آیا عربستان این‌بار مقاومت می‌کند؟

مترجم:  فرداد احمدی|

بلومبرگ| خاویر بلاس|

سعودی‌ها در حالی در نشست اوپک پلاس در جده، با حالتی خشن درباره قیمت نفت صحبت کردند که بازار دور برگردان آنها در سال 2018 را از یاد نبرده است.

درست یک سال قبل، اعضای توافق اوپک پلاس در هتل ریتز کارلتون واقع در شهر جده عربستان گرد هم آمدند و خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی بازار نفت را به سمت انقباض بیشتر هدایت کرد. الفالح در ماه آوریل سال 2018، زمانی که قیمت شاخص نفتی برنت 73 دلار در هم بشکه بود گفت: ما در گذشته افزایش قیمت‌های به مراتب بیشتری، حتی دو برابر قیمت‌های حال حاضر را تجربه کرده‌ایم. یک سال پس از آن سخنان، شرایط حداقل در روبنا تغییر کرده است. الفالح در صحبت‌های این هفته خود در همان هتل پیام بسیار مشابهی را ارسال کرد مبنی بر اینکه اوپک و هم‌پیمانانش نیاز به نگه‌داشتن سطح معینی از کاهش تولید نفت جهانی دارند تا ذخایر نفت جهان را کاهش دهند. در حالی که وی از صحبت درباره قیمت‌ها اجتناب می‌کرد، یک پیام ضمنی بطور واضحی خودنمایی می‌کرد. اینکه تولید نفت می‌تواند بیشتر شود. با وجود آنکه معامله‌گران نفت در نیمه دوم سال 2019 خرید و فروش بیشتری را انجام خواهند داد، با وجود تعلیق تولید نفت ونزوئلا و ایران از یک طرف، و رشد بی‌سابقه تولید نفت شیل امریکا و عمیق‌تر شدن جنگ تجاری میان چین و امریکا از طرف دیگر، آنها این مساله را به یاد دارند که سال گذشته قیمت‌ها چطور سقوط کردند. در آن سال‌ تحت فشار روئسای جمهور کشورهای ایالات متحده و روسیه یعنی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، خالد الفالح در مواضع نفتی خود چرخش 180 درجه‌ای ایجاد کرد. وی در آن زمان بر این باور بود که افزایش قیمت‌ها بیش از حد معمول بوده است و در ماه ژوئن در نشست بعدی اوپک، افزایش تولید را مطرح کرد. در سال جاری مقامات سعودی به صورت غیررسمی گفتند که امسال فرق می‌کند. اما بسیاری از سرمایه‌گذاران نفتی از امکان عقب‌نشینی مجدد پادشاه عربستان نسبت به ایالات متحده و روسیه نگرانند. قیمت نفت در چهار ماهه ابتدایی سال 2019 به‌شدت افزایش یافت و در ماه آوریل به بشکه‌ای 75 دلار رسید، زیرا صنعت نفت ونزوئلا تا مرز فروپاشی پیش رفته است و دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در قبال ایران اتخاذ کرده و این تقابل‌ها از آن زمان به قوت خود باقی مانده است. در نخستین ساعات پس از نشست جده، معاملات آتی نفت برنت در لندن با 7/1 رشد به بشکه‌ای 73 دلار و 43 سنت رسید و بیشترین رشد را پس از روز دوشنبه هفته گذشته به ثبت رساند. آمریتا سن تحلیلگر ارشد نفت در آژانس انرژی لندن می‌گوید: واضح است که با وجود نگرانی‌های روز افزون درباره کاهش عرضه نفت ونزوئلا و ایران، عربستان سعودی سعی می‌کند از هرگونه کاهش قیمت نفت جلوگیری کند. روسیه همانند سال گذشته سیگنال‌هایی از تغییر سیاست از خود نشان می‌دهد. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه روز چهارشنبه در مصاحبه با تلوزیون بلومبرگ اظهار کرد که اوپک نیاز دارد برای ماه آینده کمی تولید نفت خود را افزایش دهد.

