز صورت می‌گیرد این است که جنگ جهانی علیه تروریسم که توسط ایالات متحده رهبری می‌شود، ‌شکست خورده است و آن هم به این خاطر که آن کشور فقط بر حذف تروریست‌ها و شبکه‌هایشان متمرکز شده نه بر شکست ایدئولو‍ژی جهادی که این حملات انتحاری را در سراسر جهان الهام می‌بخشد.بمب‌گذاری‌ها در مکان‌هایی مانند سریلانکا - کشوری که تاریخ تروریسم اسلامگرایی رادیکالی ندارد-  بر این تفکر که نظامی‌گری هنوز می‌تواند گسترش یابد و اینکه چرا جهان به برخورد ریشه‌ای با آن نیاز دارد، تاکید می‌ورزد. زمانی که به تروریسم رادیکالی اسلامگرایی می‌رسیم، ‌ریشه‌های ایدئولوژیک آن غالبا به وهابی‌گری که شکل افراطی از اسلام سنی که توسط عربستان سعودی تبلیغ می‌شود، می‌رسد . وهابی گری، جهاد را که خواستار جنگ با کفار است، ‌مشروع می‌داند. بر اساس گفته‌های دانشمند سنی مذهب، علی الاحمد، وهابی‌گری بر این اعتقاد است که غیرمومنان افرادی هستند که باید «از آنها متنفر بود، ‌تحت تعقیب قرار بگیرند و حتی کشته شوند.» این همان قدرت ایدئولوژی است که سبب شد دو پسر سرمایه‌دار و با نفوذ سریلانکایی، محمد یوسف ابراهیم، شهادت را بر تداوم زندگی راحت و لوکس از جمله زندگی در ویلای مجلل و سفر با خودروهای گران قیمت را ترجیح دهند. وهابی‌گری در قرن هجدهم توسط محمد بن عبد الوهاب، پایه‌گذاری شد و تا طلوع رونق نفتی در دهه 1970 در حاشیه دین اسلام باقی مانده بود. عربستان سعودی، از آن زمان تاکنون با توجه به ‌درآمد سرشار نفتی، 200 میلیارد دلار برای تاسیس مدرسه‌های وهابی، مساجد، ‌تربیت روحانیون وکتاب‌هایی که آن شکل از اسلام را تبلیغ می‌کنند خرج کرده و بدین‌ترتیب از نفوذ جغرافیای سیاسی خود بهره می‌برد. اما فقط رونق قیمت نفت نبود که به توسعه و گسترش سریع وهابی‌گری کمک کرد. صادرات این نوع جهاد و تغذیه ایدئولوژی آن نیز توسط ایالات متحده و متحدانش علیه مثلا تهدید کمونیسم شوروی تبلیغ شد: براساس نوشته رابرت اف کندی، CIA، «خشونت جهادگرایی را به عنوان سلاح جنگ سرد تغذیه می‌کرد.» وهابی‌گری به تدریج در کشورهای غیر عربی که سنت‌های اسلامی لیبرال‌تر و جمعیت بزرگ مسلمان داشتند پخش شد و یک محیط سمی درست کرد که در آن افراطی‌گری رشد یافت. تفسیرهای پلورالیستی از اسلام ساکت شد و بدین‌ترتیب تندروی توانست به زور جای خود را باز کند . عربستان سعودی و شرکای ایدئولوژیکش در اصل با تبلیغ بنیادگرایی نظامی اسلامی، تروریسم مدرن اسلامگرایی را تقویت کردند. حمایت از افراطی‌گری سبب بروز کینه، ‌نفرت از زن و خشونت شد و اختلاف میان سنی و شیعه را عمیق‌تر کرد. و این تقسیم به نوبه خود جغرافیای سیاسی منطقه را آشفته کرد و حملات ضد شیعی در کشورهای سنی مانند عربستان سعودی و پاکستان را دامن زد. ‌اکنون با توجه به این سابقه، باید جنگ جهانی علیه تروریسم را دوباره جهت دهی کرد. سیاست ضد تروریسم ایالات متحده صرفا نباید متمرکز بردشمنانی مانند داعش و القاعده باشد بلکه باید روی دوستان پادشاهی عرب متمرکز باشد که در کنار دیگر ابزار، تبلیغات جهادی را به جلو می‌رانند و چشمانشان را روی خیریه‌های کشورشان که منابع نظامی اسلامی‌گری را در سراسر جهان تامین می‌کند بسته‌اند . با وجود گام‌هایی که توسط عربستان سعودی و دیگر کشورهای منطقه برای اخلال در تامین مالی تروریست‌ها برداشته شده، بنا بر گزارش سالیانه وزارت امور خارجه ایالات متحده، ‌هنوز ‌خیریه‌هایی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار دارند کماکان نقش مهمی را در حمایت از گروه‌های تروریستی ایفا می‌کنند. شاید عربستان سعودی بزرگ‌ترین حامی اسلام رادیکال و یکی از بزرگ‌ترین دولت‌های سرکوبگر  باشد که با فشار کم بین‌المللی حتی در خصوص حقوق بشر روبه‌رو بوده است. در اصل، ممنوعیت صادرات نفت ایران که توسط دولت ترامپ از سوم ماه می‌ صادر شده پاداش مالی به عربستان و دیگر کشورهایی که گروه‌های جهادی را تامین می‌کنند، است . بزرگ‌ترین عملیات تروریسم بین‌المللی -  از جمله بمب‌گذاری‌های اخیر سریلانکا، حملات یازدهم سپتامبر به نیویورک و واشنگتن دی سی و حملات سال 2008 بمبئی - توسط سازمان‌های تندرو سنی مذهبی که با وهابی‌گری تحت حمایت عربستان سعودی ارتباط داشتند صورت گرفته بود، ‌نه ایران. در واقع، تمام سازمان‌های مهم تروریستی اسلام گرایی ایدئولوژی‌شان را از وهابی‌گری که منبع جهاد مدرن اسلامی است می‌گیرند. ایالات متحده کشورهای ‌ایران، سودان، ‌سوریه و کره شمالی را در فهرست حامیان دولتی تروریسم قرار داده است اما عربستان سعودی را خیر، و این با وجود آن است که ترامپ عربستان سعودی را بزرگ‌ترین تامین‌کننده مالی تروریسم در جهان معرفی کرده است. اخیرا، ‌دولت ترامپ، ‌سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی اضافه کرده در حالی که در این لیست یک نیروی مهم صادر‌کننده تروریسم یعنی ارتش پاکستان را که روابط نزدیک با گروه‌های تروریستی بین‌المللی دارد، ‌بطوری که ترامپ هم اذعان کرده، «محل امنی برای تروریست‌هایی که ما در افغانستان به‌دنبال شکار آن هستیم» است، ‌از قلم انداخته است. سیاسی کردن جنگ علیه تروریسم باید پایان پذیرد .