تامین 36 درصد ارز وارداتی توسط صادرکنندگان

افزایش ارز برگشتی صادرکنندگان به دلیل نرخ منطقی نیما

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|

دکتر همتی رییس کل بانک مرکزی، دلیل کاهش نرخ ارز و افزایش ارز برگشتی صادرکنندگان را نتیجه سیاست‌های ارزی جدید بانک مرکزی و منطقی قلمداد شدن نرخ ارز سامانه نیما از نظر صادرکنندگان ارزیابی کرد.

به گزارش «تعادل»، دکتر عبدالناصر همتی در جریان راهپیمایی روز قدس با اشاره به تأمین ارز 8.3 میلیارد دلاری برای واردات در ۷۰روز اول سال تاکید کرد: از 8.3 میلیارد دلار ارز تأمین شده در حدود دوماه اول سال، بیش از ۳ میلیارد دلار آن یعنی بیش از 36 درصد، توسط صادرکنندگان تأمین شده است و از این مبلغ ۸۰۰ میلیون دلار آن واردات در مقابل صادرات بوده است که در سیاست ارزی جدید بانک مرکزی مورد توجه قرارگرفته است.

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه این مبلغ تأمین ارز در اوج فشارهای تحریمی امریکا و تعطیلی عمده روزهای فروردین ماه، بسیار معنادار است تأکید کرد: ارزهای تخصیصی برای واردات کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی، مواد اولیه کارخانجات و کالاهای ضروری دیگر بوده است. همتی با بیان اینکه تلاش‌های امریکا و متحدانش برای به زانو درآوردن ایران بی‌نتیجه بوده است، گفت: امریکا و متحدانش قرار بود سال گذشته ایران را به زانو درآورند که البته تمام تلاش‌هایشان بی‌نتیجه بود و امسال شرایط بهتری داریم و محکم در این مسیر ایستاده‌ایم و خوشبختانه در شرایط فعلی ثبات اقتصادی نیز برقرار شده است. رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه رفتار فعلی امریکا، نشانه شکست تلاش‌های این کشور برای افزایش فشار بر ایران است، تصریح کرد: در حال حاضر امریکا اعلام کرده است که حداکثر فشار را بر ایران وارد کرده و تلاش کرده که فروش نفت ایران را کاهش دهد، ولی ما مسیرها و روندهایی را برای دریافت درآمدهایمان پیدا کردیم که هیچ یک از این کارها نمی‌تواند بر آن اثرگذار باشد. پیغام‌ها و رفتار فعلی امریکا نشان از شکست تلاش‌هایش دارد و به امید خداوند به زودی شاهد پیروزی مردم ایران خواهیم بود.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، دکتر عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تلاش‌های امریکا و متحدانش برای به زانو درآوردن ایران بی‌نتیجه بوده است، گفت: امریکا و متحدانش قرار بود سال گذشته ایران را به زانو درآورند که البته تمام تلاش‌هایشان بی‌نتیجه بود و امسال شرایط بهتری داریم و محکم در این مسیر ایستاده‌ایم و خوشبختانه در شرایط فعلی ثبات اقتصادی نیز برقرار شده است.  وی افزود: مهم‌ترین نشانه بی‌اثر بودن تلاش‌های امریکا و متحدانش نیز این است که در روزی که به نام روز فلسطین و قدس نام‌گذاری شده و همگان بر علیه اسراییل شعار می‌دهند، متحدین امریکا واسراییل همه را در مکه مکرمه به دور هم جمع کرده‌اند و علیه ایران شعار می‌دهند که همه این موارد نشان از قدرت و استحکام ایران دارد و به یاری خدا آزادی قدس نیز محقق خواهد شد.

    نرخ‌های در بازار

سخنان رییس کل بانک مرکزی در حالی است که نرخ ارز در روز پنجشنبه 9 خرداد 98 همچنان روند نزولی خود را ادامه داده است . بنابراین گزارش نرخ دلار در صرافی ملی و صرافی‌های مجاز بانکی برای خرید 13450 و فروش 13550 اعلام شد. همچنین قیمت یورو برای خرید 15350 و فروش به 15450 تومان رسید. در سامانه سنا نیز میانگین قیمت ارزهای معامله شده در روز پنج شنبه 9 خرداد 98 به ترتیب برای دلار 13612، یورو 15605، درهم 3710، یوآن 2038، پوند 17083، لیر ترکیه 2370 تومان اعلام شد.

