آیا توافق اوپک پلاس ادامه می‌یابد؟
گروه انرژی| فرداد احمدی |
دیروز وزرای چند کشور عضو توافق اوپک پلاس در جده عربستان گرد هم آمدند تا شامگاه این روز نشست موسوم به «کمیته نظارتی مشترک وزیران اوپک و غیراوپک» را برگزار کنند. با وجود اینکه خروجی این کمیته طبق پروتکل اوپک صرفا پیشنهاد است و تصمیم‌ها در نشست وزرایی گرفته می‌شود اما به این دلیل که پیش‌بینی می‌شد موضع اوپک پلاس در خصوص کمبود عرضه نفت ناشی از تحریم ایران در این نشست مطرح شود، گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره آن صورت گرفت. هر چند از حال و هوای پیش از نشست این استنباط حاصل شد که با وجود تشدید تحریم‌های امریکا علیه ایران، وزیران کلیدی حاضر در این نشست حداقل در ظاهر خواستار تمدید کاهش تولید نفت در ژوئن هستند. این وزیران محتاطانه صحبت می‌کردند تا بازار متشنج و شکننده این روزهای نفت را بیش از این ناخوش نکنند و در عین حال، جو حاکم بر جده نشانه‌هایی از ادامه توافق کاهش تولید نفت داشت.
دیروز جده میزبان برخی از وزرای نفتی کشورهای عضو توافق موسوم به اوپک پلاس بود. این نشست در وضعیتی برگزار می‌شد که تحلیلگران رشد قیمت نفت خام در روزهای اخیر را نشانه‌ای از انقباض بازار و کمبود عرضه به دنبال تحریم‌های امریکا می‌دانند. اما اعضای توافق اوپک پلاس به ذخایر نفت جهان چشم دوخته‌اند که همچنان بالاست. بر اساس گزارشی که اوپک هفته گذشته ارایه داد، سطح ذخایر سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در ماه مارس ۲۲.۸ میلیون بشکه بالای میانگین پنج ساله بود که سطح هدف‌گیری شده توسط اوپک از طریق اجرای توافق کاهش تولید است. بر اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، منابع آگاه از مذاکرات می‌گویند که اوپک و متحدانش در جده عربستان درباره حداقل دو سناریو بحث می‌کنند که تولید نفت آنها را فراتر از سطح فعلی افزایش می‌دهد. البته لازم به توضیح است که نشست کمیته نظارتی اوپک، به هیچ‌گونه تصمیمی از طرف اعضا ختم نمی‌شود و تصمیمات همیشه در نشست وزرایی که این‌بار در 25 و 26 ماه ژوئن در وین برگزار می‌شوند، اتخاذ می‌شوند. با این حال گمانه‌زنی‌هایی در مورد آنچه ممکن است در فرآیند نشست طرح شود وجود داشته است.
منابع آگاه به وال‌استریت ژورنال گفتند: یک سناریو این است که تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک در ماه‌های مه و ژوئن به تعهدات خود تحت توافق کاهش تولید به‌طور کامل عمل کنند و برای دو ماه به روال سابق ادامه دهند. از آنجا که برخی از کشورها در حال حاضر تولیدشان را بیش از میزان توافق شده کاهش داده‌اند اگر همه کشورها سطح تولید توافق شده در دسامبر را رها کنند، تولید جمعی آنها نسبت به سطح آوریل ۳۹۶ هزار بشکه در روز برای اعضای مشارکت‌کننده اوپک و ۴۱۱ هزار بشکه در روز برای کشورهای غیراوپک افزایش پیدا خواهد کرد. طبق محاسبات پلاتس، در میان ۱۱ عضو اوپک که در توافق کاهش تولید مشارکت کرده‌اند نرخ پایبندی در آوریل ۱۱۶ درصد بود و این کشورها که متعهد شده بودند تولیدشان را ۸۱۲ هزار بشکه در روز کاهش دهند، تولیدشان را ۹۴۰ هزار بشکه در روز محدود کردند. هرچند نمایندگان اوپک به پلاتس گفته‌اند که کمیته فنی اوپک و غیراوپک اعلام کرده نرخ پایبندی گروه اوپک پلاس به توافق کاهش تولید در آوریل به ۱۶۸ درصد رسیده است. این سطح از پایبندی به این گروه اجازه می‌دهد بدون تسهیل توافق کاهش تولید، به کمبودهای عرضه پاسخ دهد.
دیروز سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات متحده عربی پیش از نشست کمیته نظارتی گفت: ما همچنان شاهد رشد سطح ذخایر نفت جهان به خصوص در ایالات متحده امریکا هستیم و کار ما برای تعادل‌بخشی به بازار هنوز تکمیل نشده است.
