انگار همه یادشان رفت...

۱۸ ماه مه۱۹۶۳ یعنی نیم قرن قبل را «روز جهانی موزه» نامیدند، ایران هم بیش از ۲۰ سالِ قبل این روز را در تقویم رسمی کشور ثبت کرد ولی حالا با احتساب امسال، هفت سال از حذف این اسم در تقویم رسمی کشور می‌گذرد. ۴۹ سال پیش و بعد از تأسیس موزه آرمیتاژ در سن‌پترزبورگ (روسیه) کمیته جهانی موزه‌ها که ۲۰ سال پیش از آن ایجاد شده بود، ۱۸ ماه مه‌برابر با ۲۸ اردیبهشت‌ماه را روز جهانی موزه تعیین کرد و قرار شد از آن به بعد برای هر سال، مفهومی خاص را به عنوان شعاری بین‌المللی قرار دهد تا همه موزه‌ها و نگارخانه‌ها در جهان براساس این شعار، در آن سال فعالیت کنند. ایران نیز از ۲۲ سال پیش و با فعالیت دوباره کمیته ملی ایکوم، روز جهانی موزه را در تقویم رسمی سال ۱۳۷۷ ثبت کرد. با نامگذاری این روز در تقویم، مسوولان دست‌کم در سال‌ها اخیر، در گفتار به موضوع موزه و بعد از آن به مدت یک هفته به حوزه میراث فرهنگی می‌پرداختند. دوستداران و حافظان میراث فرهنگی نیز به همین بهانه از کمی‌ها و کاستی‌ها می‌گفتند تا شاید راه علاجی پیدا شود. اما حالا بعد از گذشت چند سال از ثبت روز جهانی «موزه» و آغاز هفته میراث‌فرهنگی در تقویم رسمی کشور، برای نخستین‌بار در سال ۹۱ بود که خطوط مربوط به این روز سفید ماندند و «عنوان روز» از تقویم حذف شد و اکنون بعد از گذشت هفت سال، گویی این فراموشی به یک عادت تبدیل شده است. هر چند در همان سال و درست در ۲۸ اردیبهشت، با پیگیری‌های رسانه‌ای، برخی مسوولان میراثی نسبت به این کار اعتراض کردند و حتی قول‌هایی برای پیگیری کار تا برگشتن دوباره نام «روز جهانی موزه» به تقویم رسمی کشور را دادند، اما تاکنون به نظر نمی‌رسد اقدام مهمی در این زمینه انجام شده باشد و به نظر می‌رسد همچنان نام این روز در بخش ضمائم تقویم‌ها ثبت می‌شود. سال ۹۰ بود که مرحوم نوشیندخت نفیسی- پیشکسوت موزه‌دار- در روز جهانی موزه‌ گفته بود: «موزه‌ها هنوز نتوانسته‌اند مخاطبان را راضی نگه دارند و بیشتر اطلاعات آنها به‌روز نیست.  در واقع، مستندات اشیا در موزه‌ها وجود ندارند؛ اما این موارد از جزیی‌ترین مشکلات موزه‌داری در ایران بودند، آن هم در زمانی که هنوز در تقویم، نام روز جهانی موزه‌ وجود داشت ولی حالا با انتقال این نام به بخش ضمائم تقویم که درج این نام را برای تقویم‌ها اختیاری می‌کند، شاید باید در انتظار کمرنگ شدن پرداختن به این‌گونه مفاهیم بود. در واقع، درج نام روز جهانی موزه در تقویم، فرصتی برای تشویق مردم و مسوولان برای توجه بهتر و بیشتر به این حوزه بود تا کاستی‌ها برطرف شود.» به نظر می‌رسد هنوز این پیش‌بینی محل اعراب دارد، وقتی نامی از روز موزه و هفته میراث‌فرهنگی در تقویم‌ها نیست و فقط برخی از نرم‌افزارهای تقویمی این روز را ثبت کرده‌اند و تقویم‌های مکتوب این روز را فقط با نامِ «روز بزرگداشت حکیم عمر خیام» می‌شناسند. حتی محمدرضا کارگر- مدیر اداره کل موزه‌ها- نیز در پاسخ به ایسنا که در طول این سال‌ها چه اقداماتی برای بارگرداندن نام «روز جهانی موزه» به تقویم انجام شده، با تعجب می‌گوید: «مگر هنوز این روز ثبت نمی‌شود؟ پیگیری می‌کنم.»

همه این فراموشی‌ها به یک طرف، از سوی دیگر در طول چند سال گذشته، مسوولان مختلف میراث‌فرهنگی درخواست‌های مختلفی برای ثبت نام‌هایی مانند «حافظان میراث‌فرهنگی» یا «ثبت آثار تاریخی» در کشور را مطرح کرده‌اند، درخواست‌هایی که هنوز به هیچ کدام از آنها نیز جوابی داده نشده است.