در بازار ازاد و معاملات نقدی نیز قیمت ارز کاهش قابل توجهی داشت و حداقل قیمت در روز پنجشنبه برای دلار 13540، یورو 15445، پوند انگلیس 17286، درهم امارات 3729، لیر ترکیه 2294، یوآن چین 1983 تومان اعلام شد.  در بازار طلا نیز، به دنبال کاهش نرخ ارز در طول هفته گذشته و اعلام نرخ دلار به 13720 و درهم به 3780 تومان در روز پنجشنبه و همچنین با اعلام نرخ اونس جهانی به نرخ 1288 دلار، نرخ طلا و سکه نیز کاهشی بوده و مظنه مثقال 17 عیار یا طلای آب‌شده به 1 میلیون و 830 هزار تومان و هر گرم 18 عیار به 422 هزار تومان رسید. همچنین قیمت سکه طرح جدید 4 میلیون و 653 هزار تومان، سکه طرح قدیم یا بهار آزادی 4 میلیون و 500 هزار، نیم سکه 2 میلیون و 630 هزار، ربع سکه 1 میلیون و 760 هزار تومان، داد و ستد شد.  ابراهیم محمدولی، رییس اتحادیه فربوشندگان طلا و جواهر تهران بزرگ، علت کاهش قیمت طلا در روزهای گذشته را به کاهش قیمت طلای جهانی و همچنین کاهش قیمت دلار مرتبط دانست. هفته گذشته تنها بازار سهام و بورس با رشد مثبت شاخص‌ها مواجه شد و طلا و ارز هر دو سیر نزولی داشتند بطوری که بازدهی طلای ١٨ عیار منفی ٢.٩٣ درصد، سکه امامی منفی ١.٠٦ بود. همچنین دلار نیز با رشد منفی ٩.٩٦ و یورو نیز با منفی ٣.١٣ درصدی رو به رو شد.

    نحوه بازگشت ارز صادراتی و بازار متشکل دلیل افت قیمت ارز

در همین حال، پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، دلایل کاهش قیمت دلار را مرتبط با شکل‌گیری بازار متشکل ارزی تا پایان خرداد ارزیابی کرد که میزان تقاضا را کاهش و حجم عرضه ارز را افزایش می‌دهد. همچنین صدور بخشنامه جدید بانک مرکزی در خصوص نحوه بازگشت ارز صادرکنندگان به کشور دلیل دیگری است که این بخشنامه مقدمات ورود به بازار متشکل ارزی را فراهم کرده و این امر سبب شد نرخ ارز در بازار غیررسمی نیز تعدیل شود

    دلایل ریزش نرخ ارز و بازگشت ارز صادراتی

همچنین سید ناصر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس سه دلیل عمده ریزش نرخ ارز در بازار را در روزهای اخیر را اعلام کرد و با اشاره به کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر، گفت: اگر تنها یک دلیل برای کاهش نرخ ارز در بازار در نظر گرفته شود همانند ایجاد بازار متشکل ارزی تحلیل درستی نیست و اگر گفته شود که تشکیل بازار متشکل نیز در این روند کاهشی تاثیرگذار نبوده باز هم استدلال صحیحی نیست.

نماینده فلاورجان، با بیان اینکه بخشی از کاهش قیمت ارز در بازار به بخشنامه جدید بانک مرکزی درباره بازگشت ارز ناشی از صادرات باز می‌گردد، افزود: در این بخشنامه صادرکنندگان را ملزم کرده‌اند تا ارز حاصل از صادرات خود را به سامانه نیما ارایه یا به قیمت این سامانه به بانک مرکزی بازگردانند که تعداد قابل توجهی ارز را به کشور و چرخه اقتصادی بازگرداندند.