نواک ادامه داد: یکی از گزینه‌های پیش رو حذف کردن حجم کاهش تولید بیش از توافق است. این اقدام می‌تواند بطور موثری از کاهش تولید نفت در نیمه دوم سال جاری جلوگیری کند. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه نیز در ماه ژوئن در کنفرانس بین‌المللی اقتصاد در سن پترزبورگ بیان کرده بود که روسیه به افزایش بی‌پایان قیمت نفت علاقه‌مند نیست.  در نسخه SPIEF (انجمن بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ) که برای 6 تا 8 ژانویه برنامه‌ریزی شده است، روس‌ها قیمت نفت پایین‌تری را نسبت به سعودی‌ها در نظر گرفته‌اند. مسکو می‌تواند با قیمت بشکه‌ای 60 دلار ادامه دهد، در حالی که ریاض با هر قیمتی کمتر از 80 دلار مخالف است و با آن مقابله می‌کند. روس‌ها احتمالا ترجیح می‌دهند به توافق فعلی تلنگر کوچکی بزنند تا به تمام کشورهای عضور توافق اجازه داده شود تولید نفت خود را افزایش دهند. البته روس‌ها تمایل دارند که این رشد تولید نفت حد و مرزهایی که در توافق اوپک پلاس در نظر گرفته شده را زیر پا نگذارد. دلیل این تمایل نیز ساده است: عربستان سعودی تولید نفت خود را تا 9.8 میلیون بشکه در روز کاهش داده است که بسیار پایین‌تر از میزان مد نظر در توافق، یعنی 10.3 میلیون بشکه در روز بوده. عربستان سعودی به سادگی می‌تواند تولید نفت خود را با رساندن آن به اندازه مورد توافق، 500 هزار بشکه در روز افزایش دهد. این رقم به اندازه کل تولید روزانه نفت عضو دیگر اوپک یعنی اکوادر است. روسیه صرفأ به میزان مورد تعهد خود کاهش تولید نفت داشته است و در واقع در این ماه به اهداف مد نظر اوپک پلاس خواهد رسید. بنابراین افزایش تولید نفت به اندازه تعهدات توافق به این معناست که مسکو در نقطه‌ای که امروز قرار دارد باقی خواهد ماند. صنعت نفت قدرتمند روسیه که از کرملین رهبری می‌شود قصد دارد سطح تولید خود را افزایش دهد. در قیمت‌های لحظه‌ای نیز هزینه نفت تحویلی تا جای ممکن بالاتر از نرخ قراردادها رفته است که نشانه‌ای از انقباض در بازار است. اما احتمالا روسیه نمی‌تواند به تنهایی در مقابل سعودی‌ها بایستد. برای تغییر در رویه خالد الفالح، ریاض باید نشانه‌ها را از مصرف‌کنندگان بزرگ خود احساس کند. در سال 2018 ترامپ از توییتر استفاده کرد تا اعتراض خود را نسبت به افزایش قیمت نفت بیان کند. ترامپ پس از آنکه وزرای انرژی اوپک در جده دیدار کردند، در توییتر گفت: «به نظر می‌رسد که رشد قیمت‌ نفت باز هم کار اوپک است.» وی در توییت دیگری گفت: «قیمت نفت بطور مصنوعی بالا است. این خوب نیست. این پذیرفتنی نیست.»  البته در آن زمان فقط ایالات متحد معترض نبود. سایر خریداران عمده نفت خام عربستان برای تغییر رویه ریاض در سال 2018، به ریاض فشار وارد می‌کردند، هر چند کمی دیپلماتیک‌تر نسبت به ترامپ. دارمندا پرادان، وزیر نفت هند نیز گفته بود که من نیز به الفالح اعلام کرده‌ام که با این افزایش بی‌رویه قیمت‌ها مخالفم و این امر باعث نگرانی کشورم شده است.

در هفته‌های اخیر، گرچه بازار نفت در طول تعطیلات آخر هفته بسته است، اما گلایه‌های ترامپ در مورد اوپک به اوج خود رسیده است. رانندگان امریکایی در حال رفتن به جاده‌ها برای تعطیلات سالانه خود هستند، چیزی که در بازار به عنوان «فصل رانندگی» شناخته شده و با افزایش قیمت بنزین همراه است.  میانگین قیمت بنزین در ایالات متحده در روز نگارش این مقاله حدود 2.85 دلار در هر گالن بود که برای ابتدای سال خوب است، اما در مقایسه با ماه می‌2018 از نظر روانشناختی مهم است که قیمت سوخت زیر 3 دلار در هر گالن باقی بماند. اما سیاستمداران عربستان سعودی در سال گذشته یک درس مهم را آموختند. فشار از سوی واشنگتن، مسکو، دهلی نو و پکن عمل کرد و پادشاهی سعودی از ماه ژوئیه بطور قابل توجهی تولید نفت خود را بالا برد و این اقدام منجر به آن شد که قیمت‌ها از 86.74 دلار در هر بشکه در ماه اکتبر به 49.93 دلار در هر بشکه در ماه دسامبر سقوط کنند.  اکنون الفالح گفته است که آنها آماده پاسخگویی به تقاضای مشتریان نفتی بیشتری هستند، اما آنها تولید نفت خود را بیشتر از آنچه در توافق اوپک پلاس تعیین شده است بیشتر نخواهند کرد. جیوانی استونوو، تحلیلگر نفت در «یوبی‌اس گروپ ای‌جی» در زوریخ در یادداشتی بیان کرد: رویکرد محتاطانه عربستان، جلوگیری از همان نتایجی است که در سال گذشته حاصل شد و با عرضه بسیار بیش از حد نفت به بازار، قیمت‌ها سقوط کردند.