المزروعی اظهار کرده که اوپک و ۱۰ تولیدکننده غیراوپک متحد این گروه که در دسامبر موافقت کردند تولیدشان را جمعاً ۱.۲ میلیون بشکه در روز در نیمه اول سال ۲۰۱۹ محدود کنند، همچنان باید به مقابله با مازاد ذخایر نفت بپردازند. المزروعی در جمع خبرنگاران بیان کرد که پایبندی اعضا به کاهش عرضه نفت «عالی» است و وی از سطح پایبندی امارات متحده عربی به توافق کاهش تولید خوشحال است. از این اظهارنظرها می‌توان برداشت کرد که نماینده امارات از وضعیت فعلی بازار نفت و سطح کاهش تولید در توافق اوپک پلاس رضایت دارد. المزروعی در برابر این پرسش که آیا اوپک تولید خود را برای جبران افت تولید ایران به دلیل تشدید تحریم‌های امریکا افزایش خواهد داد، گفت: اوپک و شرکایش در صورتی که عوامل بنیادین بازار چنین اقدامی را توجیه کنند به‌طور گروهی عمل خواهند کرد. اما هر گونه تصمیم برای تغییر سیاست در نشست رسمی ماه آینده اوپک و متحدانش در روزهای ۲۵ و ۲۶ ژوئن در وین گرفته خواهد شد. وزیر انرژی امارات متحده عربی اظهار کرد: اگر نیازی برای جبران کمبود عرضه در بازار وجود داشته باشد، اقدامات لازم را بررسی خواهیم کرد، اما ما چنین چیزی نمی‌بینیم. ما شاهد رشد ذخایر هستیم. احتمالا بخشی از مواضع محتاطانه وزرای اوپک پلاسی در خصوص واکنش به کمبود عرضه نفت خام به واهمه آنها از تاثیر فوری این اقدام بر بازار برمی‌گردد. وال استریت ژورنال می‌نویسد که بررسی‌های داخلی اوپک نشان می‌دهد که اگر تولیدکنندگان محدودیت فعلی روی تولید را به سرعت تسهیل کنند بازار جهانی نفت ممکن است دچار اشباع عرضه شود. به گفته منابع آگاه، یک سناریوی دیگر این است که به تولیدکنندگان اجازه داده شود از حداکثر سطح تولیدی که در یکی از چهار ماه پایانی سال ۲۰۱۸ به آن رسیده بودند به عنوان مبنای کاهش تولید خود استفاده کنند. سناریوی پایبندی دقیق به توافق دسامبر، به افت سطح ذخایر نفت در نیمه دوم سال منتهی می‌شود، اما سناریوی دیگر افزایش دوباره سطح ذخایر به بالای میانگین پنج ساله تا سه ماهه چهارم سال ۲۰۱۹ را در پی خواهد داشت. بر اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، این دو سناریو از آنجا که فرض را بر این گرفته‌اند که تولید ایران، لیبی و ونزوئلا نسبت به سطح تولید آوریل تا پایان سال تغییر نخواهد کرد خوش‌بینانه هستند.
از حواشی مهم دیگر پیش از آغاز نشست جده باید به اظهارات وزیر نفت لیبی اشاره کرد. مصطفی سانالا، رییس شرکت ملی نفت لیبی پس از ورود به جده هشدار داد: با ادامه جنگ داخلی، تولید نفت این کشور ممکن است ۹۵ درصد سقوط کند. سانالا حمله‌ای که روز یکشنبه به یک میدان نفتی در جنوب شرقی لیبی انجام گرفته بود را تأیید کرد. گروه داعش مسوولیت این حمله را برعهده گرفت. از سوی دیگر ایران هدف تحریم‌های نفتی امریکا قرار دارد و ونزوئلا نیز با تشدید تحریم‌های امریکا برای فروش نفت خود در بازارهای بین‌المللی روبه‌رو شده است.
سناریوی سوم
عربستان سعودی یک سناریوی سومی را پیشنهاد کرده که سناریوی محافظه‌کارانه‌تری بوده و معیار محاسبه ذخایر را تغییر می‌دهد. این مدل جدید از دوره ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به عنوان نقطه مرجع خود استفاده می‌کند. این دوره پیش از افزایش تولید اوپک در سال ۲۰۱۴ بود. سعودی‌ها استدلال می‌کنند به دلیل ریسک‌های ناشی از کندی رشد اقتصاد جهانی و رشد تولید شرکت‌های نفت شیل امریکا، باید محاسبه محافظه‌کارانه‌تری از سطح ذخایر نفت انجام شود.
موضع کویت و عراق
وزیر نفت کویت بیان کرد که بازار نفت با وجود تحریم‌های شدید امریکا علیه ایران به خوبی تأمین شده است. به گزارش پلاتس، خالد الفاضل دیروز بیان کرد که اگر کمبود عرضه در بازار وجود می‌داشت، قیمت‌ها باید به سرعت رشد می‌کردند. الفاضل بدون آنکه ظرفیت تولید نفت کویت را فاش کند گفت که اگر اوپک تصمیم بر افزایش تولید بگیرد، کویت می‌تواند به منظور پاسخگویی به تقاضای بازار به سطح تولید خود اضافه کند. عراق، دومین تولیدکننده بزرگ اوپک اما طرفدار تداوم توافق کاهش تولید نفت است. ثامر غضبان، وزیر نفت این کشور دیروز باز هم حمایت خود را از توافق اوپک و غیراوپک بر سر کاهش تولید نفت را اعلام کرد و گفت که عراق حاضر است ظرفیت کاهش تولید نفت خود را بعد از پایان توافق اوپک پلاس نیز حفظ کند.