وی ادامه داد: بانک مرکزی همچنین اعلام کرد که اگر صادرکننده‌ای ارز را به سامانه نیما و چرخه اقتصادی کشور بازنگرداند حساب‌های بانکی این فرد مسدود می‌شود و در این راستا مجازات‌هایی برای متخلفان در نظر گرفته شد که این امر در کاهش و تثبیت قیمت ارز در بازار تاثیر داشت و از سوی دیگر تشکیل بازار متشکل ارزی که از چند ماه قبل بحث ایجاد آن توسط بانک مرکزی مطرح و اکنون در مراحل نهایی است در کاهش نرخ ارز تاثیر داشته و با تشکیل آن دوباره شاهد کاهش قیمت ارز در بازار خواهیم بود. همان‌گونه که رییس‌جمهور در یکی از نشست‌های خود با فعالان اقتصادی مطرح کرد ۱۴ هزار تومان و حتی ۱۰ یا ۸ هزار تومان نیست. موسوی لارگانی با بیان اینکه قیمت ارز همان‌گونه که رییس‌جمهور در یکی از نشست‌های خود با فعالان اقتصادی مطرح کرد ۱۴ هزار تومان و حتی ۱۰ یا ۸ هزار تومان نیست، تاکید کرد: نرخ دلار باید کاهش چشمگیرتر و بیشتری حتی تا زیر ۸ هزار تومان داشته باشد تا بتوان گفت قیمت آن به نرخ واقعی نزدیک شده است که این مهم با ادامه روند فعلی اتفاق می‌افتد. وی با اشاره به اینکه حباب‌ها و نابسامان‌هایی در مقاطع مختلف سبب افزایش قیمت ارز در بازار شد، افزود: در این شرایط دلالان نبض بازار را در اختیار گرفتند و بر این نابسامانی‌ها و افزایش قیمت‌ها دامن زدند.

این روزها ترامپ از گفته‌های خود درباره ایران عقب‌نشینی کرده و عنوان کرده که هدف من براندازی نظام ایران نبوده و جنگی در کار نیست، بنابراین صحبت‌های جدید رییس‌جمهور امریکا نیز سبب کاهش قیمت ارز و شکست دلالان شد عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خانه ملت، با بیان اینکه عوامل خارجی در نوسانات نرخ ارز بی‌تاثیر نبوده است، گفت: این روزها ترامپ از گفته‌های خود درباره ایران عقب‌نشینی کرده و عنوان کرده که هدف من براندازی نظام ایران نبوده و جنگی در کار نیست، بنابراین صحبت‌های جدید رییس‌جمهور امریکا نیز سبب کاهش قیمت ارز و شکست دلالان شد، چراکه عده‌ای از کاسبان از کلمه جنگ استفاده کرده و به دنبال نابسامانی در بازار ارز بودند.

    توصیه به خریداران برای فرار از ارزهای تقلبی

 از سوی دیگر، رییس هیات موسس کانون صرافان با توصیه به خریداران ارز، گفت: متقاضیان باید ارز مورد نیاز را از صرافی‌های دارای مجوز خریداری کنند تا مشکلی رخ ندهد. اصغر سمیعی افزود: اگرچه دلارهای تقلبی که در بازار مورد معامله قرار می‌گیرد بسیار اندک است اما باید خریداران ارز به آن توجه کنند. وی افزود: فروش ارزهای تقلبی، کف روی و سرقت پول مردم از جمله خطرات موجود در این بازار است. سمیعی خاطرنشان کرد: اگرچه تشخیص دلار واقعی از تقلبی کار خیلی سختی نیست اما به هر حال یک کار تخصصی به شمار می‌رود که بهتر است توسط اهل خبره انجام شود. وی با اشاره به محدودیت قانونی خرید ارز و وجود دلارهای تقلبی در بازار، گفت: متقاضیان باید ارز مورد نیاز را از صرافی‌های دارای مجوز خریداری کنند تا مشکلی رخ ندهد. رییس سابق کانون صرافان افزود: اما مشکلی که وجود دارد مربوط به محدودیت در میزان فروش و تعیین سقف سالانه فروش ارز به مشتریان حقیقی است.

وی اظهار داشت: در شرایطی که هر شخصی می‌تواند فقط یک بار در سال و حداکثر ۲۲۰۰ دلار ارز از منبع رسمی و قانونی تهیه کند، وقتی به هر دلیلی نیاز به ارز اضافه‌تر داشته باشد، باید به بازار غیر رسمی مراجعه کند که در آن بازار نیز انواع خطرات از جمله دلارهای تقلبی وجود دارد.

سمیعی با بیان اینکه مقررات مربوط به خرید ارز شفاف نیست، گفت: محدودیت‌های وضع شده برای خرید ارز باعث شده است که خریداران ارز به سوی بازار سیاه که در آن احتمال فروش دلار و سایر ارزهای تقلبی وجود دارد سوق پیدا کنند. رییس هیات موسس کانون صرافان اظهار داشت: بر اساس مقررات، میزان خرید ارز توسط متقاضیان به میزان ۲۲۰۰ دلار برای یک بار در سال است، که این موضوع مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند.

سمیعی اضافه کرد: مثلاً اگر فردی یک‌بار حدود ۳۰۰ دلار از یک صرافی مجاز، ارز خریداری کند برای بار دوم قادر به خرید نیست، زیرا وی یک‌بار (هر چند کمتر از سقف تعیین شده) اقدام به خرید کرده است. وی در گفت‌وگو با ایرنا، ادامه داد: همچنین اگر فردی به خارج سفر کرد و سقف ۲۲۰۰ دلار تعیین شده را از صرافی‌های مجاز خریداری کند، در صورت نیاز به سفر دوباره به خارج از کشور، دیگر امکان خرید از صرافی‌های مجاز را نخواهد داشت، بنابراین ناخودآگاه به سوی بازار سیاه برای خرید ارز خواهد رفت. رییس هیات موسس کانون صرافان تصریح کرد: سخت‌گیری‌ها و ایجاد محدودیت‌ها به جز اینکه فضا را امنیتی کرده و رانت و رشوه را بیشتر می‌کند، نتیجه جدی نخواهد داشت. وی گفت: بهترین راهکار در زمان بحران‌های اقتصادی، ایجاد شفافیت و همراه کردن مردم است، باید قیمت‌ها واقعی و واحد باشد و دولت نیز وظیفه نظارتی خود را انجام دهد.

    عمده‌فروشی در بازار متشکل ارزی

به دنبال ساماندهی خرید و فروش نقدی ارز به تصمیم شورای پول و اعتبار بازار متشکل ارزی تشکیل شد و حدود ۵ ماهی است که مسوولان و فعالان این حوزه هریک با اعلام خبر یا نظری از فرآیند تشکیل این بازار می‌گویند کارشناسان و فعالان بازار ارز با اشاره به این نکته که بازار متشکل ارزی محلی امن برای معاملات عمده فروشی است معتقدند که این بازار محلی برای خرده‌فروشی ارز نیست.

بازار متشکل ارزی که رییس کل بانک مرکزی تشکیل آن را یکی از اولویت‌های مهم این بانک در سال ۹۸ عنوان کرد و آغاز به کار این بازار را یکی از ۶ برنامه‌ بانک مرکزی برای مقابله و خنثی کردن فشارهای امریکا و تلاشی در جهت حفظ و تقویت ثبات نسبی بازار ارز، از طریق عملیاتی کردن این بازار دانست.

مسوولان و تصمیم‌گیران این حوزه برای جمع‌آوری بازار ارز از خیابان و کوچه و پس کوچه‌ها و جمع‌آوری بازار غیر متشکل تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا معاملات نقدی ارز را به صورتی متشکل و یکپارچه به بازار متشکل ارزی منتقل کنند. به گفته رییس کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری، تاسیس بازار متشکل ارزی گامی رو به جلو در جهت شفافیت است که امکان بیشتری برای خرید و فروش ارز توسط صرافی‌ها و عوامل موثر در بازار ایجاد خواهد کرد و خوشبختانه این شرکت مصوبه مجامع نظارتی عالی کشور و شورای پول و اعتبار را دارد.

وی همچنین آغاز به کار این بازار را عاملی برای شفافیت و افزایش دقت در خرید و فروش نقدی ارز نسبت به گذشته می‌داند و در این باره گفت: در این بازار افرادی که نیاز به اسکناس ارز دارند راحت‌تر می‌توانند به بازار ورود کنند و با کارمزد پایینی برای رفع نیاز خود اقدام کنند.

همچنین رضا ترکاشوند، رییس سابق کانون صرافان ایرانیان نیز درباره تشکیل این بازار، اظهار داشت: برای از بین بردن مشکلات ارزی باید چنین بازار شفافی که در آن عرضه و تقاضا، خریدار و مشتری و محل تامین پول و محل انتقال آن مشخص باشد تشکیل شود، این اقدام آرزوی ٧٠ ساله سیستم ارزی کشور است.

    ساز و کار معاملات در بازار متشکل ارزی

این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی است که این بانک با رصد فعالیت‌ها در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت می‌کند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به صورت سیستماتیک و غیر مستقیم خواهد بود.

مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه‌اندازی و سایر روش‌های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می‌یابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکیل خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل‌های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد. ضمناً سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش نیازهای حضور در این بازار ارایه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حساب‌ها به منظور انجام معاملات ارزی است. این بازار یک بازیگر بزرگ یعنی بانک مرکزی دارد که بر حسب وظایف سیاستگذاری خود می‌تواند موقعیت خرید و فروش بگیرد. نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت انجام می‌شود که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین می‌چیند سپس مظنه‌ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقا مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.

نحوه فعالیت این بازار به گونه‌ای است که افراد حقیقی نمی‌توانند در بازار متشکل ارزی خرید و فروش کنند، این افراد برای تامین نیاز ارزی خود باید مانند گذشته به صرافی‌ها مراجعه کنند. تنها بانک‌ها و صرافی‌های مجاز قادر به اخذ کد و خرید و فروش در این بازار هستند و قرار است در بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس و نقد انجام شود بر این اساس صادرکنندگان و دارندگان ارز می‌توانند از طریق صرافی‌ها برای فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.

نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهند شد و دستوری نخواهد بود. خریداران و فروشندگان با سازوکاری مانند بورس، پیش از آغاز معاملات، تقاضاهای خود را ثبت کرده و در نهایت بر اساس نزدیک‌ترین قیمت، معاملات انجام خواهد شد.

    از بازار نقدی تا بازار آتی ارز

اخیرا نیز رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره تشکیل این بازار و توافق با بانک مرکزی، گفت: با بانک مرکزی توافق داریم که بازار نقد که همان بازار متشکل ارزی است در بازار پول باشد و بازار آتی ارز در بازار سرمایه باشد.

شاپور محمدی با بیان اینکه بازار متشکل ارزی با همت بانک مرکزی و کمک بورس و فرابورس راه‌اندازی شد، افزود: بورس نرم افزار و دستورالعمل معاملات را در اختیار بانک مرکزی قرار داد و این بازار درحال جان گرفتن است و این بازار، بازار نقد خواهد بود. بازار متشکل ارزی بازار نقد است و بازاری که در بازار سرمایه راه‌اندازی می‌شود بازار آتی ارز خواهد بود.

    نقش بازارگردانی

همچنین علی صالح آبادی کارشناس بانکی با تاکید بر اینکه متاسفانه در حال حاضر در بازار ارزی سامانه منسجمی برای کشف قیمت نداریم، توضیح داد: مردم عادی برای تامین ارز مورد نیاز خود به صرافی‌ها مراجعه می‌کنند و ارز را (تا سقف ۲۰۰۰ دلار) با نرخی که در سامانه سنا هست تهیه می‌کنند؛ حتی با راه‌اندازی بازار متشکل، مردم در همان چارچوب کار خواهند کرد؛ در واقع بازار متشکل برای معاملات صرافی‌ها با یکدیگر، بانک‌ها با هم یا صرافی‌ها با بانک‌ها و شرکت‌های عرضه‌کننده عمده ارز راه‌اندازی شده است. وی افزود: در واقع این بازار یک بازار عمده فروشی ارز است و نه خُرده فروشی. در این میان بانک مرکزی به عنوان بازار‌گردان در این بازار حضور دارد. مهم‌ترین دستاورد راه‌اندازی بازار متشکل، تعریف نقش بازارگردانی برای بانک مرکزی است. بازارگردانی بانک مرکزی مهم‌ترین نقشی است که بازار متشکل ارزی دارد و این ویژگی می‌تواند تاثیر مهمی در بازار ارز داشته باشد. در هفته گذشته نیز کانون صرافان ایرانیان طی نامه‌ای لیست مدارک درخواستی از صرافی‌های عضو برای پیش‌ثبت‌نام بازار متشکل ارزی را ارسال کرد که براین اساس مهلت دارند تا ۱۱ خرداد برای پیش ثبت‌نام و ارایه مدارک اقدام کنند.

    پایان خرداد، آغاز فعالیت بازار متشکل ارزی

به گفته دست اندرکاران این بازار متشکل ارزی در حال حاضر فعالیت‌های این بازار در مرحله پایلوت قرار دارد که پس از اتمام این مرحله و تا پایان خردادماه فعالیت رسمی این بازار آغاز خواهد شد.